Từ thuở sơ khai, Jerusalem đã được biết đến với cái tên Yerushalem – “Thành Phố của Shalem”, mang ý nghĩa “Thành Phố Hòa Bình” trong ngôn ngữ Semite cổ. Tuy nhiên, lịch sử lại vẽ nên một bức tranh đối lập, biến Jerusalem thành tâm điểm của xung đột và tranh chấp kéo dài hàng thiên niên kỷ.
Nằm giữa hai vùng biển Địa Trung Hải và Tử Hải, Jerusalem là thánh địa của ba tôn giáo lớn: Do Thái giáo, Thiên Chúa giáo và Hồi giáo. Sự hiện diện của các di tích linh thiêng như Bức Tường Than Khóc, Đền Đá, Nhà thờ Mộ Thánh đã biến thành phố này thành điểm đến hành hương quan trọng, đồng thời cũng là ngòi nổ cho những mâu thuẫn không hồi kết.
Jerusalem: Từ Vương Quốc Do Thái Đến Đế Chế La Mã
Lịch sử ghi nhận sự xuất hiện của Jerusalem từ năm 4000 trước Công nguyên. Kinh Thánh – cả Cựu Ước và Tân Ước – đều đề cập đến thành phố này như một địa danh quan trọng.
Jerusalem – Thành phố của lịch sử và xung đột
Jerusalem thời kỳ đầu chứng kiến sự trị vì của nhiều vương triều hùng mạnh, từ Ai Cập, Assyria, Ba Tư đến đế chế của Alexander Đại đế. Năm 1003 trước Công nguyên, Vua David chọn Jerusalem làm kinh đô của vương quốc Do Thái thống nhất. Con trai ông, Vua Solomon, tiếp tục xây dựng Đền Thờ đầu tiên tại đây vào năm 950 trước Công nguyên, đánh dấu vị thế quan trọng của Jerusalem trong lịch sử Do Thái giáo.
Tuy nhiên, cuộc chinh phạt của người Babylon vào thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên đã phá hủy Đền Thờ Solomon và khiến người Do Thái phải lưu vong. Dưới sự cai trị của Đế chế La Mã, Jerusalem tiếp tục là chiến trường của các cuộc nổi dậy và bị tàn phá nặng nề.
Thánh Chiến và Sự Trỗi Dậy của Hồi Giáo
Sự xuất hiện của Hồi giáo vào thế kỷ thứ 7 đã tạo nên bước ngoặt mới cho Jerusalem. Năm 638, quân đội Hồi giáo chinh phục thành phố và xây dựng Đền Đá trên nền Đền Thờ Do Thái bị phá hủy. Đền thờ Al-Aqsa cũng được xây dựng sau đó, biến Jerusalem thành thánh địa quan trọng thứ ba của Hồi giáo, sau Mecca và Medina.
Mô hình Jerusalem thời Đền thờ thứ hai
Kể từ đó, Jerusalem trở thành mục tiêu tranh giành của các cuộc Thánh chiến giữa các vương quốc Thiên Chúa giáo châu Âu và các đế chế Hồi giáo. Thành phố trải qua nhiều biến động, từ tay người Crusaders đến sự cai trị của người Mamluk, rồi đến đế chế Ottoman hùng mạnh.
Thế Kỷ 20: Xung Đột Do Thái-Palestine
Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, Jerusalem nằm dưới sự cai trị của Anh Quốc. Cuộc xung đột Do Thái-Palestine bùng nổ sau Chiến tranh thế giới thứ hai, dẫn đến kế hoạch phân chia Palestine thành hai quốc gia độc lập: Do Thái và Ả Rập. Tuy nhiên, kế hoạch này đã không thành công, dẫn đến Chiến tranh Ả Rập-Israel năm 1948.
Kết thúc cuộc chiến, Jerusalem bị chia cắt: phía Tây thuộc về Israel, phía Đông (bao gồm cả khu vực Cổ Thành) thuộc về Jordan.
Chiến Tranh Sáu Ngày và Hậu Quả
Năm 1967, Chiến tranh Sáu Ngày bùng nổ, Israel chiếm đóng Đông Jerusalem từ tay Jordan. Sự kiện này mở ra chương mới trong cuộc xung đột Do Thái-Palestine, với việc Israel tuyên bố Jerusalem là thủ đô “không thể chia cắt” của mình.
Đền thờ Al-Aqsa – Thánh địa của Hồi giáo
Tuy nhiên, cộng đồng quốc tế không công nhận tuyên bố này và coi Đông Jerusalem là vùng lãnh thổ bị chiếm đóng. Vấn đề Jerusalem trở thành rào cản lớn nhất cho tiến trình hòa bình Trung Đông.
Tương Lai Nào Cho Jerusalem?
Xung đột Do Thái-Palestine vẫn tiếp diễn đến ngày nay, với những cuộc đàm phán hòa bình liên tục đổ vỡ. Jerusalem vẫn là tâm điểm của mâu thuẫn, là biểu tượng cho cả hai dân tộc và là chìa khóa cho bất kỳ giải pháp hòa bình nào trong tương lai.
Liệu Jerusalem có thể trở thành “Thành Phố Hòa Bình” như tên gọi ban đầu của nó? Hay thành phố này sẽ mãi mãi là chiến trường của những cuộc xung đột tôn giáo và chính trị? Câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ.
