Cuộc Cách mạng Văn hóa, cơn bão lửa chính trị – xã hội do Mao Trạch Đông khơi mào vào tháng 5/1966, đã để lại những vết sẹo khó phai mờ trong lịch sử Trung Quốc. Mục tiêu “xóa bỏ tư tưởng cũ, văn hóa cũ” đã bị biến tướng thành một cuộc tàn phá khủng khiếp, trong đó hành động “đào mộ nhục thi” là một biểu hiện ghê rợn của sự cuồng loạn và hủy diệt.
Sự kiện Hồ Kiều Mộc, Ủy viên Ban Bí thư Ủy ban Trung ương, trình bày bài thơ “Tẩm viên xuân – Hàng Châu cảm sự” xin ý kiến Mao Trạch Đông vô tình trở thành tia lửa châm ngòi cho phong trào “phá tứ cựu”. Lời phê gay gắt của Mao về việc “Hàng Châu và nhiều nơi khác đều làm bạn với ma quỷ” đã được hệ thống chính trị thời đó hiểu theo nghĩa cực đoan. Ngay lập tức, một làn sóng phá hủy các di tích lịch sử, văn hóa, tôn giáo lan rộng khắp Trung Quốc, bắt đầu từ Hàng Châu.
Hình ảnh minh họa một ngôi mộ bị tàn phá trong Cách mạng Văn hóa
Ngày 1/6/1966, xã luận trên Nhân dân Nhật báo với tựa đề “Bài trừ mọi tư tưởng cũ, văn hóa cũ, phong tục cũ, tập quán cũ đầu độc nhân dân do giai cấp bóc lột dựng nên” chính thức thổi bùng ngọn lửa “Cách mạng Văn hóa” trên toàn quốc. Phong trào Hồng vệ binh nổi lên, trở thành lực lượng xung kích tàn phá các giá trị văn hóa truyền thống một cách không thương tiếc. Chùa chiền, miếu thờ, tượng Phật bị đập phá, sách vở, tranh chữ bị đốt cháy.
Đặc biệt nghiêm trọng là nạn “đào mộ nhục thi”. Khắp nơi, mộ phần của các danh nhân, học giả, tướng lĩnh bị đào xới, hài cốt bị lôi ra bêu riếu, thậm chí thiêu hủy. Khổng Tử, nhà tư tưởng vĩ đại của Trung Hoa, cũng không thoát khỏi lưỡi hái oan nghiệt. Ngôi mộ của ông ở Khúc Phụ bị Hồng vệ binh phá hủy, xương cốt bị đem ra thiêu hủy công khai.
Không chỉ Khổng Tử, hàng loạt danh nhân khác cũng chịu chung số phận bi thảm: Khang Hữu Vi, Trương Chi Động, Hải Thụy, Vũ Huấn… Ngay cả lăng mộ các vị vua chúa từ thời Thượng Cổ như vua Thuấn, hoàng đế Vạn Lịch cũng bị tàn phá, hài cốt bị quật lên phơi nắng phơi mưa. Nỗi đau “đào mộ nhục thi” lan rộng từ tầng lớp trí thức, quan lại cho đến cả những người đứng đầu đất nước.
Thật xót xa khi chứng kiến cảnh tượng các di sản văn hóa, lịch sử bị hủy hoại, các bậc tiền nhân bị xúc phạm nghiêm trọng. “Đào mộ nhục thi” không chỉ là sự man rợ, vô văn hóa mà còn là tội ác đối với lịch sử, với chính dân tộc Trung Hoa.
Hành động man rợ này cho thấy sự cuồng tín, mù quáng của một bộ phận người dân Trung Quốc trong Cách mạng Văn hóa. Bài học về việc bảo vệ di sản văn hóa, tôn trọng quá khứ chưa bao giờ cũ và càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
