Hoa Sen và Truyền Thuyết Kết Nối với Phật Giáo
Hoa sen, một loại hoa phổ biến trên toàn cầu, đặc biệt được tôn vinh trong các nền văn hóa phương Đông. Ở Việt Nam, hoa sen thường xuất hiện trong nhiều sự kiện văn hóa và tín ngưỡng, từ sinh nhật, lễ tết cho đến lễ khai trương và lễ cưới.
Hoa sen và tâm linh luôn đi đôi với nhau, và hoa thường được sử dụng trong các nghi lễ thờ cúng và dâng lên Đức Phật. Theo truyền thuyết, khi đức Thích-ca Mâu-ni đột ngột đi bộ, ngài đã có bảy bước và bảy bông hoa sen nở ra từ chân ngài. Hình ảnh các vị Phật, Bồ Tát bên hoa sen đã trở thành một hình tượng quen thuộc. Chúng ta dễ dàng tìm thấy hình ảnh này trên toàn thế giới – từ những tượng Phật ngồi trên bệ sen, hoặc hình hoa sen trong đền chùa, cho đến những bản kinh với tên gọi “Hoa Sen Phép Mầu”.
Hoa sen là một trong tám biểu tượng của Phật giáo. Ảnh: Internet
Từ hơn 5.000 năm trước, hoa sen đã được sử dụng trong các lễ nghi của người Ai Cập cổ đại với sự tôn kính cao. Ở Ấn Độ – quê hương của Phật giáo, hình ảnh hoa sen chống lên từ những đầm lầy đã trở thành biểu tượng cho sức mạnh tinh thần và giá trị đạo đức của con người.
Ở Việt Nam, hoa sen thường gắn liền với chùa chiền và hình ảnh các vị Phật, Bồ Tát. Hình ảnh hoa sen vươn lên mạnh mẽ, chinh phục ánh sáng mặt trời, giống như tiếng tăm yên bình và thành quả sau quá trình tu tập và làm mới tinh thần.
Ý Nghĩa Của Hoa Sen Trong Đạo Phật
Trong đạo Phật, hoa sen đại diện cho tám đức tính quý báu của người tu Phật, bao gồm: Trừng thanh – Không nhiễm – Kiên nhẫn – Thanh lương – Viên dung – Ngẫu không – Hành trực – Bồng thực.
Trừng thanh có nghĩa là hoàn toàn trong suốt. Một điều đặc biệt là bất kỳ nơi nào hoa sen mọc, nơi đó sẽ trở nên trong suốt. Vì vậy, ý nghĩa của hoa sen trong đặc tính này là ở đâu có Phật, ở đó sẽ có cuộc sống hạnh phúc và bình yên.
Hoa sen tượng trưng cho 8 đức tính quý báu của nhà Phật.
Không nhiễm có nghĩa là không bị ảnh hưởng bởi môi trường xung quanh làm mất đi vẻ đẹp. Câu “gần bùn mà chẳng hôi tanh” gần giống với ý nghĩa này. Điều này thể hiện rằng như Chư Phật vẫn sinh hoạt trong cuộc sống hàng ngày nhưng tâm hồn không bị ảnh hưởng bởi những tật xấu.
Kiên nhẫn là một trong những đức tính quan trọng nhất của Phật tử, và hoa sen thể hiện điều này thông qua quá trình sinh trưởng từ bùn lầy, vượt qua khó khăn và trắc trở. Với sự mạnh mẽ và kiên nhẫn, hoa sen vẫn nổi lên trên mặt nước và lan tỏa hương thơm.
Thanh lương thể hiện tinh thần vượt qua khó khăn của Chư Phật, cũng như hoa sen không nở vào mùa xuân ấm áp, mà lại sinh trưởng và nở vào mùa hè nóng nực. Mặc dù vậy, hoa sen mang đến cho đời những giá trị tốt đẹp và Phật luôn truyền cảm hứng, làm dịu mát tâm hồn.
Viên dung có nghĩa là vô tư vì cuộc sống lớn hơn, không vì lợi ích cá nhân trước mắt mà bỏ qua tình yêu thương và lòng từ bi. Hoa sen khi nở cũng tràn đầy viên dung, không để ý những sự phiền muộn của ong và bướm, như là một trong những đức tính viên dung vô hại mà mỗi người nên có.
Ngẫu không nghĩa là không bận tâm và không chú trọng vào những việc tầm phào của cuộc sống. Đây chính là đức tính “hỷ, xả” trong triết lý của Phật. Mặc dù hoa sen trông thẳng tắp, nhưng bên trong rỗng rãi, từ bỏ nỗi buồn, tranh chấp và chỉ giữ lại những giá trị tốt đẹp trong lòng.
Hành trực chỉ sự ngay thẳng trong đức tính của Chư Phật. Hoa sen với hình ảnh vươn lên thẳng tắp chính là biểu tượng cho đức tính này.
Bồng thực là một đặc điểm duy nhất chỉ có ở hoa sen, mà cả hoa và quả đều hiện diện giống như hệ quả và hành động trong đạo Phật.
Những Kiến Trúc Lấy Cảm Hứng Từ Hoa Sen Trong Phật Giáo
Có thể nói, hình ảnh hoa sen đã trở thành biểu tượng của Phật giáo từ thời cổ đại cho đến hiện nay. Hình ảnh này luôn là nguồn cảm hứng cho nhiều kiến trúc sư, nhà thơ, nhà văn và những người làm nghệ thuật.
Chùa Một Cột – một trong những công trình nổi tiếng lấy cảm hứng từ hoa sen, gắn liền với đạo Phật
Ở Việt Nam, ngoài các tác phẩm thơ ca và họa học, hoa sen trong Phật giáo còn được thể hiện qua nhiều công trình nổi tiếng như Chùa Một Cột, Tháp Cửu Phẩm Liên Hoa ở chùa Bút Tháp, Bắc Ninh, hay Chùa Tây Phương ở Hà Nội với những cột được tạo thành bằng hình dáng bông hoa sen… Hình ảnh hoa sen cũng được sử dụng làm tranh treo tường phong thủy hoặc quà tặng. Có thể kể đến như tranh hoa sen mạ vàng được chế tác tỉ mỉ và tinh tế để trang trí phòng khách, hoặc các mô hình hoa sen pha lê, hoa sen vàng dâng lên Đức Phật trong các dịp lễ, Tết…
Tranh hoa sen mạ vàng là một trong những tác phẩm được ưa chuộng.
Có thể thấy, hoa sen là biểu tượng tâm linh của Phật giáo, mang trong đó những ý nghĩa tốt đẹp về đạo đức và trí tuệ của những người tu Phật. Đây cũng là những hình ảnh chúng ta có thể nhìn vào để cảm nhận sự bình yên và thanh thản giữa cuộc sống hối hả và xô bồ.
