Trận Austerlitz, diễn ra vào ngày 2 tháng 12 năm 1805 gần thị trấn Austerlitz thuộc Moravia (nay là Slavkov u Brna, Cộng hòa Séc), được biết đến như một trong những chiến thắng quân sự vang dội nhất của Napoleon Bonaparte, đồng thời là một minh chứng điển hình cho tài thao lược thiên tài của ông. Trận chiến này, còn được gọi là “Trận chiến của Ba Hoàng đế”, đã chứng kiến cuộc đối đầu giữa lực lượng hùng mạnh của Đệ nhất Đế chế Pháp do Napoleon chỉ huy và liên quân Áo-Nga hùng hậu hơn do Hoàng đế Áo Francis II và Sa hoàng Nga Alexander I dẫn đầu.
Trận Austerlitz (François Gérard)
Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong Chiến tranh Napoléon (1803-1815), củng cố vị thế thống trị của Pháp trên trường quốc tế và định hình lại bản đồ chính trị châu Âu trong nhiều thập kỷ sau đó. Chiến thắng tại Austerlitz không chỉ là một minh chứng cho sức mạnh quân sự vượt trội của Pháp mà còn là minh chứng cho tài năng quân sự kiệt xuất, khả năng phán đoán chiến lược sắc bén, và khả năng khai thác tâm lý đối phương tài tình của Napoleon.
Bóng Đen Của Tham Vọng và Liên Minh Chống Pháp
Sự trỗi dậy của Napoleon và Đệ nhất Đế chế Pháp đã gieo rắc nỗi sợ hãi về tham vọng bành trướng của Pháp khắp lục địa châu Âu. Sự lo ngại này đã thúc đẩy Anh, Áo, Nga, Thụy Điển, Naples và Sicily thành lập Liên minh thứ ba vào năm 1805 nhằm kiềm chế Napoleon và khôi phục lại trật tự cũ.
Sau khi đánh tan quân đội Áo trong Chiến dịch Ulm chớp nhoáng vào tháng 10 năm 1805, Napoleon tiến quân thần tốc về phía Viên, thủ đô của Áo. Việc chiếm được Vienna vào ngày 13 tháng 11 là một đòn giáng mạnh vào tinh thần của liên quân Áo-Nga. Tuy nhiên, Napoleon nhận thức rõ rằng lực lượng của ông đang ở thế bất lợi, dàn trải mỏng và phải đối mặt với nguy cơ bị bao vây bởi quân đội Liên minh đang tập hợp lại.
Cạm Bẫy Trên Cao Nguyên Pratzen
Napoleon quyết định sử dụng chiến thuật “lùi một bước để tiến ba bước”. Ông chủ động rút quân khỏi vị trí chiến lược trên Cao nguyên Pratzen, gần thị trấn Austerlitz, nhằm tạo ra ấn tượng về một đội quân đang suy yếu và nao núng. Màn kịch này đã đánh lừa thành công liên quân Áo-Nga, khiến họ tin rằng Napoleon đang ở thế yếu và có thể dễ dàng bị đánh bại.
Đầu hàng tại Ulm, ngày 20/10/1805 (René Théodore Berthon)
Vào ngày 1 tháng 12 năm 1805, tin tưởng vào chiến thắng dễ dàng, liên quân Áo-Nga hùng hổ tiến về Cao nguyên Pratzen, không hề hay biết rằng họ đang rơi vào cái bẫy tinh vi do Napoleon giăng ra.
“Hãy Kết Thúc Cuộc Chiến Này Bằng Một Tiếng Sấm Sét!”
Trận chiến bắt đầu vào rạng sáng ngày 2 tháng 12 trong màn sương mù dày đặc. Napoleon tập trung tấn công vào cánh phải của liên quân, nơi được bảo vệ mỏng manh nhất, nhằm kéo dãn đội hình của đối phương. Đồng thời, ông bí mật điều động quân tiếp viện từ Vienna đến để củng cố cánh phải và chuẩn bị cho đòn tấn công quyết định vào trung tâm của liên quân.
Khoảng 9 giờ sáng, “Mặt trời của Austerlitz” ló dạng, xua tan màn sương mù và soi sáng chiến trường. Lợi dụng thời cơ, Napoleon phát động cuộc tấn công tổng lực vào trung tâm của liên quân, nơi lúc này đã bị suy yếu nghiêm trọng do bị Napoleon dụ dỗ dồn quân sang cánh phải.
Hoàng đế Napoléon trong phòng nghiên cứu của ông tại Tuileries (Jacques-Louis David)
Cuộc tấn công như vũ bão của quân Pháp đã chọc thủng tuyến phòng ngự của liên quân, chia cắt lực lượng của họ thành hai phần và đẩy liên quân vào thế hỗn loạn. Bị tấn công bất ngờ và dữ dội, quân đội Áo-Nga nhanh chóng tan vỡ và tháo chạy khỏi chiến trường.
Huyền Thoại Austerlitz Và Di Sản Của Một Chiến Thắng
Trận Austerlitz kết thúc với chiến thắng vang dội thuộc về Napoleon và Đệ nhất Đế chế Pháp. Liên quân Áo-Nga chịu tổn thất nặng nề với khoảng 27.000 quân thương vong, bị bắt và mất một lượng lớn vũ khí, trang bị. Trận thua này là một đòn chí mạng giáng vào Liên minh thứ ba, buộc Áo phải ký kết Hiệp ước Pressburg, nhượng lại nhiều vùng lãnh thổ rộng lớn cho Pháp và chính thức rút khỏi cuộc chiến.
Chiến thắng tại Austerlitz đã đưa tên tuổi của Napoleon lên đỉnh cao vinh quang, khẳng định vị thế thống trị của Đệ nhất Đế chế Pháp ở châu Âu và mở ra một giai đoạn mới trong lịch sử lục địa này.
Vệ binh Hoàng gia Nga chiếm được một cờ hiệu Đại bàng Đế chế Pháp (Bogdan Willewalde)
Trận Austerlitz cho đến ngày nay vẫn được nghiên cứu và phân tích bởi các nhà sử học và chiến lược gia quân sự như một ví dụ điển hình về thiên tài quân sự, khả năng nắm bắt thời cơ và tận dụng địa hình của Napoleon. Chiến thắng này đã tạo nên một huyền thoại bất tử về Napoleon, một vị tướng bách chiến bách thắng, một thiên tài quân sự lỗi lạc nhất trong lịch sử nhân loại.
