Mùa hè năm 1989, thế giới chứng kiến những hình ảnh đau lòng từ giao lộ Muxidi, Bắc Kinh. Hàng ngàn sinh viên và công nhân biểu tình cho dân chủ đã bị Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đàn áp dã man. Tiếng súng vang lên, máu nhuộm đỏ đường phố, và những tiếng kêu tuyệt vọng “Phát xít!”, “Quân sát nhân!”, “Chính phủ tội phạm!” vang vọng trong không khí. Muxidi, giao lộ với Đại lộ Trường An dẫn tới Quảng trường Thiên An Môn, trở thành biểu tượng cho một cuộc thảm sát đẫm máu, kết thúc gần bảy tuần lễ sôi sục của phong trào dân chủ trên khắp Trung Quốc.
Hình ảnh xe tăng trên đường phố Bắc Kinh trong thời gian diễn ra sự kiện Thiên An Môn.
Bóng ma của quá khứ và sự trỗi dậy của Trung Quốc
Vết máu đã phai mờ theo thời gian, nhưng tư duy chính trị đằng sau thảm kịch – sự ưu tiên tuyệt đối cho tăng trưởng kinh tế và ổn định chính trị, bất chấp mọi sự phản đối – vẫn còn nguyên giá trị. Chính tư duy này đã thúc đẩy sự trỗi dậy thần kỳ của Trung Quốc, đồng thời định hình lại mối quan hệ của Bắc Kinh với phần còn lại của thế giới. Sự kiện Thiên An Môn, hay còn được biết đến là Sự kiện 4/6, đã gieo rắc nỗi sợ hãi lên toàn Trung Quốc và thế giới. Nó chứng minh rằng chính quyền sẵn sàng sử dụng bạo lực để duy trì quyền lực. Sự kiện này cũng đánh dấu bước ngoặt trong chính sách của Trung Quốc, với việc tập trung mạnh mẽ vào phát triển kinh tế theo mô hình thị trường. Sự chuyển hướng này đã mang lại tăng trưởng kinh tế vượt bậc, biến Trung Quốc thành một cường quốc kinh tế toàn cầu.
Sự im lặng của thế giới
Sự trỗi dậy của Trung Quốc gắn liền với sự cai trị hà khắc của Đảng Cộng sản. Đảng đã tập trung vào việc tạo ra việc làm, thu hút đầu tư nước ngoài, và tích lũy công nghệ mới. Trung Quốc trở thành công xưởng của thế giới, một người khổng lồ về xuất khẩu và cho vay với phương Tây. Để đạt được mục tiêu này, chính quyền đã triệt tiêu mọi tiếng nói bất đồng, kiểm duyệt thông tin, và đàn áp những người dám nhắc lại sự kiện Thiên An Môn. Sự im lặng của cộng đồng quốc tế trước những hành động này càng tiếp tay cho chính quyền Trung Quốc.
Ngọn lửa dân chủ bị dập tắt
Vào mùa xuân năm 1989, người dân Trung Quốc, đặc biệt là giới sinh viên, đã xuống đường để bày tỏ sự tiếc thương trước cái chết của cựu Tổng Bí thư Hồ Diệu Bang, một nhà lãnh đạo ôn hòa ủng hộ cải cách dân chủ. Từ đó, phong trào biểu tình lan rộng, đòi hỏi dân chủ và chống tham nhũng. Quảng trường Thiên An Môn trở thành trung tâm của phong trào.
Hình ảnh quân đội Trung Quốc trên đường phố Bắc Kinh trong cuộc đàn áp Thiên An Môn.
Tuy nhiên, những yêu cầu chính đáng của người biểu tình đã bị phớt lờ. Thiết quân luật được ban bố, và cuối cùng, quân đội được lệnh đàn áp dã man cuộc biểu tình. Con số thương vong chính thức là 241 người, nhưng Hội Chữ thập đỏ Trung Quốc ước tính con số thực tế lên tới 2.600 người. Ngày nay, sự kiện Thiên An Môn gần như bị xóa sổ khỏi ký ức tập thể của người dân Trung Quốc. Kiểm duyệt gắt gao đã ngăn chặn hầu hết người trẻ Trung Quốc biết đến sự thật về vụ thảm sát.
Bài học lịch sử
Di sản của Thiên An Môn là một lời nhắc nhở về cái giá phải trả cho sự ổn định chính trị bằng mọi giá. Sự kiện này cũng đặt ra câu hỏi về vai trò của cộng đồng quốc tế trong việc dung túng cho các chế độ độc tài vì lợi ích kinh tế. Liệu sự phát triển kinh tế có thể biện minh cho việc hy sinh các giá trị dân chủ và nhân quyền? Câu hỏi này vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay. Sự kiện Thiên An Môn là một vết thương chưa lành trong lịch sử Trung Quốc và thế giới. Nó nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của tự do ngôn luận, dân chủ, và nhân quyền, đồng thời cảnh báo về hậu quả của việc đàn áp những giá trị này.
