Thần thoại Bắc Âu, dòng chảy huyền bí từ thời kỳ tiền Ki-tô giáo, mang trong mình những câu chuyện về các vị thần, những anh hùng và những sinh vật huyền bí. Từ vùng đất Scandinavia băng giá đến hòn đảo Iceland xa xôi, những truyền thuyết này được truyền miệng qua nhiều thế hệ, lưu giữ tinh thần và thế giới quan độc đáo của người Bắc Âu cổ xưa.
Nội dung
Nguồn Gốc Huyền Thoại
Khác với Kinh Thánh hay Kinh Koran, thần thoại Bắc Âu không dựa trên những văn bản được cho là “sự thật tuyệt đối” từ thần thánh. Thay vào đó, chúng được truyền miệng dưới dạng những bài thơ dài, thấm đẫm chất sử thi và chất lãng mạn bi tráng. Những câu chuyện này được lưu giữ một phần nhờ vào các sử thi Edda và ghi chép của các học giả Ki-tô giáo, trong đó nổi bật là Snorri Sturluson – người đã biên soạn Edda bằng văn xuôi vào thế kỷ 13 và tác phẩm Heimskringla, ghi chép lại lịch sử Na Uy.
"The ride to Asgard" by Peter Nicolai Arbo. 1872
“The ride to Asgard” by Peter Nicolai Arbo. 1872
Edda bằng văn xuôi, với những chú giải chi tiết về hình tượng và biểu tượng trong thơ ca Bắc Âu cổ, đã góp phần hệ thống hóa kho tàng thần thoại đồ sộ. Cùng với Edda bằng thơ, gồm 29 bài thơ dài xoay quanh các vị thần và anh hùng như Sigurd của dòng họ Volsung, hai tác phẩm này trở thành nguồn tư liệu quý giá để chúng ta có thể hé mở cánh cửa bước vào thế giới thần thoại đầy màu sắc của người Bắc Âu.
Bên cạnh đó, các bản khắc chữ Rune trên đá, tấm bùa Kvinneby, và các hình vẽ chạm khắc cũng cung cấp những manh mối thú vị về các nhân vật và sự kiện trong thần thoại Bắc Âu, như chuyến đi câu cá của Thor, hay hình ảnh Odin cưỡi con ngựa tám chân Sleipnir.
Vũ Trụ Huyền Thoại: Cây Thế Giới Yggdrasil
Người Bắc Âu cổ xưa hình dung vũ trụ như một chiếc đĩa đặt trên cành của cây thế giới Yggdrasil. Giữa chiếc đĩa là Asgard, nơi ở tráng lệ của các vị thần, được kết nối với thế giới loài người Midgard bằng cầu vồng Bifröst. Vây quanh Midgard là Jotunheim, vùng đất của những người khổng lồ Jotun, tượng trưng cho sức mạnh hoang sơ của tự nhiên. Nằm đâu đó ở phía nam là Muspelheim, vương quốc rực lửa của những người khổng lồ lửa, đối lập hoàn toàn với Niflheim lạnh lẽo, nơi cai quản bởi nữ thần Hel, con gái của Loki.
Giữa trật tự và hỗn loạn, giữa ánh sáng và bóng tối, vũ trụ thần thoại Bắc Âu hiện lên với những mảng màu tương phản, phản ánh thế giới quan nhị nguyên đầy biến động của người xưa.
Thế Lực Siêu Nhiên: Aesir, Vanir và Cuộc Chiến Chinh Phục
Trong thế giới thần thoại Bắc Âu, tồn tại ba thế lực siêu nhiên chính là Aesir, Vanir và Jotun. Aesir và Vanir là hai thị tộc thần thánh, từng xảy ra xung đột dữ dội, mà phần thắng cuối cùng thuộc về Aesir. Để duy trì hòa bình, hai bên đã trao đổi con tin và tiến hành hôn nhân chính trị, tạo nên sự hòa hợp và thống nhất trong việc cai quản thế giới.
Jotun, hay còn được biết đến là người khổng lồ, thường được miêu tả là những sinh vật to lớn, thô kệch, sống ở Jotunheim. Mối quan hệ giữa Jotun và các vị thần Aesir, Vanir khá phức tạp, vừa đối kháng, vừa có sự liên hệ mật thiết. Các vị thần Aesir có nguồn gốc từ Jotun, và nhiều cuộc hôn nhân giữa hai bên đã diễn ra.
Bên cạnh đó, thần thoại Bắc Âu còn xuất hiện những sinh vật huyền bí khác như con chó sói khổng lồ Fenrir, con rắn biển Jörmungandr, hai con quạ Hugin và Munin là hiện thân của “suy nghĩ” và “ký ức” luôn đồng hành cùng Odin, và con sóc Ratatosk chạy trên cây thế giới Yggdrasil.
Voluspa – Lời Tiên Tri Về Khởi Nguyên và Tận Thế
Bài thơ Völuspá (“Lời tiên tri”) trong Edda bằng thơ đã hé lộ cho chúng ta biết về nguồn gốc và số phận của thế giới. Theo đó, vũ trụ ban đầu chỉ là khoảng không Ginnungagap nằm giữa hai miền băng giá Niflheim và lửa đỏ Muspelheim. Từ sự giao thoa giữa băng và lửa, người khổng lồ đầu tiên Ymir và con bò Audumbla ra đời.
Odin và hai người anh em Vili, Ve sau đó đã giết chết Ymir, dùng thân xác hắn tạo nên trời đất, núi non, sông biển… Loài người đầu tiên Ask và Embla được tạo nên từ hai cây tần bì và elm, được ban cho sự sống, trí tuệ và cảm xúc bởi các vị thần.
Tuy nhiên, tương lai của thế giới lại là bức tranh u ám với Ragnarok – cuộc chiến tận thế giữa các vị thần và thế lực bóng tối. Loki và những đứa con quái vật của hắn sẽ thoát khỏi xiềng xích, dẫn đầu đội quân người chết tấn công Asgard. Các vị thần dũng cảm chiến đấu đến hơi thở cuối cùng, nhưng số phận đã an bài cho sự thất bại của họ. Thế giới chìm trong biển lửa và bóng tối, trước khi được tái sinh bởi những vị thần và con người sống sót.
Vua Chúa Và Những Anh Hùng Bất Tử
Song song với những câu chuyện về thế giới thần linh, thần thoại Bắc Âu còn khắc họa chân dung những vị vua, anh hùng bằng xương bằng thịt, với những chiến công hiển hách và số phận bi tráng. Những câu chuyện này không chỉ phản ánh lịch sử hình thành các bộ tộc, quốc gia Bắc Âu, mà còn là minh chứng cho lòng dũng cảm, tinh thần thượng võ và khát vọng chinh phục của người xưa.
Thần thoại Bắc Âu, với hệ thống nhân vật đồ sộ và những câu chuyện ly kỳ, đã và đang là nguồn cảm hứng bất tận cho văn học, nghệ thuật và đời sống tinh thần của nhân loại. Từ những sử thi, truyền thuyết đến phim ảnh, âm nhạc hiện đại, thần thoại Bắc Âu vẫn tiếp tục chinh phục trái tim độc giả bằng sức sống mãnh liệt và vẻ đẹp huyền bí vượt thời gian.
