Cuộc chiến tranh Trăm năm (1337-1453) không chỉ là một cuộc xung đột kéo dài giữa hai cường quốc châu Âu thời Trung Cổ, Anh và Pháp, mà còn là một bước ngoặt lịch sử, định hình lại bản đồ chính trị, kinh tế và xã hội của lục địa già. Cuộc tranh giành quyền lực, đất đai và ảnh hưởng, xoay quanh ngai vàng nước Pháp, đã gieo rắc đau thương, chết chóc và để lại những bài học sâu sắc về tham vọng, mưu đồ và ý chí quật cường.
Bối cảnh dẫn đến cuộc chiến bắt nguồn từ sự kiện Vua Charles IV của Pháp qua đời năm 1328 mà không có con trai nối dõi. Edward III của Anh, cháu ngoại Charles IV, đưa ra yêu sách đối với ngai vàng Pháp. Tuy nhiên, giới quý tộc Pháp đã chọn Philippe VI của dòng họ Valois, dựa trên Luật Salic vốn ngăn cấm việc kế vị ngai vàng thông qua dòng nữ. Sự việc này đã châm ngòi cho mâu thuẫn âm ỉ giữa hai vương quốc. Mâu thuẫn leo thang khi Philippe VI tịch thu Công quốc Aquitaine của Anh năm 1337, chính thức khơi mào Chiến tranh Trăm năm.
Giai đoạn đầu: Những chiến thắng của Anh
Edward III, hiểu rõ sự chênh lệch lực lượng giữa Anh và Pháp, đã khôn khéo sử dụng chiến lược “chia để trị”, tìm kiếm đồng minh trong nội bộ nước Pháp. Chiến thắng quyết định tại trận hải chiến Sluys năm 1340 đã giúp Anh nắm quyền kiểm soát eo biển Manche, tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc tấn công trên bộ.
Tiếp đó, trận Crécy năm 1346 chứng kiến sức mạnh của cung dài Anh, gây tổn thất nặng nề cho kỵ binh Pháp. Việc chiếm được Calais năm 1347 càng củng cố vị thế của Anh ở miền bắc nước Pháp.
Trận Crécy
Dịch Cái Chết Đen hoành hành khắp châu Âu từ năm 1348 đến 1355 đã tạm thời làm gián đoạn cuộc chiến. Sau dịch bệnh, Edward, Hắc Hoàng tử, con trai của Edward III, tiếp tục lãnh đạo quân Anh giành chiến thắng vang dội tại Poitiers năm 1356, bắt sống cả Vua John II của Pháp. Tuy nhiên, hiệp ước Brétigny năm 1360 đã mang lại một giai đoạn hòa bình ngắn ngủi.
Giai đoạn giữa: Sự trỗi dậy của Pháp
Năm 1369, chiến tranh bùng nổ trở lại. Dưới sự lãnh đạo của Charles V và vị tướng tài ba Bertrand du Guesclin, Pháp dần lấy lại các vùng đất đã mất. Du Guesclin, bậc thầy về chiến tranh du kích và chiến tranh tiêu thổ, đã khiến quân Anh gặp nhiều khó khăn.
Cái chết của Hắc Hoàng tử (1376) và Edward III (1377) khiến Anh rơi vào tình trạng bất ổn, tạo điều kiện cho Pháp tiếp tục giành lại lãnh thổ.
Giai đoạn cuối: Từ Agincourt đến Joan of Arc
Dưới triều đại Henry V, Anh một lần nữa trỗi dậy. Trận Agincourt năm 1415 là một chiến thắng vang dội khác của người Anh, nhờ vào sức mạnh của cung dài và địa hình lầy lội bất lợi cho kỵ binh Pháp.
Tuy nhiên, sự xuất hiện của Joan of Arc đã làm thay đổi cục diện cuộc chiến. Với niềm tin vào sứ mệnh thần thánh, Joan đã khích lệ tinh thần chiến đấu của người Pháp, giúp họ giành chiến thắng tại Orleans và Patay năm 1429. Joan of Arc trở thành biểu tượng của lòng yêu nước và ý chí quật cường của người Pháp.
Joan of Arc
Cuộc chiến kết thúc năm 1453 với chiến thắng thuộc về Pháp. Dù bị kết tội dị giáo và bị xử tử, Joan of Arc vẫn là một anh hùng dân tộc của Pháp.
Kết luận
Chiến tranh Trăm năm là một chương đen tối trong lịch sử châu Âu, nhưng cũng để lại những bài học quý giá. Cuộc chiến cho thấy sức mạnh của tinh thần đoàn kết, lòng yêu nước và ý chí kiên cường có thể thay đổi cục diện lịch sử. Đồng thời, nó cũng là lời cảnh tỉnh về hậu quả tàn khốc của tham vọng và chiến tranh.
