Bạn đã nghe câu nói “Tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ” của Khổng Tử chưa? Nhưng bạn hiểu nghĩa của câu nói này như thế nào?
“Tủ thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ” là bốn bước trong tám bước để thực hiện ba cương lĩnh của Nho giáo. Tám bước này bao gồm:
Cách vật
Đầu tiên là cách vật, tức là tiếp xúc và nghiên cứu kỹ về sự vật, sự việc để hiểu rõ thực chất và phải trái của chúng.
Trí tri
Sau đó là trí tri, tức là suy ngẫm để thấu hiểu điều đã nhận thức.
Thành ý
Tiếp theo là thành ý, tức là không tự lừa dối mình và không lừa dối người khác. Nội ngoại phải đồng nhất.
Chính tâm
Chính tâm là việc hướng dẫn người khác luôn suy nghĩ và hành động thẳng thắn, chính trực và tự kiểm soát bản thân.
Tu thân
Tu thân là việc chúng ta luôn nghiêm khắc với chính bản thân, sửa chữa những thiếu sót, không bảo thủ và lắng nghe để hoàn thiện bản thân.
Tề gia
Tề gia có nghĩa là chỉnh đốn gia đình, làm cho gia đình mình tốt đẹp, có nề nếp và đạo đức.
Trị quốc
Trị quốc là việc cai trị và lo toan cho đất nước, đảm bảo có kỷ cương và phép tắc.
Bình thiên hạ
Cuối cùng là bình thiên hạ, khiến dân an, đất nước thái bình và lòng người quy thuận.
Trong văn hóa Trung Hoa, để đạt được “tề gia, trị quốc, bình thiên hạ” trước tiên phải “tu thân”. Tu thân là gốc rễ, dựa trên chữ “hiếu” làm nền tảng. Chỉ khi yêu quê hương ta mới yêu Tổ quốc, chỉ khi thực hiện hiếu thảo mới có thể trung thành. Tu thân là nền tảng cơ bản nhất trong tám bước trên, là mục tiêu mà “cách vật, trí tri và thành ý” cần đạt được. Một tu thân tốt mới có thể thực hiện “tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”.
Con người thường bị cảm xúc cá nhân chi phối dẫn đến hành động thiện vị cá nhân. Tu thân giúp trau dồi bản thân, kiểm soát lý trí và không để tình cảm lấn át.
“Tề gia” có nghĩa là cải thiện gia đình mình, làm cho gia đình tốt đẹp hơn. Gia đình là một tế bào trong xã hội, nếu gia đình bình yên thì mới có thể nghĩ đến “trị quốc, bình thiên hạ”.
“Trị quốc, bình thiên hạ” là việc cai trị đất nước sao cho có kỷ cương, phép tắc và đạt được lòng người. Những người lãnh đạo phải có đạo đức để thu phục lòng người và đem lại lợi ích cho nhân dân.
Trong lịch sử, có nhiều nhân vật cai trị đất nước bằng nhân từ của mình như vua Nghiêu và vua Thuấn. Họ đã sử dụng lòng từ bi của mình để quản lý thiên hạ và thực hiện nhân ái. Trong khi đó, vua Kiệt và vua Trụ sử dụng bạo lực và yêu cầu dân chúng phải ân ái, dẫn đến sự không tuân thủ và hỗn loạn. Để lãnh đạo và thuyết phục người khác, trước tiên phải có hành động phù hợp và làm việc thiện, từ đó mới có thể khiến người khác đồng ý một cách toàn tâm toàn ý.
Vậy nên, để đạt được “tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”, chúng ta cần dựa vào “tu thân”. Khi bản thân tốt đẹp, chúng ta mới có thể trở thành tấm gương cho gia đình và cả xã hội. Gia đình là một tế bào xã hội, chỉ khi có gia đình yên ổn, chúng ta mới có thể nghĩ đến trị dân và trị quốc. Người lãnh đạo đất nước phải có chính sách đạo đức nhân nghĩa để tạo ra sự thái bình cho dân chúng.
Hy vọng sau khi đọc bài viết này, bạn đã hiểu ý nghĩa của “tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ” và tầm quan trọng của “tu thân”. Hãy cố gắng rèn luyện bản thân để trở nên tốt hơn.