Gutasaga, hay “Truyền thuyết Gotland”, là một văn bản vô giá ghi lại lịch sử và văn hóa của hòn đảo Gotland xinh đẹp thuộc Thụy Điển trước khi Kitô giáo du nhập. Được viết vào thế kỷ 13 và chỉ còn lưu giữ duy nhất một bản thảo, Holm Codex B 64 (năm 1350), tại Thư viện Hoàng gia Thụy Điển, Gutasaga hé lộ bức tranh sống động về một xã hội cổ đại với những truyền thống độc đáo và đầy bí ẩn.
Truyền thuyết kể rằng Thielvar, người đầu tiên đặt chân lên Gotland, đã phá bỏ lời nguyền khiến hòn đảo chìm vào ban ngày và chỉ nổi lên vào ban đêm bằng cách mang lửa đến. Con trai ông, Hafthi, cùng vợ là Whitestar, trở thành những cư dân đầu tiên của Gotland. Giấc mơ kỳ lạ của Whitestar về ba con rắn báo trước sự ra đời của ba người con trai, Guti, Graip và Gunfjaun, những người sau này chia Gotland thành ba phần cai trị.
Vị trí đảo Gotland
Sự gia tăng dân số nhanh chóng buộc người Gotland phải di cư đến những vùng đất mới, từ Torsburgen đến Faro, rồi đến đảo Dago ngoài khơi Estonia và cuối cùng là đến tận vùng đất của người Hy Lạp. Câu chuyện về cuộc di cư này cho thấy tinh thần phiêu lưu, khả năng thích nghi và sức sống mãnh liệt của người Gotland. Họ đã để lại dấu ấn văn hóa của mình trên khắp các vùng đất mà họ đi qua, thậm chí ngôn ngữ của họ vẫn còn tồn tại đến ngày nay.
Gutasaga cũng miêu tả tín ngưỡng đa thần của người Gotland thời kỳ này, với sự tôn thờ các vị thần gắn liền với thiên nhiên như đồi núi, rừng cây và thung lũng. Họ thực hiện các nghi lễ hiến tế, dâng cả con người và gia súc cho thần linh, một nét văn hóa phản ánh mối quan hệ mật thiết giữa con người và tự nhiên trong xã hội cổ đại.
Gotland và Thụy Điển: Từ Xung Đột đến Hòa Bình
Gotland, với vị trí chiến lược trên biển Baltic, đã trải qua nhiều cuộc chiến tranh với Thụy Điển. Tuy nhiên, người Gotland luôn kiên cường bảo vệ độc lập, tôn giáo và luật pháp của mình. Bước ngoặt lịch sử đến với sự xuất hiện của Awair Strawlegs, người đã thiết lập hòa bình giữa Gotland và Thụy Điển thông qua một hiệp ước, quy định khoản cống nạp hàng năm mà Gotland phải trả cho Thụy Điển. Sự kiện này đánh dấu một giai đoạn mới trong quan hệ giữa hai bên, từ đối đầu sang hợp tác.
Hiệp ước này không chỉ mang lại hòa bình mà còn thiết lập mối quan hệ thương mại và giao lưu văn hóa giữa Gotland và Thụy Điển. Người dân hai bên được tự do đi lại, buôn bán mà không bị ràng buộc bởi thuế má hay nghĩa vụ. Nhà vua Thụy Điển cam kết hỗ trợ Gotland khi cần thiết, đồng thời cử sứ giả đến quản lý và thu thuế.
Sự Du Nhập Của Kitô Giáo
Mặc dù theo đa thần giáo, người Gotland vẫn giao thương rộng rãi với các vùng đất khác, cả Kitô giáo và ngoại đạo. Qua những chuyến buôn bán, một số người Gotland đã tiếp xúc và cải đạo sang Kitô giáo, sau đó mang niềm tin mới về quê hương. Botair của Akebäck là người đầu tiên xây dựng nhà thờ trên đảo, nhưng ban đầu gặp phải sự phản đối và nhà thờ bị đốt cháy. Tuy nhiên, với sự kiên trì và ảnh hưởng của mình, Botair đã xây dựng lại nhà thờ và dần dần thuyết phục người dân Gotland chấp nhận Kitô giáo.
Sự xuất hiện của Kitô giáo đã làm thay đổi sâu sắc đời sống tinh thần và văn hóa của người Gotland. Các nhà thờ mọc lên khắp nơi trên đảo, thay thế dần các khu vực thờ cúng cũ. Kitô giáo không chỉ mang đến một hệ thống tín ngưỡng mới mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển của kiến trúc, giáo dục và văn hóa trên đảo Gotland.
Kết Luận
Gutasaga, với những câu chuyện huyền thoại và sự kiện lịch sử, là một nguồn tư liệu quý giá giúp chúng ta hiểu về quá khứ của Gotland. Từ những cư dân đầu tiên đến sự hình thành cộng đồng, từ tín ngưỡng đa thần đến sự du nhập của Kitô giáo, Gutasaga tái hiện một cách sống động bức tranh lịch sử đầy màu sắc của hòn đảo này. Câu chuyện về Gotland cũng là một bài học về khả năng thích nghi, sự kiên cường và tinh thần cởi mở trước những thay đổi của lịch sử.
Tài Liệu Tham Khảo
- Gutasaga. Bản dịch tiếng Anh của Peter Tunstall.
- Holm Codex B 64. Thư viện Hoàng gia Thụy Điển, Stockholm.
