Bối cảnh Chiến tranh Lạnh đã tạo ra nhiều biến động địa chính trị phức tạp, trong đó mối quan hệ giữa Nam Tư và Ai Cập là một minh chứng rõ nét. Khởi đầu với sự xa cách do khác biệt ý thức hệ, hai quốc gia đã dần xích lại gần nhau, tạo nên một chương hợp tác đáng nhớ trong lịch sử.
Khởi Đầu Lạnh Nhạt Dưới Bóng Đen Chiến Tranh Lạnh
Giai đoạn cuối Thế chiến thứ hai chứng kiến khoảng 30.000 người tị nạn Nam Tư tìm nơi ẩn náu tại trại El Shatt trên sa mạc Ai Cập. Sự kiện này là tiền đề cho nỗ lực xây dựng nhà nước của những người du kích Nam Tư, đồng thời tạo điều kiện cho họ phát triển quan hệ với các nước Đồng minh phương Tây.
Tuy nhiên, sau chiến tranh, quan hệ Nam Tư – Ai Cập không có nhiều tiến triển. Nam Tư theo sát Liên Xô trong chính sách đối ngoại, trong khi Ai Cập nghiêng về phía Vương quốc Anh. Mặc dù Đảng Cộng sản Nam Tư cố gắng thiết lập quan hệ với các nhóm cộng sản Ai Cập, nỗ lực này đã bị gián đoạn khi Ai Cập trục xuất đại sứ Nam Tư vào năm 1947.
Tito – Stalin Chia Rẻ: Bước Ngoặt Cho Mối Quan Hệ
Sự kiện Tito – Stalin chia rẽ năm 1948 đã tạo ra bước ngoặt bất ngờ. Ban đầu, nó ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ vốn đã mong manh khi đại diện Nam Tư ở Cairo đào tẩu sang phe ủng hộ Liên Xô. Tuy nhiên, Nam Tư sau đó đã tìm cách hợp tác với các nhóm dân chủ xã hội ở Ai Cập.
Quan hệ hai nước tiếp tục đối mặt với thử thách do sự ủng hộ của Nam Tư đối với Israel. Dù vậy, những chuyến thăm của lãnh đạo Đảng Xã hội Ai Cập Hassan Sobhi đến Nam Tư đã gieo mầm cho sự hiểu hiểu và hợp tác.
Hình 1: Cuộc gặp gỡ đầu tiên giữa Josip Broz Tito và Gamal Abdel Nasser trên tàu Galeb vào năm 1955 đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong quan hệ hai nước.
Cuộc Cách Mạng Ai Cập 1952: Hướng Đi Mới Cho Hợp Tác
Cuộc cách mạng Ai Cập năm 1952, dẫn đầu bởi Gamal Abdel Nasser, đã mở ra một chương mới cho mối quan hệ hai nước. Nhận thấy tiềm năng của Ai Cập trong cuộc chiến chống chủ nghĩa thực dân và đế quốc, Nam Tư quyết tâm tăng cường quan hệ với quốc gia Bắc Phi này.
Việc cử nhà ngoại giao Marko Nikezić làm đại sứ tại Ai Cập năm 1953 và cuộc gặp gỡ lịch sử giữa Tito và Nasser trên kênh đào Suez năm 1954 đã củng cố thêm mối quan hệ song phương.
Phong Trào Không Liên Kết: Sứ Mạng Chung Vì Hòa Bình Thế Giới
Cùng với Ấn Độ, Nam Tư và Ai Cập đã đóng vai trò then chốt trong việc thành lập Phong trào Không liên kết vào năm 1956. Cuộc gặp gỡ giữa Tito, Nehru và Nasser trên đảo Brijuni, Croatia, đã đưa ra tuyên bố chung về một trật tự thế giới mới dựa trên hòa bình, hợp tác và tôn trọng chủ quyền của các quốc gia.
Hình 3: Tito, Nasser và Nehru trên quần đảo Brijuni (nay thuộc Croatia) năm 1956, đặt nền móng cho Phong trào Không liên kết.
Khủng Hoảng Kênh Đào Suez Và Chiến Tranh Sáu Ngày: Thử Thách Và Củng Cố Tình Đoàn Kết
Trong cuộc khủng hoảng kênh đào Suez năm 1956, Nam Tư là một trong những quốc gia đóng góp quân cho Lực lượng Khẩn cấp của Liên hợp quốc. Điều này thể hiện cam kết của Belgrade trong việc duy trì hòa bình và ổn định khu vực.
Mặc dù chỉ trích hành động của Israel trong Chiến tranh Sáu ngày năm 1967, Nam Tư vẫn thể hiện tình đoàn kết với Ai Cập bằng việc cung cấp viện trợ nhân đạo và quân sự.
Hình 4: Binh sĩ Nam Tư tham gia Lực lượng Khẩn cấp của Liên hợp quốc ở Sinai, tháng 1/1957.
Kết Luận
Hành trình quan hệ Nam Tư – Ai Cập là minh chứng cho khả năng vượt qua rào cản ý thức hệ để hướng đến hợp tác vì lợi ích chung. Bắt đầu từ những năm tháng chiến tranh lạnh giá, hai quốc gia đã tìm thấy tiếng nói chung trong phong trào không liên kết, cùng nhau đấu tranh cho một thế giới công bằng và bình đẳng. Câu chuyện về mối quan hệ này để lại bài học quý giá về tinh thần đoàn kết quốc tế và tầm quan trọng của đối thoại trong việc giải quyết xung đột.
