Bất chấp những biến động dữ dội và bi kịch trong lịch sử hiện đại, Afghanistan vẫn ghi nhận những cá nhân phi thường, những người đã dũng cảm đấu tranh cho tự do và độc lập của dân tộc. Trong số đó, Ahmad Shah Massoud, được mệnh danh là “Sư tử Panjshir”, nổi lên như một biểu tượng bất khuất của tinh thần Afghanistan, một vị anh hùng dân tộc thực sự trong lòng người dân.
Bài viết này sẽ đưa chúng ta ngược dòng lịch sử, tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp của Ahmad Shah Massoud, từ những ngày đầu kháng chiến chống Liên Xô cho đến vai trò lãnh đạo Liên minh phương Bắc chống lại chế độ Taliban tàn bạo.
Tuổi trẻ và Khởi nghiệp Kháng chiến
Ahmad Shah Massoud sinh ngày 2 tháng 9 năm 1953 tại làng Bazarak, thung lũng Panjshir, một khu vực miền núi hiểm trở phía bắc Kabul. Xuất thân từ một gia đình giàu có và có ảnh hưởng trong cộng đồng người Tajik, Massoud có cơ hội tiếp cận nền giáo dục tốt nhất. Ông theo học kỹ thuật tại Đại học Bách khoa Kabul, nơi ông trau dồi kiến thức và phát triển tư tưởng chính trị.
Ahmad Shah Massoud, “Sư tử Panjshir”, biểu tượng của tinh thần bất khuất Afghanistan.
Tuy nhiên, biến động chính trị đã thay đổi cuộc đời Massoud. Năm 1973, Mohammed Daoud Khan tiến hành đảo chính, lật đổ chế độ quân chủ. Sự kiện này đã thúc đẩy Massoud từ bỏ cuộc sống sinh viên, trở về quê hương Panjshir và thành lập nhóm kháng chiến Jamiat-e Islami, chống lại chính quyền mới.
Chống lại Bão tố Đỏ
Năm 1979, quân đội Liên Xô tràn vào Afghanistan, châm ngòi cho một cuộc chiến tranh kéo dài và tàn khốc. Massoud và lực lượng Mujahideen của ông đã dũng cảm chiến đấu chống lại quân đội Liên Xô hùng mạnh và chính quyền bù nhìn do họ dựng lên.
Panjshir, với địa hình hiểm trở, trở thành căn cứ địa vững chắc của Massoud. Ông đã vận dụng chiến thuật du kích linh hoạt, tấn công bất ngờ vào các đoàn xe tiếp tế của Liên Xô trên con đường huyết mạch Salang, làm tê liệt hậu cần của đối phương.
Massoud được biết đến là một chiến lược gia quân sự tài ba. Ông đã học hỏi từ các học thuyết quân sự hiện đại, đặc biệt là tư tưởng chiến tranh du kích của Mao Trạch Đông.
Tướng Leonid Khabarov, người từng đối đầu với Massoud, đặt cho ông biệt danh “Sư tử Panjshir”.
Trận đánh nổi tiếng nhất của Massoud diễn ra vào đêm 16 tháng 6 năm 1985. Lực lượng của ông bất ngờ tấn công quân đội Liên Xô tại Panjshir, gây ra tổn thất nặng nề, buộc Moscow phải xem xét lại chiến lược sa lầy tại Afghanistan.
Chiến thắng vang dội này đã củng cố danh tiếng của Massoud như một nhà lãnh đạo quân sự xuất sắc và là một biểu tượng của kháng chiến Afghanistan. Tên tuổi của ông vang xa trên trường quốc tế, thu hút sự chú ý và ủng hộ từ các cường quốc phương Tây và khu vực.
Nội chiến và Sự trỗi dậy của Taliban
Sau khi Liên Xô rút quân khỏi Afghanistan năm 1989, đất nước rơi vào vòng xoáy nội chiến. Các phe phái Mujahideen, từng liên minh chống lại kẻ thù chung, quay sang tranh giành quyền lực.
Massoud trở thành Bộ trưởng Quốc phòng trong chính phủ mới do Burhanudin Rabbani đứng đầu. Tuy nhiên, cuộc chiến tranh giữa các phe phái Mujahideen đã tàn phá đất nước và tạo điều kiện cho sự trỗi dậy của một lực lượng mới – Taliban.
Được Pakistan hậu thuẫn, Taliban nhanh chóng chiếm được quyền lực tại nhiều khu vực của Afghanistan. Năm 1996, Taliban chiếm Kabul, áp đặt luật lệ Hồi giáo hà khắc. Massoud và lực lượng của ông, được gọi là Liên minh phương Bắc, rút lui về phía bắc, tiếp tục kháng chiến.
Liên minh phương Bắc và Những năm cuối đời
Trong những năm cuối đời, Massoud lãnh đạo Liên minh phương Bắc chống lại chế độ Taliban. Ông trở thành biểu tượng cho hy vọng và tự do của người dân Afghanistan, đặc biệt là phụ nữ, những người phải chịu đựng sự đàn áp tàn bạo dưới chế độ Taliban.
Massoud cảnh báo cộng đồng quốc tế về mối nguy hiểm của Taliban và chủ nghĩa khủng bố quốc tế, nhưng lời kêu gọi của ông đã không được thế giới chú ý. Ngày 9 tháng 9 năm 2001, hai ngày trước khi xảy ra vụ tấn công khủng bố 11/9 tại Mỹ, Massoud bị ám sát bởi hai kẻ khủng bố giả danh nhà báo.
Di sản của “Sư tử Panjshir”
Cái chết của Massoud là một mất mát to lớn đối với Afghanistan. Ông ra đi khi đất nước đang chìm trong chiến tranh, nhưng lý tưởng của ông về một Afghanistan tự do, dân chủ và tiến bộ vẫn sống mãi.
Hàng triệu người dân Afghanistan đã đổ xuống đường tiễn biệt Massoud trong tang lễ của ông. Ngày mất của ông, 9 tháng 9, được chọn là ngày Quốc tang tại Afghanistan, tưởng nhớ người anh hùng đã hy sinh vì Tổ quốc.
Sau vụ tấn công 11/9, Mỹ và đồng minh đã can thiệp quân sự vào Afghanistan, lật đổ chế độ Taliban. Liên minh phương Bắc, di sản của Massoud, đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến này.
Tem thư Afghanistan in hình Ahmad Shah Massoud.
Dù Afghanistan vẫn đối mặt với nhiều thách thức, di sản của Massoud vẫn là nguồn cảm hứng cho các thế hệ người Afghanistan tiếp tục đấu tranh cho một tương lai hòa bình và thịnh vượng. Ông là minh chứng cho tinh thần bất khuất của người dân Afghanistan, luôn kiên cường đứng lên chống lại bất công và áp bức, vì một đất nước tự do và độc lập.
