Nằm lặng lẽ bên bờ sông Dương Tử trù phú, di chỉ khảo cổ Lương Chử (khoảng 3.300-2.300 TCN) như một cánh cửa thời gian, hé lộ câu chuyện về một quốc gia sơ khai với hệ thống tín ngưỡng thống nhất và nền văn minh lúa nước rực rỡ. Được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới vào năm 2019, di chỉ này không chỉ là minh chứng cho lịch sử lâu đời của Trung Quốc mà còn thách thức những hiểu biết trước đây về tiến trình văn minh nhân loại.
Toàn cảnh khu vực Lương Chử nhìn từ hướng Nam xuống Bắc.
Vương quốc Lúa Nước Bên Dòng Dương Tử
Khác với quan niệm truyền thống cho rằng nhà Thương là triều đại đầu tiên của Trung Quốc, di chỉ Lương Chử đã đẩy lùi niên đại của lịch sử Trung Quốc thêm 1.700 năm, đưa chúng ta trở về thời kỳ đồ đá mới. Tọa lạc trên một vùng đồng bằng phì nhiêu, nơi có mạng lưới sông ngòi chằng chịt, Lương Chử là minh chứng cho một quốc gia sơ khai với nền kinh tế nông nghiệp trồng lúa phát triển.
Di chỉ bao gồm bốn khu vực chính:
- Khu vực Yaoshan: Nơi phát hiện dấu tích của các công trình kiến trúc lớn, có khả năng là cung điện hoặc đền thờ.
- Khu vực đập cao ở cửa thung lũng: Cho thấy kỹ thuật xây dựng và quản lý nước tiên tiến của người Lương Chử.
- Khu vực đập thấp trên đồng bằng: Gồm hệ thống đường đắp phức tạp, kiểm soát lũ lụt và cung cấp nước cho nông nghiệp.
- Khu vực Thành phố: Trung tâm hành chính và tôn giáo, được bảo vệ bởi hào nước và tường thành kiên cố.
Nền Văn minh Tinh Vi Thể Hiện Qua Các Di Vật
Sự tinh xảo của người Lương Chử không chỉ thể hiện qua quy mô kiến trúc mà còn qua các hiện vật khảo cổ được tìm thấy. Nổi bật là các đồ tạo tác bằng ngọc bích, một loại đá quý cứng, khó chạm khắc. Từ rìu nghi lễ, lược trang trí cho đến đĩa tròn “bi”, tất cả đều được chế tác tinh xảo, thể hiện trình độ kỹ thuật và gu thẩm mỹ cao.
Tượng “Công Vua” – một trong những di vật tiêu biểu của văn hóa Lương Chử.
Đặc biệt, bức tượng “Công Vua”, với hình ảnh một người đàn ông đội mũ lông vũ cưỡi trên lưng quái vật, đã làm dấy lên nhiều tranh luận về ý nghĩa của nó. Một số học giả cho rằng đây là hình ảnh của một vị thần hoặc một pháp sư, trong khi số khác lại cho rằng đây là biểu tượng cho cộng đồng cư dân Lương Chử.
Bài Học Lương Chử: Sự Thịnh Vượng Từ Nông Nghiệp và Tổ Chức Xã Hội
Di chỉ Lương Chử cho thấy sự thịnh vượng của một quốc gia có thể được xây dựng dựa trên nền tảng nông nghiệp vững chắc và hệ thống tổ chức xã hội chặt chẽ. Nhờ kỹ thuật canh tác lúa nước tiên tiến và hệ thống thủy lợi hiệu quả, người Lương Chử đã tạo ra nguồn lương thực dồi dào, tạo điều kiện cho sự phát triển của các hoạt động văn hóa, nghệ thuật và tôn giáo.
Hơn cả một di tích khảo cổ, Lương Chử là minh chứng cho khả năng sáng tạo và thích nghi của con người từ thuở sơ khai. Di sản này nhắc nhở chúng ta về cội nguồn của nền văn minh lúa nước, đồng thời đặt ra những câu hỏi thú vị về lịch sử và văn hóa của nhân loại.
