Cuộc xung đột Israel-Palestine năm 2023 đã phơi bày những hạn chế và thách thức nghiêm trọng mà Liên Hợp Quốc (LHQ) đang đối mặt trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu biến động. Sự kiện này không chỉ làm dấy lên câu hỏi về vai trò của LHQ trong việc giải quyết xung đột, mà còn làm nổi bật sự suy giảm niềm tin vào tổ chức này trên trường quốc tế.
Kể từ khi thành lập, LHQ đã luôn gặp khó khăn trong việc xử lý cuộc xung đột Trung Đông. Các cuộc tranh luận tại LHQ sau vụ Hamas tấn công Israel vào tháng 10/2023 phần lớn lặp lại kịch bản cũ: Mỹ phủ quyết các nghị quyết lên án Israel tại Hội đồng Bảo an, trong khi các nước Ả Rập vận động ủng hộ Palestine tại Đại hội đồng. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng lần này mang một ý nghĩa khác, phản ánh sự mất niềm tin ngày càng tăng vào hiệu quả của LHQ.
Sự Suy Giảm Vai Trò của LHQ trong Giải Quyết Xung Đột
Sự suy giảm vai trò của LHQ không chỉ giới hạn trong cuộc xung đột Israel-Palestine. Năm 2023 chứng kiến hàng loạt xung đột bùng phát tại Sudan, Nagorno-Karabakh, đảo chính tại Niger, và đặc biệt là cuộc chiến Nga-Ukraine, tất cả đều phơi bày sự bất lực của LHQ trong việc ngăn chặn và giải quyết xung đột. Căng thẳng giữa Nga và phương Tây về Ukraine đã làm lu mờ các cuộc thảo luận về các vấn đề khác tại Hội đồng Bảo an. Tổng thư ký LHQ António Guterres đã cảnh báo về một “rạn nứt lớn” trong hệ thống quản trị toàn cầu.
Cuộc chiến Israel-Hamas đã đẩy LHQ vào tình thế khó khăn. Tổ chức này phải đối mặt với câu hỏi về vai trò của mình trong việc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế khi sự đồng thuận giữa các cường quốc ngày càng thu hẹp. Trong bối cảnh hiện tại, LHQ cần xem xét lại tham vọng của mình và tập trung vào một số ưu tiên hạn chế, chỉ can thiệp vào các cuộc khủng hoảng khi có đủ khả năng.
Tác Động của Cuộc Chiến Ukraine và Trung Đông
Cuộc chiến tại Ukraine và Trung Đông không chỉ làm rạn nứt quan hệ giữa các nước thành viên LHQ mà còn gây áp lực lên Tổng thư ký Guterres và bộ máy quản lý xung đột của tổ chức. Sự chia rẽ giữa các cường quốc khiến Guterres khó khăn trong việc thực hiện vai trò trung gian hòa giải. Các bên xung đột tại nhiều điểm nóng đã từ chối hợp tác với LHQ, thậm chí yêu cầu lực lượng gìn giữ hòa bình rút lui.
Bên cạnh đó, sự ủng hộ mạnh mẽ của Mỹ dành cho Israel đã cản trở các nỗ lực ngoại giao. Tại Đại hội đồng, liên minh ủng hộ Ukraine đã tan vỡ trong vấn đề Gaza. Sự chia rẽ này có thể làm suy yếu nỗ lực của Mỹ trong việc cải thiện quan hệ với các nước đang phát triển.
Tương Lai của LHQ
Bất kể kết quả của các cuộc chiến tại Ukraine và Trung Đông ra sao, những xu hướng hiện tại cho thấy những thách thức dài hạn đối với LHQ. Sự bất đồng ngoại giao và khó khăn trong phối hợp hành động có thể sẽ tiếp tục gia tăng khi sự chia rẽ toàn cầu ngày càng sâu sắc. LHQ khó có thể quay trở lại thời kỳ hoàng kim hậu Chiến tranh Lạnh.
Tuy nhiên, LHQ vẫn có thể phát huy vai trò của mình, dù ở mức độ khiêm tốn hơn. Tổ chức này có thể hỗ trợ các bên khác trong việc quản lý khủng hoảng, chẳng hạn như các tổ chức khu vực hoặc các quốc gia thành viên. Hội đồng Bảo an vẫn có thể đóng vai trò xoa dịu căng thẳng giữa các cường quốc và giải quyết một số cuộc khủng hoảng nhỏ hơn. Hệ thống LHQ mở rộng cũng có thể đóng góp vào việc giảm thiểu tác động của xung đột và ngăn chặn xung đột mới.
Trong bối cảnh địa chính trị căng thẳng, LHQ có thể không còn là lực lượng chủ chốt trong việc giải quyết các cuộc khủng hoảng lớn, nhưng vẫn có thể đóng góp vào việc bảo vệ những người dễ bị tổn thương. Cuộc chiến Ukraine, xung đột Israel-Palestine, và sự cạnh tranh Mỹ-Trung đã khiến hợp tác quốc tế vừa khó khăn hơn vừa quan trọng hơn. LHQ cần thích ứng với thực tế mới để tìm lại chỗ đứng của mình trên trường quốc tế.
