Bắc Phi, vùng đất của những sa mạc mênh mông và lịch sử đầy biến động, từng chứng kiến một cuộc chiến tranh ngắn ngủi nhưng không kém phần kịch tính giữa hai quốc gia láng giềng: Morocco và Algeria. Cuộc chiến này, được biết đến với cái tên Chiến tranh Cát (Sand War), diễn ra vào năm 1963, chỉ một năm sau khi Algeria giành được độc lập từ tay người Pháp. Không chỉ là một cuộc tranh chấp lãnh thổ đơn thuần, Chiến tranh Cát còn phản ánh những căng thẳng chính trị phức tạp giữa hai quốc gia, sự can thiệp của các cường quốc bên ngoài và những tình tiết lịch sử đầy trớ trêu.
Bản đồ khu vực Bắc Phi, nơi diễn ra Chiến tranh Cát.
Nguồn Cội Của Bão Cát: Mâu Thuẫn Lãnh Thổ Và Chính Trị
Mầm mống của cuộc xung đột được gieo mầm từ những bất đồng về đường biên giới dài 1.500 km giữa Morocco và Algeria. Do địa hình hiểm trở, đường biên giới này chưa bao giờ được phân định rõ ràng. Sự mơ hồ này trở thành điểm nóng khi Morocco đòi lại hai vùng đất Tindouf và Bechar sau khi Algeria độc lập.
Tuy nhiên, mâu thuẫn lãnh thổ chỉ là bề nổi của tảng băng chìm. Bên dưới là sự khác biệt về thể chế chính trị và sự nghi kị lẫn nhau. Morocco, một quốc gia quân chủ chuyên chế, lo ngại về ảnh hưởng của tư tưởng cách mạng từ Algeria, một nước cộng hòa thân Liên Xô. Sự ủng hộ của Algeria đối với Ai Cập của Tổng thống Nasser, người theo đuổi chủ nghĩa xã hội, càng làm gia tăng mối lo ngại này.
Thêm vào đó, sự can thiệp của Cuba và Ai Cập đã đổ thêm dầu vào lửa. Cuba, với sự hiện diện của các cố vấn quân sự tại Algeria, đã trở thành cái gai trong mắt Morocco. Trong khi đó, những lời chỉ trích của Tổng thống Nasser nhắm vào chế độ quân chủ Morocco càng làm sâu sắc thêm mâu thuẫn giữa hai nước.
Bão Cát Nổi Lên: Diễn Biến Của Cuộc Chiến
Ngày 8/10/1963, cuộc chiến chính thức bùng nổ sau một cuộc đụng độ khiến 10 binh sĩ Morocco thiệt mạng. Trước đó, quân đội hai bên đã triển khai dọc biên giới và xảy ra một số cuộc đấu súng lẻ tẻ.
Algeria, với quân đội yếu hơn, đã nhận được sự hỗ trợ từ Liên Xô, Ai Cập và Cuba. Liên Xô cung cấp xe tăng T-34, Ai Cập gửi quân đội và không quân, còn Cuba cử một đơn vị tình nguyện gồm 686 người cùng xe tăng T-34.
Cuộc chiến diễn ra chủ yếu trên địa hình sa mạc khắc nghiệt, khiến việc tiếp cận thông tin trở nên khó khăn. Tuy nhiên, những tư liệu hiếm hoi cho thấy quân đội Morocco, được trang bị tốt hơn, đã giành được ưu thế trên chiến trường. Vào cuối tháng 10/1963, họ chiếm được Tindouf và Bechar.
Cơn Bão Tan Dần: Hiệp Định Ngừng Bắn Và Những Hệ Lụy
Dưới sự trung gian của Tổ chức châu Phi Thống nhất (OAU), một thỏa thuận ngừng bắn được ký kết vào tháng 2/1964. Theo đó, Morocco từ bỏ yêu sách lãnh thổ đối với Tindouf và Bechar, đổi lại Algeria chấm dứt các hành động thù địch và trục xuất các cố vấn nước ngoài.
Dù thua trên chiến trường, Algeria đã đạt được một thắng lợi về mặt ngoại giao. Hiệp định này cũng đánh dấu vai trò đầu tiên của OAU trong việc giải quyết xung đột khu vực.
Chiến tranh Cát, tuy ngắn ngủi, đã để lại những hệ lụy lâu dài. Morocco, do mâu thuẫn với Algeria và vấn đề Tây Sahara, đã tự tách mình khỏi châu Phi và chỉ coi mình thuộc về thế giới Arab. Mãi đến năm 2017, Morocco mới gia nhập Liên minh châu Phi (AU).
Một tình tiết trớ trêu của lịch sử là việc Morocco bắt giữ Hosni Mubarak, sau này trở thành Tổng thống Ai Cập, trong cuộc chiến này. Mặc dù vậy, mối quan hệ giữa Morocco và Ai Cập dưới thời Mubarak lại rất tốt đẹp.
Kết Luận: Bài Học Từ Cát Bụi
Chiến tranh Cát là một minh chứng cho thấy những mâu thuẫn tưởng chừng nhỏ nhặt có thể leo thang thành xung đột vũ trang nếu không được giải quyết một cách hòa bình. Cuộc chiến này cũng cho thấy tầm quan trọng của việc tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, cũng như sự cần thiết của hợp tác quốc tế trong việc duy trì hòa bình và ổn định khu vực. Bài học từ cát bụi Sahara nhắc nhở chúng ta về giá trị của đối thoại và hợp tác, thay vì đối đầu và xung đột.
Tài liệu tham khảo:
Không có tài liệu tham khảo được cung cấp trong bài viết gốc.
