Đầu thế kỷ XX, Argentina nổi lên như một ngôi sao sáng trên bầu trời Nam Mỹ, được kỳ vọng sẽ trở thành một cường quốc mới của thế giới. Thế nhưng, hơn một thế kỷ sau, quốc gia này lại chìm trong vòng xoáy của bất ổn chính trị, tham nhũng và khủng hoảng kinh tế triền miên. Câu chuyện về sự suy tàn của Argentina là một bài học đáng suy ngẫm về những cơ hội bị bỏ lỡ và những sai lầm trong quá trình phát triển.
Vào những năm 1880, sau thời kỳ nội chiến và xung đột với các nước láng giềng, Argentina bước vào giai đoạn phát triển thịnh vượng nhất trong lịch sử. Sự ra đời của hệ thống làm lạnh cho phép xuất khẩu thịt bò – mặt hàng chủ lực – đi khắp thế giới. Hệ thống đường sắt và đường biển hiện đại thúc đẩy thương mại nông sản như lúa mì, ngô, len và da thuộc. Bối cảnh chính trị ổn định thu hút đầu tư nước ngoài, chủ yếu từ Anh và Pháp.
Sự tăng trưởng kinh tế của Argentina trong giai đoạn này thật đáng kinh ngạc. GDP tăng 7.5 lần chỉ trong 25 năm (1880-1905), với tốc độ tăng trưởng trung bình 8%/năm, cao nhất thế giới lúc bấy giờ. Thu nhập bình quân đầu người sánh ngang với Mỹ và đạt 92% mức trung bình của 16 quốc gia phát triển nhất. Argentina đầu tư mạnh vào quân sự, sở hữu thiết giáp hạm Dreadnought, biểu tượng sức mạnh của các cường quốc thời bấy giờ như Anh, Pháp, Mỹ và Nhật. Quốc gia này trở thành điểm đến hấp dẫn cho làn sóng di cư từ châu Âu, đặc biệt là từ Ý và Đức.
Biểu đồ so sánh GDP đầu người của Argentina với các nước trong thế kỷ XX cho thấy sự tụt dốc đáng kể của nền kinh tế Argentina.
Bỏ lỡ cơ hội vàng
Tuy nhiên, giữa thời kỳ hoàng kim này, giới lãnh đạo Argentina đã không tận dụng cơ hội để đầu tư vào công nghiệp, giáo dục và giải quyết các vấn đề xã hội như tham nhũng và bất bình đẳng. Đây chính là những “hạt mầm” của sự suy thoái kéo dài sau này.
Chiến tranh và sự lệ thuộc
Thế chiến I (1914) đánh dấu bước ngoặt trong lịch sử kinh tế Argentina. Hệ thống thương mại toàn cầu bị gián đoạn, đầu tư nước ngoài sụt giảm, khiến nền kinh tế mất đà tăng trưởng. Trong bối cảnh khó khăn, Argentina buộc phải chấp nhận đề nghị hỗ trợ tài chính từ Anh, đổi lại là việc trao độc quyền ngành chăn nuôi cho các doanh nghiệp Anh. Sự lệ thuộc này khiến Argentina chịu ảnh hưởng nặng nề từ Đại Khủng hoảng (1929) khi Anh áp dụng chính sách bảo hộ. Thế chiến II tiếp tục làm trầm trọng thêm tình hình, khiến Argentina mất đi các thị trường xuất khẩu quan trọng.
Biểu đồ so sánh GDP đầu người của Argentina với các nước phát triển trong thế kỷ XX.
Từ Perón đến chế độ quân sự
Thời kỳ hậu chiến chứng kiến sự trỗi dậy của Juan Perón. Chính sách quốc hữu hóa, công nghiệp hóa thay thế nhập khẩu và hạn chế thương mại của Perón ban đầu mang lại một số kết quả tích cực, nhưng về lâu dài lại gây ra lạm phát cao và kìm hãm tăng trưởng. Sự bất ổn chính trị dẫn đến cuộc đảo chính năm 1955, mở ra thời kỳ cai trị của quân đội. Tuy nhiên, chính quyền quân sự cũng không thể giải quyết được các vấn đề kinh tế. Cuộc chiến tranh Falklands năm 1982 là giọt nước tràn ly, dẫn đến sự sụp đổ của chế độ quân sự.
Vòng xoáy khủng hoảng
Những năm sau đó, Argentina tiếp tục vật lộn với siêu lạm phát, khủng hoảng nợ công và suy thoái kinh tế. Quốc gia này đã trải qua nhiều lần vỡ nợ, gần đây nhất là vào năm 2014 và 2020. Tham nhũng vẫn là một vấn đề nhức nhối, cản trở sự phát triển bền vững.
Triển vọng phục hồi kinh tế hậu COVID-19 của các quốc gia, trong đó Argentina ở mức thấp nhất.
Bài học lịch sử
Câu chuyện của Argentina là một minh chứng cho sự mong manh của thịnh vượng. Việc không đầu tư vào giáo dục, công nghiệp và giải quyết các vấn đề xã hội đã khiến Argentina bỏ lỡ cơ hội trở thành một cường quốc. Sự lệ thuộc vào nước ngoài, chính sách kinh tế sai lầm và bất ổn chính trị đã đẩy quốc gia này vào vòng xoáy khủng hoảng kéo dài. Bài học của Argentina là lời cảnh tỉnh cho các quốc gia đang phát triển, về tầm quan trọng của việc xây dựng nền tảng kinh tế vững chắc, đầu tư vào con người và duy trì sự ổn định chính trị.
Tài liệu tham khảo
-
Sách/Tài liệu gốc:
- Không có trong bài gốc.
-
Nghiên cứu:
- The tragedy of Argentina – a century in decline: https://www.economist.com/…/02/17/a-century-of-decline
- How Argentina and Japan continue to confound macroeconomists: https://www.economist.com/…/how-argentina-and-japan…
-
Hình ảnh:
- Nguồn từ bài viết gốc trên nghiencuulichsu.com.
