Blaže Koneski, một cái tên gắn liền với sự hình thành và phát triển của ngôn ngữ Macedonia hiện đại, là một nhân vật lịch sử gây nhiều tranh cãi. Cuộc đời và sự nghiệp của ông, từ những đóng góp to lớn đến những cáo buộc thao túng chính trị, vẽ nên một bức tranh phức tạp về bối cảnh lịch sử và văn hóa đầy biến động của vùng Balkan.
Chân dung Blaže Koneski năm 1968.
Tuổi Trẻ và Hành Trình Học Thuật
Sinh ra tại Nebregovo (nay thuộc Bắc Macedonia) trong một gia đình có truyền thống ủng hộ Serbia, Koneski sớm được tiếp xúc với những ảnh hưởng văn hóa đa dạng. Gia đình ông tự nhận là người Serbia từ thời Ottoman, với lịch sử phục vụ trong quân đội và các nhóm du kích Serbia. Đặc biệt, người chú bên ngoại của ông, Gligor Sokolović, là một chỉ huy nổi bật trong Phong trào Chetnik, đã chiến đấu chống lại Đế chế Ottoman, Bulgaria và Albania trong cuộc đấu tranh giành độc lập cho Macedonia. Nhận được học bổng của Hoàng gia Serbia, Koneski theo học trung học ở Kragujevac, sau đó là y khoa tại Đại học Belgrade trước khi chuyển sang ngôn ngữ và văn học Serbia. Năm 1941, sau khi Nam Tư thất thủ trước phe Trục, ông đăng ký học luật tại Đại học Sofia nhưng không tốt nghiệp. Chính những trải nghiệm đa dạng này đã đặt nền móng cho sự nghiệp học thuật sau này của ông.
Vai Trò Trong Việc Chuẩn Hóa Tiếng Macedonia
Năm 1945, ở tuổi 23, Koneski trở thành một nhân tố quan trọng trong quá trình chuẩn hóa tiếng Macedonia. Ông tham gia giảng dạy tại Khoa Triết học, Đại học Saints Cyril and Methodius ở Skopje từ năm 1946 cho đến khi nghỉ hưu. Sự nghiệp của ông gắn liền với việc xây dựng nền tảng cho ngôn ngữ Macedonia hiện đại, từ ngữ pháp, từ vựng đến chính tả. Ông cũng là thành viên của Học viện Khoa học và Nghệ thuật Macedonia, giữ chức chủ tịch từ năm 1967 đến năm 1975. Không chỉ vậy, Koneski còn là thành viên của nhiều viện hàn lâm khoa học uy tín khác ở Zagreb (Croatia), Belgrade (Serbia), Ljubljana (Slovenia) và Łódź (Ba Lan). Ông cũng được trao bằng tiến sĩ danh dự của Đại học Chicago (Hoa Kỳ) và Kraków (Ba Lan).
Con tem để vinh danh Blaže Koneski.
Tranh Cãi Xung Quanh Di Sản
Dù có những đóng góp không thể phủ nhận, di sản của Koneski vẫn là chủ đề gây tranh cãi. Một số nhà ngôn ngữ học Bulgaria, như Iliya Talev, cáo buộc ông đạo văn tác phẩm “Ngữ pháp lịch sử về ngôn ngữ Bulgaria” của Kiril Mirchev. Tại Bulgaria, ông cũng bị chỉ trích vì cho rằng đã bóp méo sự thật lịch sử vì mục đích chính trị. Một số ý kiến cho rằng tiếng Macedonia chuẩn đã bị Serbia hóa dưới ảnh hưởng của Koneski, đặc biệt là trong quá trình biên soạn từ điển tiếng Macedonia (1961-1966).
Những tranh cãi này tiếp tục đến ngày nay, với một số người theo chủ nghĩa xét lại lịch sử ở Bắc Macedonia gọi quá trình hệ thống hóa tiếng Macedonia là “Serbia hóa”. Venko Markovski, một trong những người tham gia vào quá trình chuẩn hóa tiếng Macedonia, cũng công khai chỉ trích Koneski.
Nhà lưu niệm và cũng là nơi sinh của Blaže Koneski.
Kết Luận
Blaže Koneski là một nhân vật phức tạp, có ảnh hưởng sâu sắc đến lịch sử và văn hóa của Bắc Macedonia. Công lao của ông trong việc chuẩn hóa tiếng Macedonia là không thể phủ nhận, nhưng những tranh cãi xung quanh di sản của ông vẫn còn tồn tại. Việc đánh giá khách quan về Koneski đòi hỏi sự xem xét kỹ lưỡng về bối cảnh lịch sử, chính trị và văn hóa phức tạp của vùng Balkan, cũng như sự tôn trọng đối với các quan điểm khác nhau. Câu chuyện về Koneski là một minh chứng cho thấy lịch sử không bao giờ đơn giản và việc tìm kiếm sự thật luôn là một hành trình đầy thách thức.
