Cuộc Cách mạng Pháp, sự kiện lịch sử trọng đại diễn ra vào cuối thế kỷ 18, vẫn luôn là đề tài gây tranh cãi và thu hút sự quan tâm của giới sử học cũng như công chúng. 226 năm sau sự kiện sụp đổ nhà tù Bastille, nhiều hiểu lầm về cuộc cách mạng này vẫn còn tồn tại. Bài viết này sẽ làm sáng tỏ 5 hiểu lầm phổ biến nhất, dựa trên phân tích của sử gia David A. Bell.
Hình ảnh Paris, trung tâm của Cách mạng Pháp
1. “Hãy cho họ ăn bánh ngọt”
Câu nói nổi tiếng thường được gán cho Hoàng hậu Marie Antoinette: “Khi được cho biết rằng những người nghèo đói không có bánh mì để ăn, bà ta trả lời: “Hãy cho họ ăn bánh ngọt””. Sự thật là, câu nói này, với phiên bản gốc sử dụng từ “brioche” (một loại bánh mì), đã xuất hiện từ trước khi Marie Antoinette kết hôn với vua Louis XVI. Nó phản ánh sự bất bình đẳng xã hội và thái độ thờ ơ của giới quý tộc đối với tầng lớp bình dân. Marie Antoinette, mặc dù không phải là người sống giản dị, nhưng cũng có lòng trắc ẩn với người nghèo. Tuy nhiên, sự chống đối của bà với cuộc cách mạng đã khiến bà trở thành mục tiêu công kích của dư luận. Hình ảnh của bà bị bôi nhọ qua các tờ rơi tuyên truyền, với những cáo buộc vô căn cứ về lối sống trụy lạc và âm mưu phản quốc. Cuối cùng, bà bị xử tử năm 1793 với tội danh phản quốc và loạn luân.
2. Cuộc nổi dậy của người nghèo
Nhiều người cho rằng Cách mạng Pháp là cuộc nổi dậy của những người nghèo khổ bị áp bức. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, giai đoạn đầu của cuộc cách mạng là cuộc đấu tranh giữa giới quý tộc và tầng lớp chuyên nghiệp tại Versailles. Mặc dù quần chúng đóng vai trò quan trọng trong việc đẩy mạnh cuộc cách mạng, nhưng lực lượng chính tham gia vào các hoạt động bạo lực lại là những người thuộc tầng lớp trung lưu, có địa vị xã hội nhất định, chứ không phải là những người nghèo nhất. Ở nông thôn, mục tiêu của cuộc cách mạng là tầng lớp địa chủ giàu có, những người thu thuế và lệ phí từ nông dân. Ở thành thị, lực lượng “sans-culottes” (không mặc quần ống túm), tự nhận là đại diện cho tầng lớp lao động, thực chất lại bao gồm chủ yếu là thợ thủ công, tiểu thương và thư ký. Các lãnh đạo của cuộc cách mạng, dù thường tự xưng là người lao động, nhưng phần lớn lại là các chuyên gia và chủ xưởng.
3. Máy chém – Phát minh của Cách mạng Pháp
Hình ảnh máy chém thường được gắn liền với Cách mạng Pháp, khiến nhiều người lầm tưởng rằng đây là phát minh của cuộc cách mạng. Tuy nhiên, các thiết bị tương tự đã tồn tại từ trước đó, chẳng hạn như “Halifax Gibbet” ở Anh và “Scottish Maiden” ở Scotland. Joseph-Ignace Guillotin, người thường bị cho là cha đẻ của máy chém, thực chất lại phản đối án tử hình. Ông chỉ ủng hộ việc sử dụng một phương pháp hành hình nhân đạo hơn, như một bước đệm hướng tới việc bãi bỏ hoàn toàn án tử hình. Đáng chú ý là máy chém vẫn được sử dụng ở Pháp cho đến cuối năm 1977.
Hình ảnh minh họa máy chém
4. Robespierre – Nhà độc tài khát máu
Maximilien Robespierre, nhân vật chủ chốt của Thời kỳ Khủng bố, thường bị miêu tả là một nhà độc tài khát máu. Tuy nhiên, ông chỉ là một trong 12 thành viên của Ủy ban An toàn Công cộng, cơ quan nắm quyền lực bán độc tài trong khoảng thời gian 1793-1794. Mặc dù có ảnh hưởng lớn trong Ủy ban, nhưng Robespierre không phải là nhà độc tài tuyệt đối. Sự căng thẳng của cuộc cách mạng đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tinh thần của ông, dẫn đến sự suy sụp và cuối cùng là cái chết của ông vào cuối tháng 7 năm 1794.
5. Bastille – Nhà tù giam giữ tù nhân chính trị
Nhiều người tin rằng cuộc tấn công vào nhà tù Bastille nhằm giải phóng các tù nhân chính trị. Thực tế, vào ngày 14/7/1789, Bastille chỉ giam giữ 7 tù nhân: 4 người làm giả tiền, 2 người bị bệnh tâm thần và 1 quý tộc bị cáo buộc phạm tội tình dục. Mục đích thực sự của cuộc tấn công là chiếm kho thuốc súng được lưu trữ tại Bastille để chống lại quân đội hoàng gia. Tuy nhiên, do Bastille từng là nơi giam giữ nhiều tù nhân chính trị trong quá khứ, nên sự sụp đổ của nó mang ý nghĩa biểu tượng to lớn, đánh dấu sự khởi đầu của Cách mạng Pháp.
Kết luận
Cách mạng Pháp là một sự kiện lịch sử phức tạp, với nhiều góc nhìn và diễn giải khác nhau. Việc hiểu rõ những hiểu lầm phổ biến về cuộc cách mạng này giúp chúng ta có cái nhìn khách quan và toàn diện hơn về sự kiện trọng đại này, cũng như rút ra những bài học quý giá cho hiện tại.
Tài liệu tham khảo
- Bell, David A. “5 myths about the French Revolution.” The Washington Post, 9 July 2015.
Phụ lục
- Bảng niên biểu: Đang cập nhật…
- Sơ đồ, bản đồ: Đang cập nhật…
