Gamal Abdel Nasser và Cuộc Cách mạng Ai Cập 1952

Tổng thống Ai Cập Gamal Abdel Nasser

Bài viết này sẽ đưa chúng ta ngược dòng lịch sử, tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp của Gamal Abdel Nasser – vị lãnh tụ có ảnh hưởng to lớn đến lịch sử Ai Cập và thế giới Ả Rập trong thế kỷ 20. Từ một sĩ quan trẻ tuổi mang trong mình lòng yêu nước mãnh liệt, Nasser đã vươn lên trở thành biểu tượng của tinh thần độc lập dân tộc, người đặt nền móng cho một Ai Cập hiện đại và là ngọn cờ đầu của phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới Ả Rập.

Ai Cập Trước Gió Xoáy Lịch Sử

Nằm ở vị trí chiến lược nối liền châu Á, châu Phi và châu Âu, Ai Cập từ lâu đã là mục tiêu thèm muốn của các cường quốc. Sau hàng nghìn năm tự hào với nền văn minh rực rỡ, Ai Cập đã trải qua nhiều thế kỷ bị đô hộ bởi các đế chế hùng mạnh. Đến giữa thế kỷ 20, đất nước Kim tự tháp vẫn chìm trong đói nghèo và lạc hậu dưới sự cai trị của triều đại Muhammad Ali và sự bảo hộ của Đế quốc Anh.

Bản đồ Ai Cập

Sự phân hóa giàu nghèo, bất công xã hội và đặc biệt là nỗi nhục mất nước đã hun đúc trong lòng người dân Ai Cập, đặc biệt là thế hệ trẻ, lòng khao khát mãnh liệt về một cuộc sống tự do và một đất nước độc lập. Giữa bối cảnh đó, Gamal Abdel Nasser xuất hiện như một tia sáng le lói, thắp lên ngọn lửa cách mạng sục sôi, đưa Ai Cập bước vào một chương mới của lịch sử.

Tuổi Trẻ Của Vị Lãnh Tụ

Sinh năm 1918 trong một gia đình trung lưu, tuổi thơ của Nasser gắn liền với những chuyển dời do công việc của cha. Chính những trải nghiệm thời niên thiếu đã giúp Nasser thấu hiểu những bất công trong xã hội Ai Cập lúc bấy giờ và nuôi dưỡng trong ông lòng yêu nước, căm ghét ách thống trị của ngoại bang. Ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, Nasser đã tích cực tham gia các hoạt động chống thực dân Anh và sớm bộc lộ tố chất của một nhà lãnh đạo.

Năm 1938, Nasser thi đỗ vào Học viện Quân sự Ai Cập, nơi ươm mầm lý tưởng cách mạng cho chàng trai trẻ. Tại đây, Nasser gặp gỡ và kết giao với những người bạn, người đồng chí sau này trở thành những cộng sự đắc lực của ông trong cuộc cách mạng, có thể kể đến như Anwar Sadat và Abdel Hakim Amer.

Phong Trào Sĩ Quan Tự Do – Mầm Mống Của Cách Mạng

Sau khi tốt nghiệp Học viện Quân sự, Nasser tham gia quân đội và chứng kiến sự yếu kém, bạc nhược của chính quyền Vua Farouk trong cuộc chiến tranh Ả Rập – Israel năm 1948. Thất bại ê chề của Ai Cập trong cuộc chiến này đã thôi thúc Nasser thành lập một tổ chức bí mật tập hợp những sĩ quan trẻ tuổi, mang trong mình lòng yêu nước và quyết tâm đổi thay đất nước – Phong trào Sĩ quan Tự do.

Hoạt động trong bí mật, Phong trào Sĩ quan Tự do dưới sự lãnh đạo của Nasser đã dần lớn mạnh, trở thành một lực lượng chính trị đáng gờm, là mũi nhọn cho phong trào đấu tranh chống chế độ quân chủ và thực dân Anh.

Cuộc Cách Mạng 1952 – Lật Đổ Chế Độ Quân Chủ

Năm 1952, trước sự bất mãn ngày càng dâng cao trong xã hội Ai Cập, Phong trào Sĩ quan Tự do đã quyết định phát động cuộc đảo chính lật đổ chế độ quân chủ thối nát của Vua Farouk. Cuộc đảo chính diễn ra nhanh chóng và gần như không gặp phải sự kháng cự nào đáng kể. Vua Farouk bị buộc phải thoái vị, nhường ngôi cho con trai Ahmed Fuad II và rời khỏi Ai Cập.

Cuộc cách mạng 1952 đã kết thúc chế độ quân chủ tồn tại hàng nghìn năm ở Ai Cập, mở ra một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên của nền cộng hòa và độc lập dân tộc.

Nasser – Vị Tổng Thống Của Người Dân

Sau cuộc cách mạng 1952, Tướng Muhammad Naguib, một vị tướng lão thành được lòng dân chúng, được bầu làm Tổng thống đầu tiên của Cộng hòa Ai Cập. Tuy nhiên, thực quyền lúc bấy giờ nằm trong tay Phong trào Sĩ quan Tự do với Gamal Abdel Nasser là nhân vật chủ chốt.

Năm 1954, sau một thời gian ngắn nắm quyền, Tướng Naguib bị Nasser ép buộc phải từ chức. Nasser trở thành Tổng thống thứ hai của Ai Cập, chính thức đưa đất nước bước vào thời kỳ Nasser.

Một Chương Mới Cho Ai Cập

Ngay sau khi lên nắm quyền, Nasser đã thực hiện một loạt cải cách sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực nhằm hiện đại hóa đất nước, đưa Ai Cập thoát khỏi đói nghèo và lạc hậu.

Cải cách ruộng đất: Là một trong những cải cách quan trọng nhất của Nasser, cải cách ruộng đất nhằm xóa bỏ quyền lực của giới địa chủ phong kiến, trả lại ruộng đất cho nông dân. Luật Cải cách Ruộng đất năm 1952 đã giới hạn diện tích đất tối đa mà một cá nhân được sở hữu, số đất còn lại được chính phủ mua lại và chia cho nông dân nghèo. Cải cách ruộng đất đã giải phóng sức sản xuất nông nghiệp, cải thiện đời sống cho hàng triệu nông dân Ai Cập.

Quốc hữu hóa kênh đào Suez: Năm 1956, Nasser quyết định quốc hữu hóa kênh đào Suez, một tuyến đường thủy huyết mạch nối liền Địa Trung Hải và Biển Đỏ, vốn nằm dưới sự kiểm soát của Anh và Pháp. Hành động táo bạo này của Nasser đã khẳng định chủ quyền của Ai Cập đối với kênh đào Suez, đồng thời là lời khẳng định mạnh mẽ với các cường quốc phương Tây rằng Ai Cập sẽ không tiếp tục là thuộc địa của bất kỳ quốc gia nào.

Xây dựng đập Aswan: Nhằm khai thác tiềm năng của sông Nile, thúc đẩy phát triển kinh tế, Nasser đã cho xây dựng con đập Aswan – một công trình thủy lợi khổng lồ, mang ý nghĩa sống còn đối với Ai Cập. Đập Aswan hoàn thành đã giúp Ai Cập kiểm soát lũ lụt, cung cấp nước tưới cho hàng triệu hecta đất nông nghiệp, đồng thời sản xuất một lượng điện năng khổng lồ cho đất nước.

Bên cạnh đó, Nasser còn chú trọng đầu tư phát triển giáo dục, y tế, xây dựng cơ sở hạ tầng, cải thiện đời sống cho người dân.

Nasser – Ngọn Cờ Đầu Của Phong Trào Giải Phóng Dân Tộc Ả Rập

Không chỉ là vị lãnh tụ vĩ đại của Ai Cập, Nasser còn là biểu tượng của tinh thần đoàn kết Ả Rập, là ngọn cờ đầu của phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới Ả Rập.

Với uy tín của mình, Nasser đã tập hợp các nước Ả Rập thành một khối thống nhất, cùng nhau đấu tranh chống lại Israel và chủ nghĩa thực dân phương Tây. Nasser luôn thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với các phong trào giải phóng dân tộc ở Palestine, Algeria và các nước Ả Rập khác.

Di Sản Của Nasser

Gamal Abdel Nasser qua đời đột ngột vào năm 1970 ở tuổi 52, để lại niềm tiếc thương vô hạn cho người dân Ai Cập và thế giới Ả Rập.

Tuy còn nhiều tranh cãi xung quanh cuộc đời và sự nghiệp, nhưng không thể phủ nhận những đóng góp to lớn của Nasser đối với lịch sử Ai Cập và thế giới Ả Rập.

Nasser đã đưa Ai Cập từ một quốc gia lạc hậu, lệ thuộc trở thành một quốc gia độc lập, có tiếng nói quan trọng trên trường quốc tế. Ông là người đặt nền móng cho một Ai Cập hiện đại, là nguồn cảm hứng bất tận cho các phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc trên toàn thế giới Ả Rập.

Hình ảnh người con của đất nước Kim tự tháp, với nụ cười hiền hậu và ánh mắt kiên định, mãi mãi in sâu trong trái tim hàng triệu người dân Ai Cập và thế giới Ả Rập.

Tài liệu tham khảo

• Abdel-Malek, Anouar. Egypt: Military Society. New York: Random House, 1968
• Stephens, Robert. Nasser: A Political Biography. London: Allen Lane/The Penguin Press, 1971.