Các em nhỏ người Albania ở thành phố Gjilan, Kosovo chờ đợi Tổng thống Nam Tư Josip Broz Tito đi qua năm 1979.
Câu chuyện về Kosovo là câu chuyện về một vùng đất nhỏ bé nhưng lại chứa đựng những mâu thuẫn lịch sử sâu sắc, là tâm điểm của xung đột sắc tộc và tôn giáo kéo dài hàng thế kỷ. Mối quan hệ giữa người Serb và người Albania ở Kosovo, hai cộng đồng lớn nhất tại đây, luôn căng thẳng và đầy biến động. Bài viết này sẽ đưa chúng ta ngược dòng lịch sử, tìm hiểu nguyên nhân sâu xa của mối thâm thù giữa hai dân tộc anh em từng chung sống trong một quốc gia Nam Tư, và những hệ lụy của nó cho đến ngày nay.
Bối Cảnh Lịch Sử: Từ Đế Chế Ottoman Đến Nam Tư
Kosovo từng là một phần của Đế chế Ottoman hùng mạnh cho đến đầu thế kỷ 20. Sau Chiến tranh Balkan (1912-1913), Kosovo rơi vào sự kiểm soát của Serbia, đánh dấu sự khởi đầu cho một giai đoạn đầy biến động trong lịch sử khu vực.
Chính Sách Thực Dân Hóa Của Serbia (1912-1941)
Ngay từ khi tiếp quản Kosovo, chính quyền Serbia đã thực hiện chính sách thực dân hóa nhằm thay đổi cơ cấu dân số tại đây. Người Serb được khuyến khích di cư đến Kosovo và được hưởng nhiều ưu đãi về đất đai, trong khi người Albania, chiếm đa số dân số Kosovo, bị tước đoạt đất đai, bị áp bức về văn hóa và tôn giáo.
Chính sách này được thực hiện qua nhiều sắc lệnh và luật lệ, nổi bật là sắc lệnh năm 1919 và 1920, Nghị định về việc thuộc địa hóa các tỉnh phía Nam của Nam Tư năm 1920, và Nghị định tương tự năm 1931. Mục tiêu của chính phủ Serbia là biến Kosovo thành một vùng đất của người Serb, đẩy lùi ảnh hưởng của người Albania.
Hàng trăm nghìn người Albania đã bị buộc phải rời bỏ nhà cửa, di cư sang Thổ Nhĩ Kỳ và các nước khác. Những người ở lại phải sống trong cảnh nghèo đói, thiếu đất đai, và bị hạn chế về giáo dục và văn hóa. Mối oán hận của người Albania đối với người Serb ngày càng tăng.
Chiến Tranh Thế Giới Thứ Hai Và Sự Trỗi Dậy Của Chủ Nghĩa Dân Tộc Albania (1941-1945)
Chiến tranh thế giới thứ hai mang đến những thay đổi lớn cho Kosovo. Trong khi Serbia bị phe Trục chiếm đóng, một phần Kosovo được sáp nhập vào Albania do Ý kiểm soát. Lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, người Albania ở Kosovo được hưởng một thời gian ngắn ngủi tự do và quyền tự quyết.
Tuy nhiên, sự tự do này không kéo dài. Sau chiến tranh, Kosovo lại trở thành một phần của Nam Tư, dưới sự lãnh đạo của Josip Broz Tito. Mặc dù Tito ban hành chính sách hòa giải dân tộc và hạn chế sự trở lại của những người Serb di cư trước đó, nhưng những căng thẳng âm ỉ giữa hai cộng đồng vẫn tồn tại.
Thời Kỳ Cộng Sản Nam Tư: Từ Hòa Giải Đến Căng Thẳng (1945-1980)
Giai đoạn đầu sau chiến tranh, Tito cố gắng xoa dịu mâu thuẫn sắc tộc bằng cách trao cho Kosovo quyền tự trị hạn chế. Tuy nhiên, chính sách này dần thay đổi vào cuối những năm 1950, khi Nam Tư và Albania bất đồng, dẫn đến việc người Albania ở Kosovo bị nghi ngờ về lòng trung thành.
Aleksandar Ranković, một quan chức Nam Tư quyền lực, đã thực hiện các biện pháp cứng rắn nhằm vào người Albania ở Kosovo, bao gồm cả việc trục xuất sang Thổ Nhĩ Kỳ. Mặc dù Ranković bị cách chức vào năm 1966, nhưng chính sách cứng rắn của ông đã để lại những vết sẹo khó lành trong lòng người Albania.
Khủng Hoảng Kosovo: Từ Biểu Tình Đến Chiến Tranh (1981-1999)
Sau cái chết của Tito vào năm 1980, Nam Tư rơi vào khủng hoảng chính trị và kinh tế. Lợi dụng tình hình, Slobodan Milošević, một chính trị gia người Serb, đã lên nắm quyền và khơi dậy chủ nghĩa dân tộc cực đoan.
Năm 1989, Milošević bãi bỏ quyền tự trị của Kosovo, khơi mào làn sóng phản đối dữ dội từ phía người Albania. Hàng loạt cuộc biểu tình và bạo loạn nổ ra, bị chính quyền Serbia đàn áp đẫm máu. Quân đội Giải phóng Kosovo (UCK) được thành lập, đánh dấu sự khởi đầu của cuộc xung đột vũ trang đòi độc lập.
Năm 1999, sau nhiều nỗ lực ngoại giao bất thành, NATO phát động chiến dịch ném bom nhằm vào Serbia để ngăn chặn cuộc thanh trừng sắc tộc của lực lượng Serbia ở Kosovo. Cuộc chiến kết thúc với việc Serbia rút quân khỏi Kosovo, và khu vực này được đặt dưới sự quản lý của Liên Hợp Quốc.
Kosovo Sau Chiến Tranh: Độc Lập Và Tương Lai Bấp Bênh (2000-nay)
Sau chiến tranh, Kosovo bước vào giai đoạn tái thiết đất nước với sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế. Năm 2008, Kosovo đơn phương tuyên bố độc lập, được nhiều nước phương Tây công nhận.
Tuy nhiên, Serbia kiên quyết phản đối và coi Kosovo là một phần lãnh thổ của mình. Mối quan hệ giữa hai bên vẫn căng thẳng, cản trở sự phát triển kinh tế và hòa giải dân tộc ở Kosovo.
Kết Luận
Câu chuyện về Kosovo là một minh chứng cho sự phức tạp của lịch sử và những hệ lụy của chủ nghĩa dân tộc cực đoan. Mối thâm thù giữa người Serb và người Albania, được hun đúc qua nhiều thế hệ, vẫn là một thách thức lớn cho hòa bình và ổn định ở Balkan. Giải pháp cho vấn đề Kosovo đòi hỏi sự thỏa hiệp và nhượng bộ từ cả hai phía, cùng với nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế nhằm xây dựng lòng tin và hòa giải.
