Bóng đá, môn thể thao vua, không chỉ đơn thuần là những đường chuyền, những pha ghi bàn, mà đôi khi còn là nơi phản chiếu những biến động chính trị, xã hội đầy kịch tính. Câu chuyện về Zvonimir Boban, huyền thoại của AC Milan và đội tuyển Croatia, cùng cú đá định mệnh năm 1990 tại sân vận động Maksimir, Zagreb, là một minh chứng rõ nét cho điều này.
Bức tượng ba chiến binh Croatia tại sân vận động Maksimir, Zagreb.
Những bức tượng bên ngoài sân vận động thường vinh danh những huyền thoại bóng đá. Nhưng tại Maksimir, bức tượng ba chiến binh Croatia lại gợi nhắc về một sự kiện lịch sử đầy biến động, gắn liền với tên tuổi của Zvonimir Boban.
Bóng ma chính trị trên sân cỏ
Năm 1990, bóng đá Nam Tư chứng kiến cuộc đối đầu kinh điển giữa Dinamo Zagreb (Croatia) và Red Star Belgrade (Serbia). Trận đấu này vượt xa khuôn khổ thể thao, trở thành biểu tượng cho mâu thuẫn sắc tộc âm ỉ bấy lâu, đặc biệt sau khi lãnh tụ Josip Broz Tito qua đời năm 1980 và sự trỗi dậy của nhà lãnh đạo Serbia Slobodan Milošević với chính sách thân Serbia.
Sự lo ngại về “chủ nghĩa bá quyền Serbia” ngày càng tăng trong lòng người dân Croatia, khi mà người Serb, dù chiếm thiểu số, lại nắm giữ nhiều vị trí quan trọng trong chính quyền. Cuộc bầu cử đa đảng đầu tiên sau Chiến tranh thế giới thứ hai tại Croatia vào tháng 4/1990, với chiến thắng thuộc về Liên minh Dân chủ Croatia ủng hộ độc lập, càng làm gia tăng căng thẳng giữa hai nước cộng hòa.
Ngày định mệnh 13/5/1990
Không khí tại sân Maksimir ngày 13/5/1990 đặc quánh mùi thuốc súng. Hai nhóm hooligan khét tiếng, “Bad Blue Boys” của Dinamo Zagreb và “Delije” của Red Star Belgrade, đối đầu nhau quyết liệt. “Bad Blue Boys” được hậu thuẫn bởi Franjo Tuđman, người sau này trở thành Tổng thống đầu tiên của Croatia độc lập. Trong khi đó, “Delije” do Željko Ražnatović, biệt danh Arkan, một tội phạm chiến tranh khét tiếng, cầm đầu.
Cảnh hỗn loạn tại sân vận động Maksimir khi các cổ động viên lao vào nhau.
Trận đấu nhanh chóng biến thành một cuộc bạo động. Hai nhóm CĐV ném đá, dao vào nhau, xé toạc ghế gỗ làm vũ khí. Cảnh sát, chủ yếu là người Serb, không những không can thiệp mà còn tiếp tay cho “Delije” tấn công CĐV Croatia.
Giữa khung cảnh hỗn loạn, Zvonimir Boban, đội trưởng 21 tuổi của Dinamo Zagreb, đã có hành động khiến cả thế giới chấn động. Chứng kiến một CĐV Croatia bị cảnh sát Serb đánh đập, Boban tung cú đá kung-fu vào người viên cảnh sát. Hành động này được ghi lại bởi máy quay truyền hình, trở thành biểu tượng của cuộc bạo động Maksimir.
Hậu quả và di sản
Cú đá của Boban như một tia lửa làm bùng lên ngọn lửa độc lập của Croatia. Cuộc bạo động Maksimir được xem là khởi đầu không chính thức cho cuộc chiến tranh giành độc lập của Croatia, diễn ra từ năm 1991 đến 1995. Boban bị chính quyền Nam Tư truy nã, nhưng sau đó anh đã tìm được bến đỗ tại AC Milan và trở thành huyền thoại của CLB này.
Zvonimir Boban trong màu áo AC Milan.
Mặc dù bỏ lỡ World Cup 1990, Boban đã dẫn dắt đội tuyển Croatia giành hạng ba tại World Cup 1998, một thành tích đáng kinh ngạc cho một đội bóng lần đầu tham dự. Tuy nhiên, World Cup 1998 cũng để lại trong lòng Boban nỗi day dứt với sai lầm dẫn đến bàn thua trong trận bán kết với Pháp.
Một chi tiết ít ai biết, viên cảnh sát bị Boban đá là Refik Ahmetović, một người Hồi giáo Bosnia. Ông đã tuyên bố tha thứ cho Boban và không hề oán giận hành động của anh. Chính người Bosnia sau này cũng phải trải qua cuộc chiến giành độc lập tương tự như Croatia.
Kết luận
Câu chuyện về Zvonimir Boban và cú đá định mệnh năm 1990 cho thấy sức mạnh của thể thao, đặc biệt là bóng đá, trong việc phản ánh và tác động đến các biến cố chính trị, xã hội. Hành động của Boban, dù gây tranh cãi, đã trở thành biểu tượng cho tinh thần đấu tranh giành độc lập của người Croatia. Nó nhắc nhở chúng ta về một giai đoạn lịch sử đầy biến động, nơi bóng đá không chỉ là trò chơi mà còn là tiếng nói của lòng dân tộc.
Tài liệu tham khảo
- Bài viết gốc: “Bóng ma chính trị phủ bóng thể thao – Zvonimir Boban và cú đá cho nên độc lập,” Nghiên Cứu Lịch Sử.
