Những năm đầu thế kỷ 20, khi Đế quốc Nga sụp đổ, người dân Ukraine nhìn thấy tia hy vọng độc lập sau bao thế kỷ bị đô hộ. Tuy nhiên, khát vọng non trẻ ấy đã bị dập tắt trong biển lửa chiến tranh khi Liên Xô ra sức thiết lập quyền kiểm soát đối với Ukraine, mở màn cho cuộc chiến tranh đẫm máu kéo dài từ năm 1917 đến năm 1921.
Bối Cảnh Lịch Sử
Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917 đã tạo ra một khoảng trống quyền lực, khơi dậy làn sóng độc lập trên khắp Đế quốc Nga cũ. Nắm bắt cơ hội lịch sử, Ukraine Quốc Dân Cộng hòa (UNR) tuyên bố thành lập vào ngày 20 tháng 11 năm 1917. Sự kiện này đánh dấu bước ngoặt quan trọng, thể hiện khát vọng tự do và tự quyết của dân tộc Ukraine.
Tuy nhiên, chính quyền Bolshevik non trẻ ở Nga không chấp nhận sự độc lập của Ukraine. Họ xem Ukraine là vựa lúa mì và trung tâm công nghiệp quan trọng, không thể tách rời khỏi Liên bang Xô Viết. Chính sách bành trướng của Moscow đã đẩy hai quốc gia láng giềng vào cuộc chiến tranh giành độc lập đầy bi tráng.
Giai đoạn 1917-1918: Những Nỗ Lực Đầu Tiên
Ngay từ khi UNR mới thành lập, những phần tử Bolshevik đã tìm cách lật đổ chính quyền non trẻ này. Họ kích động các cuộc nổi loạn ở các thành phố miền Đông Ukraine và điều động Hồng Quân tiến vào Ukraine.
Cuộc tấn công của Liên Xô diễn ra trên nhiều mặt trận, với các mũi tiến công nhắm vào các thành phố chiến lược như Kharkiv, Katerynoslav, Poltava, và thủ đô Kyiv. Lực lượng Ukraine non yếu, chủ yếu là các đơn vị tình nguyện và Cossack tự do, đã chiến đấu dũng cảm nhưng không thể cản nổi sức mạnh của Hồng Quân được trang bị tốt hơn.
Trận Kruty, diễn ra vào tháng 1 năm 1918, là minh chứng cho tinh thần bất khuất của người Ukraine. Trong trận chiến không cân sức này, Tiểu đoàn Sinh viên thuộc quân đội UNR đã anh dũng chiến đấu đến người lính cuối cùng để bảo vệ Kyiv khỏi sự tiến công của Hồng Quân.
Hiệp Ước Brest-Litovsk và Sự Can Thiệp Của Đức
Tháng 3 năm 1918, Hiệp ước Brest-Litovsk được ký kết giữa Nga Xô Viết và các cường quốc Trung tâm, trong đó có Đức. Theo hiệp ước, Nga phải rút quân khỏi Ukraine và công nhận nền độc lập của nước này. Sự can thiệp của quân đội Đức và Áo đã đẩy lùi Hồng Quân khỏi Ukraine, cho phép UNR củng cố quyền lực.
Tuy nhiên, sự giúp đỡ của Đức chỉ mang tính chiến lược, nhằm khai thác tài nguyên của Ukraine cho cuộc chiến. Sự hiện diện của quân Đức trên đất Ukraine đã gây ra mâu thuẫn với người dân địa phương.
Giai đoạn 1918-1919: Cuộc Chiến Tiếp Diễn
Sau khi Đức thất bại trong Thế chiến I, quân đội Đức rút khỏi Ukraine, để lại một khoảng trống quyền lực. Nắm bắt cơ hội, Liên Xô lại phát động cuộc tấn công vào Ukraine vào cuối năm 1918.
Lực lượng Ukraine, lúc này đã mạnh hơn so với giai đoạn trước, đã chiến đấu顽强 chống lại quân đội Liên Xô. Họ giành được một số chiến thắng quan trọng, như việc đẩy lùi Hồng Quân khỏi Kyiv vào tháng 3 năm 1919.
Tuy nhiên, nội bộ UNR bị chia rẽ bởi những bất đồng chính trị, trong khi đó, lực lượng Bolshevik ngày càng lớn mạnh. Họ nhận được sự hỗ trợ của một bộ phận nông dân Ukraine bất mãn với chính sách của UNR.
Giai đoạn 1920-1921: Những Nỗ Lực Cuối Cùng
Năm 1920, UNR liên minh với Ba Lan để chống lại Liên Xô. Tuy nhiên, liên minh này đã tan rã sau khi Ba Lan ký hiệp ước hòa bình riêng với Liên Xô. Lực lượng UNR bị cô lập, tiếp tục chiến đấu đơn độc cho đến khi bị đánh bại hoàn toàn vào cuối năm 1921.
Hậu Quả và Di Sản
Cuộc chiến tranh giành độc lập của Ukraine (1917-1921) kết thúc với thất bại của UNR. Ukraine trở thành một nước cộng hòa thuộc Liên Xô với tên gọi Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina.
Dù thất bại, cuộc chiến đã để lại những di sản quan trọng. Nó khẳng định ý chí kiên cường của người Ukraine trong cuộc đấu tranh giành độc lập và tự do. Tinh thần bất khuất ấy đã được truyền lại cho các thế hệ sau, là động lực cho những phong trào đòi độc lập trong thế kỷ 20 và 21.
