Bản đồ minh họa các chiến dịch phản công của Hồng quân Liên Xô trong năm 1944
Năm 1944, sau nhiều năm chìm trong khói lửa của Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại, Hồng quân Liên Xô đã chuyển mình từ thế phòng ngự sang phản công mạnh mẽ, giáng xuống quân đội Đức Quốc Xã một loạt đòn tấn công liên hoàn, được ví như “Mười cú đấm thép”, nghiền nát hy vọng chiến thắng của Hitler và đặt dấu chấm hết cho ách thống trị của Đức Quốc Xã trên đất Nga.
Từ Leningrad đến Belarus: Giải phóng và Trừng phạt
Mở màn cho chuỗi chiến dịch phản công đầy oanh liệt, tháng 1/1944, Hồng quân phá tan vòng vây Leningrad, giải thoát thành phố sau 872 ngày đêm kiên cường chống trả quân thù. Chiến dịch Leningrad-Novgorod đánh dấu bước ngoặt quan trọng, đẩy lùi quân Đức 280 km về phía Tây, giải phóng hoàn toàn vùng Baltic và tạo tiền đề cho những chiến thắng vang dội tiếp theo.
Không dừng lại ở đó, từ tháng 12/1943 đến tháng 4/1944, chiến dịch Dnepr-Carpath với quy mô khổng lồ, huy động hơn 4 triệu binh sĩ hai bên, đã diễn ra trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, băng giá và lầy lội. Vượt qua mọi khó khăn, Hồng quân giải phóng phần lớn Ukraine, tiến đến biên giới Romania, giáng một đòn chí mạng vào Cụm Tập đoàn quân Phương Nam của Đức, khiến Thống chế Erich von Manstein phải từ chức.
Tiếp nối đà chiến thắng, Hồng quân tiến hành chiến dịch Odessa và Crimea, giải phóng bán đảo Crimea chỉ trong 3 ngày, nhanh hơn 250 ngày so với thời gian quân Đức chiếm đóng vào năm 1941. Chiến thắng vang dội này giúp Hồng quân kiểm soát hoàn toàn khu vực Biển Đen, đảm bảo an toàn cho sườn phía Nam và mở đường tiến vào Balkan.
Tháng 6/1944, chiến dịch Vyborg-Petrozavodsk tại Karelia nhằm mục tiêu loại bỏ Phần Lan khỏi cuộc chiến. Hồng quân đã đập tan tuyến phòng thủ kiên cố của quân Phần Lan, chiếm giữ Vyborg và Petrozavodsk, buộc chính phủ Phần Lan phải tìm kiếm hòa bình với Liên Xô.
Chiến dịch Bagration: Cơn bão lửa càn quét Cụm Tập đoàn quân Trung tâm
Mùa hè năm 1944, chiến dịch Bagration, hay còn gọi là chiến dịch Belarus, được xem là đỉnh cao của nghệ thuật quân sự Liên Xô. Được chuẩn bị trong bí mật tuyệt đối, chiến dịch Bagration đã tạo nên bất ngờ chiến lược chấn động, nghiền nát hoàn toàn Cụm Tập đoàn quân Trung tâm của Đức chỉ trong vòng hai tháng.
Hồng quân với sức mạnh áp đảo, phối hợp tác chiến hoàn hảo giữa các binh chủng, đã tiến quân thần tốc 600 km về phía Tây, giải phóng Belarus, miền Đông Ba Lan và một phần khu vực Baltic, mở toang cánh cửa tiến vào Berlin.
Từ Lvov đến Belgrade: Tiến công thần tốc, chia cắt và bao vây
Song song với chiến dịch Bagration, chiến dịch Lvov-Sandomierz diễn ra từ tháng 7 đến tháng 8/1944, giáng đòn quyết định vào Cụm Tập đoàn quân Bắc Ukraine, loại khỏi vòng chiến đấu 8 sư đoàn Đức, buộc phần còn lại phải rút lui trong hỗn loạn.
Chiến thắng này giúp Hồng quân giải phóng hoàn toàn Ukraine, chia cắt Cụm Tập đoàn quân Phương Bắc và Phương Nam của Đức, đồng thời thiết lập bàn đạp vững chắc cho cuộc tấn công vào Ba Lan và Tiệp Khắc.
Tháng 8/1944, chiến dịch Yassy-Kishinev và Bucharest-Arad chứng kiến sự sụp đổ nhanh chóng của quân Đức tại Romania. Cuộc tấn công như vũ bão của Hồng quân kết hợp với cuộc đảo chính do Vua Mihai I lãnh đạo đã lật đổ chế độ thân phát xít Ion Antonescu, đưa Romania về phe Đồng Minh.
Sự kiện này tạo bước ngoặt quan trọng, mở toang cánh cửa Balkan, tạo điều kiện thuận lợi cho Hồng quân tiến quân giải phóng Nam Tư và tiến vào Trung Âu.
Vùng Baltic và Đông Carpath: Những chiến thắng cuối cùng
Trong khi quân Đức ở phía Nam và Trung tâm tan rã, Cụm Tập đoàn quân Phương Bắc vẫn cố thủ tại vùng Baltic. Từ tháng 9 đến tháng 11/1944, chiến dịch Baltic diễn ra ác liệt với những trận đánh khốc liệt tại Riga và quần đảo Moonsund. Bất chấp sự kháng cự quyết liệt của quân Đức, Hồng quân vẫn giành chiến thắng, giải phóng Latvia, Litva và Estonia, đẩy Cụm Tập đoàn quân Phương Bắc vào thế bị cô lập hoàn toàn tại Courland.
Cùng thời điểm, chiến dịch Đông Carpath và Belgrade diễn ra nhằm hỗ trợ cuộc nổi dậy của quân khởi nghĩa Slovakia và giải phóng Nam Tư. Hồng quân đã vượt qua dãy Carpath hiểm trở, đánh bại Cụm Tập đoàn quân Heinrici, giải phóng miền Đông Slovakia và phối hợp với quân đội Nam Tư giải phóng Belgrade vào ngày 20/10/1944.
Chiến thắng vang dội này đánh dấu sự sụp đổ hoàn toàn của chế độ bù nhìn do Đức dựng lên tại Serbia, mở đường cho cuộc tấn công cuối cùng vào sào huyệt của Đức Quốc Xã.
Cuối cùng, tại vùng Cực Bắc xa xôi, chiến dịch Petsamo-Kirkenes diễn ra từ tháng 10 đến tháng 11/1944 nhằm giải phóng vùng lãnh thổ Liên Xô bị chiếm đóng và cắt đứt tuyến đường tiếp tế nguyên liệu chiến lược của Đức từ Na Uy.
Với sự phối hợp hoàn hảo giữa lục quân, hải quân và không quân, Hồng quân đã đánh bại quân Đức, giải phóng khu vực Petsamo-Kirkenes và tiến vào lãnh thổ Na Uy, giáng đòn cuối cùng kết liễu ách thống trị của Đức Quốc Xã tại Bắc Âu.
Bài học lịch sử: Sức mạnh của ý chí, tinh thần và chiến lược
“Mười cú đấm thép” của Hồng quân năm 1944 không chỉ là chuỗi chiến thắng quân sự vang dội, mà còn là minh chứng hùng hồn cho ý chí kiên cường, bất khuất của nhân dân Liên Xô trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại.
Chiến thắng này cũng là kết quả của chiến lược quân sự tài tình, khả năng phối hợp tác chiến linh hoạt, sáng tạo giữa các binh chủng và sự lãnh đạo tài ba của các vị tướng lĩnh Hồng quân.
Bài học lịch sử từ “Mười cú đấm thép” vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay, nhắc nhở chúng ta về ý nghĩa của hòa bình, độc lập dân tộc và tinh thần đoàn kết quốc tế trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa phát xít, bảo vệ tự do và công lý cho nhân loại.
Tài liệu tham khảo:
- Glantz, David M. & House, Jonathan. (1995). When Titans Clashed: How the Red Army Stopped Hitler. University Press of Kansas.
- Overy, Richard. (2004). The Dictators: Hitler’s Germany, Stalin’s Russia. W. W. Norton & Company.
- Ziemke, Earl F. (1968). Stalingrad to Berlin: The German Defeat in the East. U.S. Army Center of Military History.
