Bán đảo Triều Tiên, gần như láng giềng duy nhất của Nhật Bản, chỉ cách nhau bởi eo biển hẹp với đảo Tsushima như nhịp cầu nối, đã chứng kiến biết bao thăng trầm trong quan hệ hai nước. Một trong những biến cố quan trọng nhất chính là cuộc chiến tranh xâm lược Triều Tiên của Nhật Bản dưới thời Toyotomi Hideyoshi, diễn ra trong hai giai đoạn từ năm 1592 đến 1598. Cuộc chiến này không chỉ là cuộc đọ sức giữa hai quốc gia, mà còn là cuộc đối đầu giữa hai nhà quân sự lỗi lạc: Hideyoshi, người hoàn thành thống nhất Nhật Bản, và Yi Sun-sin, vị đô đốc tài ba của Triều Tiên.
Bối cảnh Lịch sử và Tham vọng của Hideyoshi
Cuối thế kỷ 16, Nhật Bản vừa trải qua thời kỳ Sengoku (Chiến Quốc) đầy biến động. Nobunaga Oda, một vị tướng tài ba, đã đặt nền móng cho sự thống nhất đất nước. Sau cái chết của Nobunaga, Hideyoshi Toyotomi, một trong những tướng lĩnh xuất sắc nhất của ông, đã tiếp tục sự nghiệp này và trở thành người nắm quyền lực tối cao.
Tham vọng của Hideyoshi không chỉ dừng lại ở việc thống nhất Nhật Bản. Ông ấp ủ kế hoạch xâm lược Triều Tiên, và xa hơn nữa là Trung Hoa. Ngay từ năm 1586, Hideyoshi đã bày tỏ ý định này với Giám mục Gasper Coelho, thể hiện rõ tham vọng bá quyền của mình.
Đô đốc Yi Sun-sin, vị anh hùng dân tộc Triều Tiên
Cuộc Xâm Lược Lần Thứ Nhất (1592-1593)
Tháng 4 năm 1592, Hideyoshi phát động cuộc tấn công Triều Tiên với gần 200.000 quân. Sự chủ quan và yếu kém của triều đình Triều Tiên đã khiến quân Nhật nhanh chóng chiếm được Busan, rồi Seoul, buộc vua Seonjo phải chạy về phía bắc. Tám cánh quân Nhật tràn vào Triều Tiên, kiểm soát phần lớn lãnh thổ. Tình thế dường như nghiêng hẳn về phía Nhật Bản.
Tuy nhiên, bước ngoặt đã đến từ biển cả. Hải quân Nhật Bản tại Busan liên tục bị tấn công, đường tiếp tế bị cắt đứt. Người tạo nên sự thay đổi này chính là đô đốc Yi Sun-sin.
Thiên Tài Quân Sự Yi Sun-sin và Quy Thuyền (Tàu Rùa)
Yi Sun-sin, sinh năm 1545, là một nhà quân sự thiên tài của Triều Tiên. Năm 1591, ông được bổ nhiệm làm Tư lệnh Hải quân Cánh tả tỉnh Jeolla. Nhận thấy sự yếu kém của hải quân, ông đã tiến hành cải tổ mạnh mẽ, đóng tàu mới, huấn luyện binh sĩ. Đáng chú ý nhất là việc ông cho đóng loại tàu chiến đặc biệt có tên là Quy Thuyền (Geobukseon), hay còn gọi là Tàu Rùa.
Đây là một loại chiến hạm bọc sắt, có hình dáng giống con rùa, với đầu rồng và đuôi rùa đều được trang bị súng thần công. Trên mui tàu có vô số chông sắt nhọn, vừa để phòng thủ, vừa để tấn công. Quy Thuyền được xem là một trong những chiến hạm bọc sắt đầu tiên trên thế giới, thể hiện sự sáng tạo vượt bậc của Yi Sun-sin.
Hình ảnh minh họa Đô đốc Yi Sun-sin
Những Thắng Lợi vang dội trên Biển
Với Quy Thuyền và chiến thuật tài ba, Yi Sun-sin đã liên tiếp giành chiến thắng trước hải quân Nhật Bản trong các trận Okpo, Sacheon, Hansan, và Busan. Đặc biệt, trận Hansan được xem là một trong ba chiến thắng vĩ đại nhất của Triều Tiên trong cuộc chiến này. Những chiến thắng của Yi Sun-sin đã cắt đứt đường tiếp tế của quân Nhật, đẩy họ vào tình thế khó khăn, buộc Hideyoshi phải chấp nhận ngừng bắn và thương thuyết với Trung Hoa.
Cuộc Xâm Lược Lần Thứ Hai (1597-1598) và Cái Chết của Hai Vị Tướng
Cuộc thương thuyết thất bại, năm 1597, Hideyoshi phát động cuộc tấn công lần thứ hai. Lần này, quân Nhật gặp phải sự kháng cự quyết liệt hơn từ quân Triều Tiên và quân Minh. Trên biển, do những mưu mô chốn quan trường, Yi Sun-sin bị cách chức, hải quân Triều Tiên thất bại thảm hại. Triều đình buộc phải khôi phục chức vụ cho ông. Dù chỉ còn 12 chiến thuyền, Yi Sun-sin vẫn tiếp tục giành chiến thắng vang dội, đẩy hải quân Nhật vào thế bị động.
Tháng 10 năm 1598, Hideyoshi qua đời. Quân Nhật rút lui. Trong trận hải chiến cuối cùng tại eo biển Noryang, Yi Sun-sin đã anh dũng hy sinh khi đang truy kích quân địch.
Tượng đài Đô đốc Yi Sun-sin tại Seoul, Hàn Quốc
Kết Luận: Hai Gương Mặt, Hai Nền Văn Hóa
Cuộc chiến tranh Nhật Bản – Triều Tiên 1592-1598 đã kết thúc với thất bại của Hideyoshi. Nó cho thấy tài năng quân sự và đóng tàu vượt trội của người Triều Tiên. Đồng thời, cuộc chiến cũng là bài học đắt giá cho Nhật Bản về chiến tranh trên biển, thúc đẩy họ phát triển hải quân mạnh mẽ hơn sau này.
Cuộc chiến cũng là cuộc đối đầu giữa hai nhà quân sự kiệt xuất: Hideyoshi, đại diện cho “chất samurai” của Nhật Bản với tham vọng chinh phục, và Yi Sun-sin, biểu tượng của “tinh thần núi đá” Triều Tiên với lòng yêu nước, sự kiên trì và trung thành. Hai con người, hai số phận, hai nền văn hóa khác nhau, đã tạo nên một chương sử bi tráng trong lịch sử Đông Á.
Tài liệu tham khảo
- Hwang Gwi-yeon & Trịnh Cẩm Lan (2002). Tra cứu văn hoá Hàn Quốc. Hà Nội: NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.
- Heritage (2003). Korean Cultural Heritage: Seen through Pictures and Names 2. Seoul: Sigong Tech Co., Ltd. & Korea visuals Co., Ltd.
- Lee Ki-baik (2002). Lịch sử Hàn Quốc tân biên (A new history of Korea). NXB Tp.HCM.
- Saccone, R. (1998). Koreans to Remember: Fifty Famous People Who Helped Shape Korea. Seoul: Hollym.
- Sansom, G. (1994). Lịch sử Nhật Bản, tập II (1334-1615). Hà Nội: NXB KHXH.
- Tarnowsky, W. (1999). Samurai – hiệp sĩ miền Viễn Đông. Tp.HCM: NXB Trẻ.
