Cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, Đế quốc Nga, một đế chế rộng lớn trải dài từ Đông Âu sang châu Á, đang đối mặt với những mâu thuẫn nội tại sâu sắc. Bên cạnh sự bất bình đẳng giai cấp ngày càng gia tăng, vấn đề dân tộc cũng trở thành một điểm nóng chính trị. Trong bối cảnh đó, Vladimir Ilyich Lenin, nhà lãnh đạo cách mạng Nga, đã đưa ra những quan điểm then chốt về quyền tự quyết của các dân tộc, thách thức trực tiếp tư tưởng Đại Nga đang thống trị.
Hình ảnh lính Cossack tuần tra gần Kazan, ngăn cản nông dân rời làng (nguồn ảnh: nghiencuulichsu.com)
“Nhà tù của các dân tộc”: Một Đế chế Đa Sắc tộc với Mâu thuẫn Âm ỉ
Đế quốc Nga, với sự đa dạng về sắc tộc và văn hóa, đã bị Lenin ví von là “nhà tù của các dân tộc”. Sự thống trị của người Đại Nga, chiếm chưa đầy một nửa dân số, đối với các dân tộc khác như Ba Lan, Phần Lan, Ukraine… đã tạo ra những bất công và mâu thuẫn kéo dài. Chính sách Nga hóa, áp đặt ngôn ngữ và văn hóa Đại Nga, đã khơi dậy làn sóng phản kháng mạnh mẽ từ các dân tộc bị áp bức. Những chính sách này, được ủng hộ bởi giới quý tộc và quan lại, càng làm sâu sắc thêm hố sâu ngăn cách giữa các dân tộc, biến Đế quốc Nga thành một khối bất ổn, dễ dàng bị kích động bởi các phong trào đấu tranh đòi quyền tự quyết.
Lê-nin và Quyền Tự Quyết của các Dân Tộc: Một Lập Trường Tiên Phong
Lenin, với tư cách là một nhà lãnh đạo cách mạng, đã nhìn thấy rõ mâu thuẫn dân tộc này và đưa ra quan điểm ủng hộ quyền tự quyết của các dân tộc. Ông cho rằng, việc công nhận quyền tự do tách khỏi Nga của các dân tộc bị áp bức là một nhiệm vụ cấp thiết của những người theo chủ nghĩa xã hội dân chủ. Quan điểm này thể hiện rõ trong các tác phẩm của ông, như “Chủ nghĩa xã hội và chiến tranh” (1915) và các bài viết khác. Lenin phê phán mạnh mẽ những người theo chủ nghĩa xã hội mà lại ủng hộ chính sách áp bức dân tộc của chính phủ Nga hoàng. Ông cho rằng họ đang hành động như “bọn sô-vanh”, “đầy tớ của phái bảo hoàng đế quốc chủ nghĩa”. Lập trường kiên định này của Lenin không chỉ là một phần trong lý tưởng cách mạng của ông, mà còn là một chiến lược chính trị nhằm tập hợp lực lượng, đoàn kết các dân tộc bị áp bức trong cuộc đấu tranh chống lại chế độ Nga hoàng.
Ukraine: Một Ví dụ Điển hình về Sự Áp Bức Dân Tộc
Lenin đã nhiều lần đề cập đến trường hợp của Ukraine, một dân tộc có truyền thống văn hóa và ngôn ngữ riêng, nhưng lại bị coi là “dị tộc” và bị áp bức dưới ách thống trị của người Đại Nga. Ông khẳng định quyền của người Ukraine được tự do thành lập một quốc gia độc lập, đồng thời nhấn mạnh việc tôn trọng quyền này là một nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa xã hội. Lenin cho rằng, việc ủng hộ quyền tự quyết của Ukraine không chỉ là một hành động công bằng, mà còn là một bước đi cần thiết để phá vỡ sự thống trị của chế độ Nga hoàng và xây dựng một xã hội mới, bình đẳng và tự do hơn.
Bài Học Lịch Sử và Tính Thời Sự
Những tư tưởng của Lenin về quyền tự quyết của các dân tộc mang tính tiên phong và có ý nghĩa sâu sắc, không chỉ đối với lịch sử Nga mà còn cho đến ngày nay. Vấn đề dân tộc, với những mâu thuẫn phức tạp, vẫn tiếp tục là một thách thức đối với nhiều quốc gia trên thế giới. Bài học từ lịch sử Đế quốc Nga cho thấy, việc phủ nhận hoặc xem nhẹ quyền tự quyết của các dân tộc có thể dẫn đến bất ổn và xung đột. Sự tôn trọng quyền tự quyết, kết hợp với việc xây dựng một xã hội công bằng và bình đẳng, là chìa khóa để duy trì hòa bình và ổn định.
Tài liệu tham khảo:
-
Sách/tài liệu gốc:
- Lê-nin toàn tập, tập 25, NXB Sự thật, Hà Nội 2005.
- Lê-nin toàn tập, tập 27, NXB Sự thật, Hà Nội 2005.
-
Hình ảnh:
- CossackPatrolNearKazanPreventingPeasantsFromLeavingTheirVillage3a43144r (https://nghiencuulichsu.com/wp-content/uploads/2022/03/755b2-cossackpatrolnearkazanpreventingpeasantsfromleavingtheirvillage3a43144r.jpg?w=551)
-
Chú thích về độ tin cậy của nguồn tư liệu:
- Các trích dẫn từ Lê-nin toàn tập được coi là nguồn tư liệu chính thống và đáng tin cậy về tư tưởng của Lenin. Hình ảnh được sử dụng để minh họa cho bối cảnh lịch sử.
