Hành lang Giao thông Bắc-Nam Quốc tế (INSTC) đang thu hút sự chú ý như một tuyến đường thương mại tiềm năng, kết nối Nga, Iran và Ấn Độ, đồng thời được xem như đối trọng với Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc. Tuy nhiên, liệu INSTC có thể vượt qua những khác biệt địa chính trị giữa các bên liên quan và trở thành hiện thực hay chỉ là một giấc mơ viển vông? Bài viết này sẽ phân tích sâu về tiềm năng, thách thức và tương lai của INSTC trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu đầy biến động.
Tiềm Năng Kết Nối và Lợi Ích Kinh Tế
INSTC hứa hẹn rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa đáng kể so với các tuyến đường hiện tại, mang lại lợi ích kinh tế cho cả ba quốc gia chủ chốt. Đối với Ấn Độ, INSTC mở ra cánh cửa tiếp cận trực tiếp các thị trường Trung Á, bỏ qua Pakistan. Đối với Iran và Nga, hành lang này là lá chắn chống lại các lệnh trừng phạt của phương Tây, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đẩy nhanh quá trình “phi đô la hóa”.
Bản đồ Hành lang Giao thông Bắc-Nam Quốc tế (INSTC)
Bóng Đen Của Những Khác Biệt Địa Chính Trị
Dù tiềm năng to lớn, INSTC vẫn đối mặt với những thách thức đáng kể, bắt nguồn từ sự khác biệt trong nhận thức về Trung Quốc và các ưu tiên chiến lược của ba nước. Trong khi Ấn Độ coi INSTC như đối trọng với BRI và xem Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh, thì Iran và Nga lại có quan điểm ôn hòa hơn với Bắc Kinh. Sự lệ thuộc kinh tế của Nga vào Trung Quốc và thỏa thuận chiến lược dài hạn giữa Iran và Trung Quốc khiến hai nước này khó lòng ủng hộ một dự án có thể làm suy yếu ảnh hưởng của Bắc Kinh.
Ấn Độ: Giữa Các Cường Quốc
Ấn Độ đang ở vị trí khó khăn, cân bằng giữa việc thúc đẩy INSTC và duy trì quan hệ với phương Tây. Việc quá tập trung vào INSTC có thể ảnh hưởng đến vị thế của Ấn Độ trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và quan hệ với các đối tác trong nhóm Bộ Tứ (Quad). Hơn nữa, tham vọng trở thành cường quốc công nghệ của Ấn Độ phụ thuộc rất nhiều vào việc thu hút đầu tư và công nghệ từ phương Tây, điều này có thể bị ảnh hưởng nếu Ấn Độ bị coi là chống lại lợi ích của phương Tây.
Từ Giấc Mơ Đến Hiện Thực: Những Điều Kiện Cần Thiết
Để INSTC trở thành hiện thực, cần có sự thay đổi đáng kể trong bối cảnh địa chính trị. Việc chấm dứt xung đột Nga-Ukraine, cải thiện quan hệ giữa Iran và phương Tây, và sự cân nhắc thận trọng của Ấn Độ về vị thế của mình trong trật tự quốc tế là những yếu tố then chốt. INSTC không chỉ cần mang lại lợi ích cho ba nước chủ chốt mà còn cần thu hút sự tham gia của các đồng minh dân chủ của Ấn Độ.
Kết Luận: Tương Lai Bấp Bênh
INSTC mang trong mình tiềm năng to lớn, nhưng con đường phía trước còn đầy chông gai. Những khác biệt địa chính trị, sự cạnh tranh quyền lực và bối cảnh quốc tế bất ổn khiến tương lai của INSTC trở nên bấp bênh. Liệu INSTC có thể vượt qua những thách thức này và trở thành một tuyến đường thương mại quan trọng, hay sẽ chỉ mãi là một giấc mơ địa chính trị vẫn còn bỏ ngỏ? Thời gian sẽ trả lời.
Tài liệu tham khảo:
- Nghiên cứu: Khorrami, N. (2023). INSTC: Pipeline Dream or a Counterweight to Western Sanctions and China’s BRI? The Diplomat.
Chú thích về độ tin cậy:
- The Diplomat là một tạp chí trực tuyến uy tín chuyên về phân tích chính trị và quan hệ quốc tế ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Bài viết của Nima Khorrami được đánh giá là có độ tin cậy cao do tác giả là một nghiên cứu viên tại Viện OSCE ở Bishkek, Kyrgyzstan và Viện Bắc Cực ở Washington, D.C., Mỹ.
