Ngày nay, câu ngạn ngữ “Sinh tử hữu mệnh, phú quý tại thiên” vẫn trở thành chủ đề được nhắc đến thường xuyên. Điều này không chỉ đơn giản là một câu nói mà còn chứa đựng ý nghĩa sâu sắc về cuộc sống con người.
Câu danh ngôn này xuất phát từ cuốn “Luận Ngữ. Nhan Uyên”. Cuốn sách ghi lại một câu chuyện cổ kính như sau:
Trong quá khứ, Tử Hạ – một đệ tử của Khổng Tử có một người bạn thân tên là Tư Mã Canh, gọi là Tử Ngưu, đến từ nước Tống để học tập. Anh trai của Tử Ngưu, Hoàn Đồi, đảm nhận chức vụ Tư Mã và tham gia cuộc nổi dậy. Do đó, Tử Ngưu luôn lo lắng và sợ hãi.
Một ngày, Tử Ngưu hỏi Khổng Tử về bí quyết trở thành người quân tử. Khổng Tử giải thích rằng: “Người quân tử không sầu lo, cũng không sợ hãi”.
Tử Ngưu băn khoăn và hỏi lại: “Liệu có thể gọi là người quân tử khi không sầu lo và không sợ hãi?”
Khổng Tử trả lời: “Nếu thường xuyên tự khám phá tâm tư bên trong mình, tại sao phải lo lắng và sợ hãi?”
Tử Ngưu nhìn những người đệ tử đối xử với nhau với lòng đoàn kết và niềm vui. Anh cảm thấy mình là người cô độc và buồn bã: “Mọi người đều có anh em, chỉ có mình tôi không.”
Tử Hạ nhìn thấy điều này và an ủi Tử Ngưu: “Theo câu ngạn ngữ ‘Sống chết có số, phú quý do Trời’. Người quân tử luôn cẩn thận trong công việc, đối xử tôn trọng và lễ độ với mọi người. Tất cả chúng ta trong bốn biển đều là anh em. Vậy tại sao người quân tử lại phải lo lắng vì không có anh em?”
Trong cuốn “Nhẫn Kinh”, có viết rằng: “Cuộc sống của con người giống như tìm cây ngũ cốc trên ruộng đá. Trước khi gặp cơ hội, mọi việc đều khó khăn nhưng khi có cơ hội, mọi thứ trở nên thuận lợi như hái trái trong vườn nhà. Cuộc sống và phú quý của chúng ta là do trời trao tử tế và số mệnh.”
Trong cuốn “Thuyết Uyển – Chính Gián”, cũng có ghi chú: “Hiện tại, tin vào những lời nói dối và tham vọng của người Tề không có ích gì, giống như tìm ngũ cốc trên ruộng đá, không khả thi.” Ngũ cốc chỉ sinh trưởng trên đất màu mỡ, không mọc trên ruộng đá, do đó, dù có cố gắng cũng không tìm được.
Người hiểu được ý nghĩa sâu sắc của câu ngạn ngữ “Sống chết có số, phú quý do Trời” sẽ nhận ra rằng cuộc sống và phú quý của chúng ta do trời ban tặng, không cần lo sợ sinh tử hay mất mát. Dù ta có thế nào, gặp phải những tình huống lớn lao, chúng ta vẫn có thể tận dụng cơ hội và thời gian hiện tại, hoàn thành sứ mệnh của bản thân. Bởi vì đã hiểu rõ về cuộc sống, chúng ta luôn giữ tâm thái lạc quan để đối mặt với mọi tình huống. Điều này giúp chúng ta tránh được lo lắng về lợi ích cá nhân, sống một cuộc sống tự do và thông suốt.
Trong thời Đường, Bùi Độ, một quan chức Thị lang tin vào số mệnh. Ông từng nói với quan Cấp sự trung rằng: “Con đường thăng quan của tôi rất may mắn, trong khi người khác thì rất khó.” Bùi Độ không quan tâm đến ăn uống hay ăn mặc xa xỉ, ông luôn ăn những gì có trước mặt. Ông thường nhắc nhở mọi người sống hòa hợp với tự nhiên. Những thứ thuộc về mình sẽ không ai có thể cướp lấy, còn những thứ không thuộc về mình thì cầu cũng không được. Ông còn khuyên mọi người không chấp nhận tường tận với sự sinh lão bệnh tử. Nếu đến lúc tử số, không cần phải chống cự.
Trong một lần làm Trung thư lệnh, có một người cấp dưới báo tin rằng ấn quan của ông đã bị mất. Mọi người đều lo sợ, vì việc mất ấn quan là một vấn đề nghiêm trọng. Tuy nhiên, Bùi Độ không có bất kỳ sự sợ hãi nào. Đến buổi tối, người cấp dưới lại báo tin rằng ấn quan đã tìm thấy. Bùi Độ cũng không có bất kỳ phản ứng vui mừng nào.
Mọi người tỏ ra kinh ngạc trước thái độ của ông: “Tại sao ông có thể giữ bình tĩnh khi mất ấn quan?”
Bùi Độ trả lời: “Tôi nghĩ rằng ấn quan đã bị viên tiểu quan cầm đi. Nếu tôi giữ bình tĩnh, anh ta sẽ trả lại ấn quan. Nhưng nếu tôi phản ứng mạnh mẽ, anh ta có thể vì sợ hãi mà ném nó xuống nước hoặc đốt cháy. Khi đó, không còn cách nào để tìm lại nó.” Mọi người đều khen ngợi lòng hào hiệp và bình tĩnh của ông khi đối mặt với tai họa.
Người xưa có câu: “Phúc không đến thì không gặp họa, họa không tránh khỏi”. “Không làm việc đuối lý thì không sợ quỷ gõ cửa.” Một người bình thường khi làm những việc không đúng lý thì gặp phải rắc rối và khó khăn. Bùi Độ luôn làm việc một cách minh bạch và công bằng, tin rằng cuộc sống và phú quý của mình do trời ban. Do đó, ông có thể thản nhiên đối mặt với tai nạn như vậy.
Theo Vision Times
