Tối ngày 10 tháng 5 năm 1941, giữa lúc cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai đang diễn ra ác liệt, radar của Anh phát hiện một chiếc máy bay tiêm kích Messerschmitt Bf 109 của Đức xâm nhập không phận Scotland. Cùng lúc đó, một phi đội 500 máy bay ném bom Đức đang tiến về London, tuân theo mệnh lệnh của Adolf Hitler, nhằm biến thủ đô Anh Quốc thành đống đổ nát. Hai chiếc máy bay tiêm kích Spitfire của Không quân Hoàng gia Anh ngay lập tức được điều động để đánh chặn kẻ xâm nhập. Tuy nhiên, khi sắp giao chiến, viên phi công Đức bất ngờ nhảy dù, bỏ lại chiếc máy bay lao xuống đất, nổ tung thành từng mảnh.
Hành động kỳ lạ này đã hé lộ danh tính của phi công Đức, không ai khác chính là Rudolf Hess (1894-1987), Phó Quốc trưởng của Đức Quốc xã. Chuyến bay đơn độc và bí mật của Hess đến Anh đã đặt ra một câu hỏi lớn cho lịch sử: Liệu Hess hành động theo mệnh lệnh của Hitler để đàm phán hòa bình, hay đây là một hành động đơn độc xuất phát từ động cơ cá nhân? Bí ẩn này, ngay cả khi các tài liệu mật được công bố vào năm 1992, vẫn chưa có lời giải đáp thỏa đáng.
Rudolf Hess bên cạnh Adolf Hitler. Nguồn: Smithsonian Magazine
Từ chiến binh đến Phó Quốc trưởng: Hành trình của Rudolf Hess
Sinh ra tại Alexandria, Ai Cập trong một gia đình thương nhân giàu có, Hess được nuôi dạy theo lối kỷ luật nghiêm khắc của người Đức, đề cao tinh thần trách nhiệm và nghĩa vụ. Với trí thông minh thiên bẩm và niềm đam mê khoa học tự nhiên, Hess đã tình nguyện nhập ngũ khi tròn 20 tuổi, chiến đấu dũng cảm trong suốt 4 năm tại mặt trận phía Tây trong Chiến tranh thế giới thứ nhất. Từng bị thương nặng ở ngực, Hess vẫn quyết tâm trở lại chiến trường. Chính tại nơi đây, ông đã gặp một người lính Áo đào ngũ sang đầu quân cho Đức – người mà sau này định mệnh đã gắn kết cuộc đời Hess: Adolf Hitler.
Sau chiến tranh, thất bại của Đức và sự chia rẽ trong xã hội đã khiến Hess tin rằng những người cộng sản và xã hội dân chủ là nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của đất nước. Ông gia nhập một tổ chức cực hữu tại Munich, tích cực hoạt động chống lại nền Cộng hòa Weimar. Cùng lúc đó, Hess theo học đại học và chịu ảnh hưởng sâu sắc từ giáo sư địa chính trị Karl Haushofer, đặc biệt là thuyết “Không gian sinh tồn” (Lebensraum) – học thuyết chủ trương Đức cần mở rộng lãnh thổ về phía Đông.
Một bước ngoặt lớn trong cuộc đời Hess là khi ông tham dự một buổi diễn thuyết của Đảng Công nhân Đức (DAP). Bị lôi cuốn bởi giọng nói hùng hồn và những lập luận sắc bén của diễn giả, Hess nhận ra đây chính là “cứu tinh” của nước Đức và quyết định đi theo con đường mà người đó đã vạch ra. Người đó không ai khác chính là Adolf Hitler, người lính Áo năm xưa mà Hess từng gặp gỡ.
Sự trung thành tuyệt đối và những mâu thuẫn nội tâm
Hess nổi tiếng với lối sống giản dị, không rượu chè, thuốc lá hay khiêu vũ, thay vào đó là niềm đam mê thể thao. Ông kết hôn với một nữ đảng viên Quốc xã. Tính cách Hess phức tạp, vừa gan dạ, giàu tình cảm, yêu thương động vật, lại vừa ủng hộ hình phạt lao động khổ sai cho người Do Thái. Dù kiên nghị và có chính kiến riêng, Hess vẫn trung thành tuyệt đối với Hitler.
Sau khi Hitler lên nắm quyền Thủ tướng Đức vào năm 1933, Hess được bổ nhiệm làm “Đại diện của Quốc trưởng”. Mặc dù hết lòng ca ngợi và phục tùng Hitler, Hess vẫn có những bất đồng với Quốc trưởng, đặc biệt là việc thanh trừng các đồng chí cũ trong SA và chính sách đàn áp người Do Thái. Tuy nhiên, Hess vẫn ký vào “Luật Chủng tộc” và ủng hộ lao động khổ sai cho người Do Thái ở Ba Lan sau khi Đức chiếm đóng.
Chuyến bay định mệnh và những hệ lụy
Cả Hitler và Hess đều không muốn gây chiến với Anh. Hitler coi người Anh là một chủng tộc cao quý, tương tự như người Đức. Tuy nhiên, việc Đức xâm lược Ba Lan đã buộc Anh tuyên chiến. Hess tin rằng việc Hitler cho phép 224.000 lính Anh rút lui khỏi Dunkirk là một dấu hiệu hòa giải. Nhận thấy chủ nghĩa cộng sản mới là kẻ thù thực sự, Hitler đã nhiều lần đề nghị Anh không can thiệp vào việc Đức chiếm đóng lục địa châu Âu, nhưng Thủ tướng Anh Winston Churchill kiên quyết từ chối đàm phán với Hitler.
Trong bối cảnh đó, Hess đã tìm đến Haushofer để xin lời khuyên. Haushofer, người có dòng máu “phi Aryan” từng được Hess bảo vệ, đã gợi ý cho Hess gặp gỡ Douglas Douglas-Hamilton, một nhà quý tộc Scotland mà Hess từng gặp tại Thế vận hội Berlin năm 1936.
Ngày 10 tháng 5 năm 1941, Hess đã thực hiện chuyến bay đơn độc đến Scotland với hy vọng thiết lập một kênh đàm phán hòa bình giữa Đức và Anh. Tuy nhiên, sứ mạng của ông đã thất bại. Hess bị bắt giữ và giam cầm mà không qua xét xử cho đến khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc.
Phán quyết của Nuremberg và những năm tháng cuối đời
Tại phiên tòa Nuremberg, Hess bị kết án tù chung thân. Sự ngoan cố của ông khi tuyên bố “Trong hơn nghìn năm lịch sử, dân tộc chúng tôi mới sinh ra được một người con vĩ đại nhất mà Thượng đế đã cho phép tôi được phục vụ. Tôi không hối hận gì hết. Sẽ có một ngày tôi đứng trước quan toà của Thượng đế để bào chữa cho mình, và tôi biết rằng vị quan toà ấy sẽ phán xử tôi vô tội.” càng khiến hình ảnh của Hess trở nên mờ nhạt trong lịch sử.
Hess là tù nhân duy nhất còn lại trong nhà tù Spandau ở Tây Berlin sau khi các tù nhân khác được trả tự do. Mặc dù các nước phương Tây đề nghị thả Hess khi ông đã cao tuổi, nhưng Liên Xô đã phủ quyết. Hess qua đời trong tù vào ngày 17 tháng 8 năm 1987. Cái chết của ông cũng là một bí ẩn, với nhiều nghi vấn về việc tự sát hay bị ám sát.
Chuyến bay của Rudolf Hess đến Scotland vẫn là một trong những bí ẩn lớn nhất của Chiến tranh thế giới thứ hai. Hành động của ông, dù xuất phát từ động cơ nào, đã để lại nhiều tranh cãi và nghi vấn chưa có lời giải đáp. Cuộc đời và số phận của Rudolf Hess là một minh chứng cho sự phức tạp và bi kịch của lịch sử.
