Đoạn cuối thế kỷ 15, như một con thuyền no gió giữa cơn bão, nước Nhật bị cuốn vào vòng xoáy của cuộc đại loạn Ônin, mở ra một thời kỳ hỗn mang và đẫm máu hơn bao giờ hết: thời Sengoku (Chiến Quốc). Giữa những đống tro tàn của Mạc phủ Muromachi đang sụp đổ, những thế lực địa phương trừng trừng đôi mắt đầy tham vọng, sẵn sàng lao vào cuộc chiến giành quyền lực tối thượng.
Sự Trỗi Dậy Của Các Lãnh Chúa Chiến Quốc
Thời Sengoku chứng kiến sự trỗi dậy của các Sengoku Daimyo (Chiến Quốc Đại Danh) – những lãnh chúa đầy quyền lực, khát khao thống nhất đất nước dưới ngọn cờ của chính mình. Không còn lệ thuộc vào Mạc phủ, các Daimyo xây dựng lãnh địa riêng (ryougoku), tự mình cai trị và không ngừng mở rộng lãnh thổ bằng sức mạnh quân sự.
Bản đồ các lãnh địa thời Sengoku
Hôjô Sôun – Tiếng Súng Khởi Đầu Thời Loạn
Một trong những nhân vật đầu tiên mở màn cho thời kỳ Sengoku là Hôjô Sôun. Xuất thân là một shitsuji (chấp sự) trong Mạc phủ Muromachi, Sôun đã lợi dụng tình hình hỗn loạn để xây dựng lực lượng riêng tại vùng Izu và Sagami. Ông lần lượt đánh bại các thế lực địa phương, thiết lập quyền thống trị của mình và trở thành một Daimyo hùng mạnh. Sự kiện Sôun bình định vùng Izu và Sagami được xem là cột mốc đánh dấu sự khởi đầu của thời đại Sengoku.
Mạng Lưới Quyền Lực Chằng Chịt
Sau Sôun, hàng loạt Daimyo khác cũng nổi lên khắp nơi trên đất nước: họ Imagawa ở Suruga và Tôtoumi, họ Asakura ở Echizen, họ Oda ở Owari, họ Môri ở Aki… Mỗi Daimyo đều kiểm soát một vùng đất rộng lớn, sở hữu quân đội hùng mạnh và không ngừng tìm cách mở rộng quyền lực.
Tranh vẽ minh họa quân đội thời Sengoku
Gegokujô – Kẻ Thấp Hèn Lật Đổ Kẻ Cao Quý
Thời Sengoku là minh chứng rõ ràng cho quy luật “cá mạnh nuốt cá bé” trong lịch sử. Các Daimyo, ban đầu chỉ là shugodai (đại diện shugo) hoặc kokujin (người giữ nước hộ), đã lợi dụng thời cơ để lật đổ tầng lớp cai trị cũ, tự mình trở thành những kẻ thống trị mới. Đây chính là hiện tượng gegokujô (hạ khắc thượng) – một đặc trưng của thời kỳ Chiến Quốc Nhật Bản.
Hệ Thống Kandakasei – Nền Tảng Của Quân Đội Daimyo
Để củng cố quyền lực, các Daimyo cần xây dựng quân đội hùng mạnh và trung thành. Họ đã áp dụng hệ thống kandakasei (quán cao chế) – một hệ thống trả lương bằng lúa gạo cho các samurai (võ sĩ) dựa trên cống nạp (nengu) thu được từ đất đai. Chế độ này giúp các Daimyo thu hút kokujin và jizamurai (võ sĩ địa phương) gia nhập quân đội, đồng thời kiểm soát họ một cách hiệu quả.
Phú Quốc Cường Binh – Mục Tiêu Của Các Lãnh Chúa
Giữa muôn trùng vây của kẻ thù, các Daimyo ý thức rõ ràng rằng: sức mạnh quân sự bắt nguồn từ sự thịnh vượng của đất nước. Bởi vậy, bên cạnh việc chinh phạt mở rộng lãnh thổ, các Daimyo còn chú trọng phát triển kinh tế, ban hành luật lệ và chính sách nhằm tăng cường sản xuất nông nghiệp, thúc đẩy thương mại và ổn định xã hội.
Kiểm Soát Đất Đai – Nắm Giữ Nguồn Của Cải
Nền tảng của quyền lực kinh tế thời Sengoku là kiểm soát đất đai và sản xuất nông nghiệp. Các Daimyo tiến hành kenchi (điều tra đất đai), áp dụng chế độ tự khai báo (jiko shinkokusei), yêu cầu các địa chủ và gia thần khai báo chi tiết về diện tích, sản lượng và mức nộp thuế của đất. Phương pháp này giúp họ nắm rõ tiềm lực kinh tế của lãnh địa, từ đó điều tiết và kiểm soát hiệu quả.
Thúc Đẩy Thương Mại – Mở Cửa Năng Động
Bên cạnh nông nghiệp, các Daimyo thời Sengoku cũng nhận thức được vai trò quan trọng của thương mại. Họ cho xây dựng jôkamachi (thành hạ đinh) – khu buôn bán sầm uất nằm dưới chân thành, là nơi tập trung của các thương nhân và thợ thủ công. Việc thiết lập hệ thống shukueki (nhà trạm), denba (ngựa trạm) và bãi bỏ các trạm thuế (sekisho) đã góp phần thúc đẩy lưu thông hàng hóa, đưa kinh tế phát triển.
