Mùa xuân năm 1967, bóng ma chiến tranh lại bao trùm Trung Đông. Sau một thập kỷ yên tĩnh mong manh (1957-1967), mâu thuẫn giữa Israel và các nước Ả Rập láng giềng lại bùng lên dữ dội. Các cuộc tấn công khủng bố của fedayeen (những người lính tình nguyện Palestine) do Ai Cập hậu thuẫn vào các khu dân cư Israel liên tiếp diễn ra, làm gia tăng căng thẳng trong khu vực. Tình hình càng trở nên nghiêm trọng khi Liên Xô cung cấp thông tin sai lệch cho Syria rằng Israel đang chuẩn bị tấn công, khiến Syria báo động cho Ai Cập.
Bản đồ chiến sự cuộc Chiến tranh Sáu ngày.
Ngọn Lửa Bùng Cháy
Ngày 22/5/1967, Tổng thống Ai Cập Gamal Abdel Nasser tuyên bố đóng cửa Eo biển Tiran đối với tàu thuyền Israel, đồng thời yêu cầu lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc rút khỏi Bán đảo Sinai. Hành động này, cùng với việc điều động quân đội Ai Cập tới Sinai, đã tạo nên sức ép quân sự và kinh tế đáng kể lên Israel. Lời tuyên chiến của Nasser, “hủy diệt Israel”, vang vọng khắp khu vực, báo hiệu một cuộc chiến tranh tổng lực sắp nổ ra. Trong bối cảnh Hoa Kỳ đang sa lầy trong Chiến tranh Việt Nam, Israel nhận thấy cần phải hành động quyết liệt để tự bảo vệ mình.
Bên Bờ Vực Chiến Tranh
Cỗ máy chiến tranh của các nước Ả Rập được khởi động. Ai Cập triển khai lực lượng hùng hậu tới Sinai, bao gồm 7 sư đoàn với gần 1.000 xe tăng, 1.100 xe bọc thép, hơn 1.000 khẩu pháo và khoảng 450 máy bay chiến đấu hiện đại do Liên Xô sản xuất. Jordan cũng bố trí 9 lữ đoàn với 45.000 quân, hàng trăm xe tăng và pháo binh tại Bờ Tây, cùng với sự hỗ trợ của quân đội Iraq. Syria tập trung 75.000 quân và khí tài hạng nặng tại Cao nguyên Golan, sẵn sàng tham chiến. Phe Ả Rập tự tin vào sức mạnh quân sự vượt trội và tuyên bố sẽ nhanh chóng đánh bại Israel.
Đối mặt với nguy cơ bị tiêu diệt, Israel ra lệnh tổng động viên, huy động lực lượng dự bị lên đến 264.000 người. Dù vậy, nhà báo James Reston của tờ New York Times đã nhận định rằng quân đội Ả Rập, dù được Liên Xô hỗ trợ, vẫn không phải là đối thủ của Israel về kỷ luật, huấn luyện, tinh thần, trang bị và năng lực chiến đấu.
Chiến Dịch Focus: Sát Thủ Trên Không
Rạng sáng ngày 5/6/1967, còi báo động vang lên khắp Israel. Chiến dịch Focus (Moked) của Không quân Israel (IAF) được triển khai. Gần 200 máy bay phản lực Israel bất ngờ tấn công các sân bay của Ai Cập. Lợi dụng sơ hở trong hệ thống phòng không của Ai Cập, các phi công Israel đã bay thấp để tránh radar và tên lửa phòng không, đồng thời sử dụng nhiều chiến thuật phối hợp để phá hủy gần như toàn bộ không quân Ai Cập ngay trên mặt đất. Chiến thắng vang dội này đã mang lại cho Israel ưu thế áp đảo trên không trong suốt cuộc chiến. IAF tiếp tục tấn công và vô hiệu hóa không quân Jordan, Syria và Iraq.
Đội hình máy bay Mirage của Israel năm 1967.
Sáu Ngày Định Mệnh
Sau khi giành được ưu thế trên không, quân đội Israel phát động chiến dịch tấn công trên bộ. Trong vòng sáu ngày, Israel chiếm được Bờ Tây từ Jordan, Dải Gaza và Bán đảo Sinai từ Ai Cập, và Cao nguyên Golan từ Syria. Đến ngày 11/6/1967, các bên chấp nhận ngừng bắn theo nghị quyết của Liên Hợp Quốc. Chiến thắng thần tốc của Israel đã làm thay đổi cục diện địa chính trị ở Trung Đông.
Hậu Quả Và Di Sản
Cuộc Chiến Sáu Ngày đã mang lại cho Israel quyền kiểm soát các vùng lãnh thổ rộng lớn, bao gồm cả Đông Jerusalem với Bức tường Than Khóc, một địa điểm linh thiêng của người Do Thái. Tuy nhiên, chiến thắng này cũng đặt ra những vấn đề phức tạp về lãnh thổ và chủ quyền, là mầm mống cho những xung đột dai dẳng sau này. Việc Israel sáp nhập Đông Jerusalem và tuyên bố Jerusalem là thủ đô “vĩnh viễn và không thể chia cắt” đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ phía Palestine và cộng đồng quốc tế. Cuộc chiến này cũng đặt nền móng cho cuộc chiến Yom Kippur sáu năm sau đó.
Kết Luận
Cuộc Chiến Sáu Ngày là một sự kiện lịch sử quan trọng, đánh dấu bước ngoặt trong lịch sử Trung Đông hiện đại. Chiến thắng của Israel đã khẳng định sức mạnh quân sự của quốc gia này, đồng thời đặt ra những bài học về chiến lược, ngoại giao và giải quyết xung đột. Những di sản của cuộc chiến này vẫn tiếp tục ảnh hưởng đến tình hình chính trị và an ninh của khu vực cho đến ngày nay.
Tài Liệu Tham Khảo
- Đặng Hoàng Xa. Câu chuyện Do Thái: Từ Do Thái Giáo đến Nhà nước Israel Hiện đại. Sách Thái Hà (dự kiến xuất bản tháng 1/2015).
