Cuộc đổ bộ của Christopher Columbus lên vùng đất mà ông lầm tưởng là Ấn Độ vào năm 1492 đã mở ra một chương đen tối trong lịch sử nhân loại: thời kỳ thực dân hóa và bóc lột tàn bạo đối với người dân bản địa châu Mỹ. Đằng sau cuộc xâm lược này là một học thuyết nguy hiểm, được Giáo hội Công giáo ban hành và các cường quốc châu Âu lợi dụng: Giáo thuyết Khám phá.
Cuộc Đổ Bộ của Columbus
Học thuyết này, lần đầu tiên xuất hiện trong sắc lệnh Dum Diversas của Giáo hoàng Nicholas V năm 1452, tuyên bố quyền của các quốc gia theo đạo Cơ đốc được chiếm hữu đất đai của những người không theo đạo Thiên chúa với mục đích “cứu rỗi linh hồn” cho họ.
Sự Ra đời Của Một Học Thuyết Đầy Tính Toan
Sự kiện này bắt nguồn từ tham vọng bành trướng quyền lực của Bồ Đào Nha ở Tây Phi. Sắc lệnh năm 1452 trao cho Vua Alfonso V quyền “xâm lược, tìm kiếm, bắt giữ, đánh bại và khuất phục” người Saracens, những người ngoại đạo, biến họ thành nô lệ và chiếm đoạt đất đai của họ. Chính sách này sau đó được Giáo hoàng Nicholas V củng cố vào năm 1455, tiếp tục biện minh cho việc chinh phục và nô dịch người dân Tây Phi dưới danh nghĩa truyền bá Cơ đốc giáo.
Sau chuyến đi của Columbus, Giáo hoàng Alexander VI đã ban hành một sắc lệnh vào năm 1493, thiết lập một đường phân chia lãnh thổ giữa Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha ở vùng đất mới được “khám phá.” Sắc lệnh này, Inter caetera, khẳng định lại quyền của các quốc gia Cơ đốc giáo trong việc chiếm hữu đất đai của người bản địa và “dẫn dắt” họ về với đạo Cơ đốc.
Bất Đồng Văn Hóa và Tham Vọng Lãnh Thổ
Mâu thuẫn giữa người châu Âu và người Mỹ bản địa về quyền sở hữu đất đai là một yếu tố quan trọng dẫn đến bi kịch lịch sử này. Người châu Âu, dựa trên kinh thánh, tin rằng con người có quyền khai thác và sở hữu đất đai. Ngược lại, người Mỹ bản địa coi đất đai là một thực thể sống, linh thiêng và không thể bị sở hữu.
Sự khác biệt căn bản này đã bị người châu Âu cố tình phớt lờ. Được Giáo thuyết Khám phá tiếp thêm động lực, họ coi người bản địa là “man rợ”, “kẻ thù của Chúa Kitô” và đất đai của họ là chiến lợi phẩm xứng đáng cho những kẻ “khám phá” ra nó.
Cuộc Chinh Phục và Thám Hiểm của Tây Ban Nha ở Bắc Mỹ vào thế kỷ 16
Giáo thuyết Khám phá: Từ Thuộc Địa đến Nước Mỹ Độc Lập
Giáo thuyết Khám phá không chỉ tồn tại trong thời kỳ thuộc địa mà còn ám ảnh nước Mỹ ngay cả sau khi giành độc lập. Năm 1792, Thomas Jefferson, khi đó là Ngoại trưởng, đã viện dẫn học thuyết này để biện minh cho việc mở rộng lãnh thổ về phía tây, chiếm đoạt đất đai của người Mỹ bản địa.
Năm 1823, trong vụ kiện Johnson kiện McIntosh, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã chính thức công nhận Giáo thuyết Khám phá là một phần của luật pháp Hoa Kỳ. Phán quyết này đã củng cố cho quan điểm cho rằng người Mỹ bản địa không có quyền sở hữu đất đai thực sự và mở đường cho việc tước đoạt đất đai của họ một cách hợp pháp.
Mặc dù ngày nay hiếm khi được nhắc đến công khai, di sản của Giáo thuyết Khám phá vẫn còn hiện hữu trong các chính sách đất đai của Hoa Kỳ và Canada. Phong trào “Trả Lại Đất” đang thách thức di sản đen tối này, kêu gọi công lý cho những bất công trong lịch sử và trả lại đất đai cho người dân bản địa.
Kết Luận
Giáo thuyết Khám phá, một học thuyết đầy toan tính và bất công, đã tạo ra nền tảng cho cuộc xâm lược, chiếm đoạt và bóc lột tàn bạo người dân bản địa châu Mỹ. Mặc dù đã bị Giáo hoàng Francis bác bỏ vào năm 2023, nhưng nó vẫn là một lời nhắc nhở về sự tàn bạo của chủ nghĩa thực dân và sự cần thiết phải đối mặt với quá khứ để hướng đến một tương lai công bằng và bình đẳng hơn.
