KTĐT – Khi xem xét Phong Thủy cho một ngôi nhà, người ta thường quan tâm đến Sơn, Hướng và Trạch. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu những khái niệm này một cách rõ ràng.
Sơn và Hướng: Hai khái niệm quan trọng
Theo một số tác giả, người xưa thường chọn vị trí xây nhà dựa trên quan điểm ghế bành, tức là cần có một Sơn để tựa lưng và hai bên là Tả Hữu để che chắn an toàn. Vì ưu tiên làm nhà tựa vào gò, núi, nên thuật tác chiến và tự vệ cũng áp dụng nguyên tắc này. Trong phong thủy, có thể có những người ứng dụng từ thực tế khi chọn đất để xây nhà và coi Sơn quan trọng hơn Hướng.
Trong khi đó, nếu các dân tộc du mục trên thảo nguyên tạo ra môn Phong Thủy, chắc chắn họ sẽ coi Hướng là quan trọng hơn vì phải bố trí cửa lều phù hợp tránh ảnh hưởng của gió mạnh. Nếu Phong Thủy là một học thuật được sử dụng trên toàn cầu, nó sẽ phải loại bỏ những giới hạn ngôn ngữ như từ Sơn… hoặc những ảnh hưởng cụ thể của địa phương, văn hóa…
Thực tế, để tránh xung đột giữa hai cách xác định nhà theo Hướng hoặc Sơn, ta chỉ cần hiểu các khái niệm Đông Tứ Gia, Tây Tứ Gia dựa trên việc phân bố các cung Cát, Hung của Nhà và Mệnh để phối hợp một cách hợp lý.
Quan trọng là xác định được Hướng hậu (Sơn) và Hướng tiền (Hướng) có tác dụng mạnh hơn đối với cuộc sống trong ngôi nhà hoặc căn hộ đó.
Xác định Hướng
Theo nhiều tác giả và suy luận, Hướng hậu và Hướng tiền gọi chung là Hướng nhà, phải nằm trên một đường thẳng đi qua tâm nhà. Nếu xác định được Hướng tiền, ta sẽ biết Hướng hậu. Với một căn nhà hình vuông tiêu chuẩn, Hướng nhà sẽ đi qua điểm giữa cạnh trước và cạnh sau của nhà. Tuy nhiên, khái niệm “trước” có ý nghĩa như thế nào?
Nếu chúng ta coi người ngồi mặt, ngực, bụng luôn hướng về phía trước, thì một ngôi nhà cũng không thể khác. Nếu Hướng chính là phía mà chúng ta nhìn thấy, thì một căn nhà có chiều dài sát một con đường rộng rãi như một sân bóng đá chẳng hạn, chúng ta cũng không thể quyết định đó là mặt trước của nhà nếu bên tường nhà không có cửa sổ hoặc ít hơn so với các bên tường khác. Đó là vì căn nhà đó đang hướng về phía khác thông qua các cửa sổ của nó. Một cửa ra vào có thể thường xuyên đóng kín, nhưng các cửa sổ đem ánh sáng và không khí vào nhà không bị che khuất.
Trong Phong Thủy, việc có nhiều cửa sổ trên một bên tường có thể mang lại lợi ích về Khí. Kinh nghiệm cũng cho thấy khi vật nhọn chĩa vào cửa sổ, nó có thể tạo ra ác khí và nguy hiểm hơn so với khi nó chĩa vào một bức tường kín. Ngược lại, một lối vào rộng rãi theo hướng chính nhưng nhìn thẳng vào bức tường hàng xóm chỉ cách nhau 1,5 mét, việc đó cũng không có ý nghĩa.
Có nhiều hình dạng và kiểu dáng khác nhau của ngôi nhà và căn hộ. Người làm Phong Thủy có kinh nghiệm sẽ nhận ra Hướng nhà thực tế. Theo quan điểm trình bày ở trên, Hướng tiền có ảnh hưởng chính yếu.
Khái niệm Trạch
Theo Từ điển Hán Việt của Đào Duy Anh, từ “Trạch” có nhiều nghĩa, trong đó có một nghĩa là nhà ở, mồ mả. Từ đó, xuất hiện các từ ghép như trạch-khoán (khế ước bán nhà), trạch-ưu (nỗi buồn trong nhà). Danh từ đặc trưng cho nhà ở xuất hiện ít nhất khi người ta rời bỏ hang và biết xây lều để sinh sống.
Trong Phong Thủy, khái niệm Trạch không được nhầm lẫn với khái niệm Trạch trong Bát Trạch. Trạch trong Phong Thủy có liên quan đến long mạch, tức là hệ thống truyền dẫn Khí. Do đó, Trạch của một căn nhà là phần của một chi nhánh dẫn. Khí đến từ một nguồn Khí cụ thể.
Khí tồn tại trong Hình, và có những hình thể hiện sự tập trung của Khí, cũng như các con đường dẫn Khí. Nếu lối vào nhà xuất phát từ một con đường xa lộ, nó chắc chắn không nhận được Khí tốt như khi xuất phát từ một khu vực tập trung Khí. Vì vậy, Trạch là một đường dẫn thuận tiện để Khí đi từ cửa chính vào trong nhà và đi qua cửa thoái khí để thoát ra tự nhiên. Do đó, thiết kế nhà nên tránh tình trạng bế khí. Trạch cũng giúp cho Khí sau khi vào trong nhà đi qua các khu vực sinh hoạt chính và loại bỏ tà khí trước khi ra ngoài. Điều này ít nhất là hợp lý trong kinh nghiệm Phong Thủy, tránh việc đặt cửa ra vào cùng hàng với các cửa trong nhà và cửa sổ phía sau hoặc cửa hậu trên một đường thẳng là đường Khí đi ngắn nhất.
Ngôi nhà có thể có cửa chính nhưng trong phần lớn thời gian hàng ngày, người ta sử dụng cửa phụ. Vì vậy, Trạch của cửa phụ cũng cần xem xét. Dựa trên suy luận trên, ta có thể kết luận rằng dù Trạch được bố trí đẹp đến đâu, nhưng nếu không có nguồn Khí cung cấp, nó chỉ là Trạch giả. Ví dụ, một căn nhà lớn với cửa rộng, nhưng lối vào phải đi qua những con đường nhỏ chạy ngang qua sân nhà của người khác. Ý nghĩa của Trạch không thể tách rời khỏi yếu tố Hình Lý Khí của môi trường xung quanh kiến trúc nhà.