Cuối thời nhà Nguyên, trong bối cảnh xã hội nhiễu nhương, loạn lạc, từ một người nông dân nghèo khó, Chu Nguyên Chương đã trỗi dậy trở thành vị hoàng đế khai sáng vương triều Đại Minh lừng lẫy trong lịch sử Trung Hoa. Tuy nhiên, bên cạnh những chiến công hiển hách và tài năng trị quốc, ông cũng là vị vua nổi tiếng là tàn nhẫn khi ra tay thanh trừng gần như toàn bộ công thần khai quốc, khiến hậu thế không khỏi bàng hoàng và tiếc nuối.
Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương – vị hoàng đế đầy mâu thuẫn
Sự Hậu Đãi Ban Đầu Và “Thần Vật” Thiết Khoán
Sau khi lên ngôi hoàng đế vào năm 1368, Chu Nguyên Chương đã thể hiện sự hậu đãi đặc biệt với các công thần đã cùng ông vào sinh ra tử, góp phần lập nên nhà Minh. Năm 1370, ông ban thưởng và phong tước cho các tướng lĩnh, trong đó có 6 người được phong tước Công cao quý như Lý Thiện Trường, Từ Đạt, Thường Mậu, Lý Văn Trung, Phùng Thắng, Đặng Dũ, và 28 người được phong tước Hầu. Họ đều là những vị tướng tài ba, là trụ cột của triều đình lúc bấy giờ.
Không chỉ ban tước, Chu Nguyên Chương còn ban cho các công thần đất đai, vàng bạc, của cải và quyền lực tối thượng. Các chức vụ quan trọng trong triều đều do họ nắm giữ. Hơn nữa, Chu Nguyên Chương còn ban cho họ một thứ “thần vật” mang tên Thiết Khoán, vật bảo chứng cho sự miễn tội của bản thân và con cháu. Thiết Khoán có thể hiểu như một tấm kim bài miễn tử vô giá trị, giúp chủ nhân thoát khỏi lưỡi hái tử thần ngay cả khi phạm trọng tội.
Từ Ân Sủng Đến Nghi Kỵ
Sự hậu đãi quá mức của Chu Nguyên Chương vô tình trở thành con dao hai lưỡi. Thiết Khoán, thay vì là bùa hộ mệnh, lại khiến một số công thần và con cháu họ sinh ra tâm lý ỷ thế, coi thường vương pháp. Họ dần trở nên sa đọa, tham lam, và phóng túng, phạm nhiều tội ác như áp bức dân chúng, chiếm đoạt đất đai, tham ô, nhận hối lộ, và cưỡng bức phụ nữ.
Từ một vị vua độ lượng, Chu Nguyên Chương dần trở nên nghi ngờ và lo sợ. Ông nhận ra rằng quyền lực của các công thần ngày càng lớn, đe dọa trực tiếp đến ngai vàng của ông và sự ổn định của vương triều. Chính nỗi ám ảnh mất quyền lực và sự biến chất của các công thần đã dẫn đến một trong những vụ thanh trừng đẫm máu nhất trong lịch sử Trung Hoa.
Chuỗi Ngày Đẫm Máu Và “Lời Nguyền” Thiết Khoán
Năm 1375, vụ án đầu tiên mở màn cho chuỗi ngày tang tóc của các khai quốc công thần. Đức Khánh Hầu Liêu Vĩnh Chung bị xử tử vì tội mặc quần áo có thêu hình rồng, bị quy vào tội mưu phản. Tiếp đó, cha con Vĩnh Hầu Gia Chu Lượng Tổ cũng bị đánh chết vì tội lạm quyền, nhận hối lộ.
Vụ án Lâm Xuyên Hầu Hồ Mỹ vào năm 1384, vụ án Tể tướng Hồ Duy Dung vào năm 1380, và vụ án Lương Quốc Công Lam Ngọc vào năm 1393 là những cái chết tiếp theo trong chuỗi ngày đẫm máu ấy. Ngay cả những công thần có phẩm chất, tận tâm với triều đình cũng không thoát khỏi lưỡi hái tử thần của Chu Nguyên Chương.
Lý Văn Trung, cháu ngoại của Chu Nguyên Chương, một vị tướng tài năng và liêm khiết, cũng bị ông ép chết chỉ vì dám can gián hoàng đế không nên lệ thuộc vào hoạn quan. Tể tướng Từ Đạt, bạn thân từ thuở nhỏ của Chu Nguyên Chương, cũng bị ông ép uống thuốc độc tự tử sau khi vợ con ông bị hại chết một cách oan uổng.
Tể tướng Từ Đạt, người bạn, người cộng sự thân tín một thời của Chu Nguyên Chương cũng không thoát khỏi lưỡi hái tử thần
Sau cái chết của Thái tử Chu Tiêu vào năm 1392, Chu Nguyên Chương càng trở nên đa nghi và tàn bạo. Hàng loạt công thần lần lượt bị xử tử với những cáo buộc vô căn cứ hoặc chỉ vì những lỗi lầm nhỏ nhặt. Trong số 34 công thần được phong tước Công, Hầu năm xưa, chỉ có vài người may mắn thoát khỏi kiếp nạn, trong đó phải kể đến Lưu Bá Ôn và Thang Hòa.
Lưu Bá Ôn là quân sư của Chu Nguyên Chương, ông rất am hiểu tâm lý của vị hoàng đế này nên đã khéo léo rút lui về ở ẩn sau khi nhà Minh được thành lập. Thang Hòa cũng là một vị tướng thông minh, ông biết rõ tính cách thâm độc của Chu Nguyên Chương nên đã giả bệnh để tránh bị hoài nghi.
Hai vị công thần được xem là may mắn nhất trong số những người sống sót là Trường Hưng Hầu Cảnh Bính Văn và Vũ Định Hầu Quách Anh. Tuy nhiên, Cảnh Bính Văn sau đó cũng bị Chu Đệ – con trai của Chu Nguyên Chương – ép tự tử sau khi lên ngôi hoàng đế. Chỉ có Quách Anh là được an hưởng tuổi già cho đến khi qua đời.
Nỗi Ám Ảnh Của Một “Nét Bút Hỏng”
Vụ thanh trừng công thần dưới thời Chu Nguyên Chương đã gây ra nhiều tranh cãi trong lịch sử. Có ý kiến cho rằng đây là hành động cần thiết để bảo vệ ngai vàng và ổn định triều chính. Tuy nhiên, nhiều học giả lại nhận định rằng đây là hành động tàn nhẫn, phản lại công lao của những người đã cùng ông lập nên sự nghiệp.
Dù nhìn nhận theo cách nào, không thể phủ nhận rằng vụ thanh trừng đẫm máu này đã để lại một vết nhơ trong sự nghiệp lừng lẫy của Chu Nguyên Chương. Nó vừa là bi kịch của các khai quốc công thần, vừa là nỗi ám ảnh về sự tàn nhẫn và đa nghi của một vị vua tài năng nhưng cũng đầy mâu thuẫn.
