Mustafa Kemal Atatürk, lúc làm tư lệnh của Quân đội,(1918).
Cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, Đế chế Ottoman hùng mạnh một thời, từng là nỗi khiếp sợ của châu Âu, nay suy tàn và đứng bên bờ vực sụp đổ. Bị các cường quốc phương Tây dòm ngó, chia cắt, và nội bộ đầy rẫy mâu thuẫn, dân tộc Thổ Nhĩ Kỳ như “con bệnh của châu Âu”, thoi thóp chờ ngày tàn. Giữa thời khắc đen tối ấy, một vị anh hùng xuất hiện, lãnh đạo nhân dân đứng lên giải phóng dân tộc, giải phóng chính mình khỏi ách đô hộ và lề thói cổ hủ: Mustafa Kemal Atatürk – “Cha già dân tộc Thổ Nhĩ Kỳ”.
Từ người lính trẻ đầy hoài bão đến vị tướng tài ba
Sinh năm 1881 tại Salonique, trong một gia đình trung lưu, tuổi thơ của Mustafa Kemal sớm nhuốm màu u ám khi chứng kiến sự suy tàn của đế chế và tham vọng của các cường quốc phương Tây. Tính cách ương ngạnh, quyết đoán cùng với niềm khao khát giải phóng dân tộc đã đưa ông đến với con đường binh nghiệp từ khi còn rất trẻ.
Tài năng quân sự của Mustafa Kemal sớm được thể hiện qua thành tích xuất sắc tại các trường quân sự. Không chỉ giỏi về chiến thuật, ông còn là người ham học hỏi, thông thạo nhiều ngoại ngữ và say mê tìm hiểu các tư tưởng tiến bộ phương Tây. Chính điều này đã hun đúc trong ông khát vọng đổi mới, đưa đất nước thoát khỏi bóng đêm lạc hậu.
Sự nghiệp quân sự của Mustafa Kemal gắn liền với những chiến công hiển hách, bảo vệ từng tấc đất của tổ quốc. Từ cuộc chiến chống Ý ở Tripoli, cuộc chiến Balkan cho đến Thế chiến thứ nhất, ở đâu có ông, ở đó quân thù khiếp sợ. Đặc biệt, chiến thắng vang dội tại trận Dardanelles năm 1915, nơi ông chỉ huy quân đội Ottoman chặn đứng cuộc tấn công của liên quân Anh-Pháp, đã đưa tên tuổi Mustafa Kemal trở thành biểu tượng của lòng dũng cảm, sự mưu lược và tinh thần bất khuất của dân tộc Thổ.
Ngọn cờ giải phóng dân tộc
Thất bại của Đế chế Ottoman trong Thế chiến thứ nhất đẩy đất nước vào vòng xoáy khủng hoảng. Hiệp ước Sèvres năm 1920, được ví như “bản án tử hình” với dân tộc Thổ, khiến phần lớn lãnh thổ bị chia cắt, chủ quyền quốc gia bị chà đạp. Giữa thời khắc lịch sử ấy, Mustafa Kemal đã dũng cảm đứng lên kêu gọi toàn dân kháng chiến, bảo vệ nền độc lập của dân tộc.
Từ miền Anatolia xa xôi, nơi ông được điều động với ý đồ tách ông khỏi trung tâm chính trị, Mustafa Kemal đã thổi bùng ngọn lửa đấu tranh trong lòng người dân Thổ. Hội nghị Erzeroum và Sivas năm 1919, do ông triệu tập, đã tập hợp các tầng lớp nhân dân, bất chấp sự khác biệt về chính kiến, cùng chung tay thành lập chính phủ mới, chống lại ách thống trị của hoàng gia bù nhìn và các thế lực ngoại bang.
Cuộc chiến giải phóng dân tộc Thổ Nhĩ Kỳ (1919-1923) là bản anh hùng ca bất diệt, minh chứng cho tinh thần quật cường, ý chí kiên định và sức mạnh đoàn kết của cả dân tộc. Dưới sự lãnh đạo tài tình của Mustafa Kemal, quân đội và nhân dân Thổ Nhĩ Kỳ đã chiến đấu ngoan cường, đánh bại quân đội Hy Lạp được các cường quốc phương Tây hậu thuẫn, bảo vệ nền độc lập và toàn vẹn lãnh thổ.
Hành trình tái thiết quốc gia từ đống tro tàn
Chiến thắng trong cuộc chiến giải phóng dân tộc chỉ là bước khởi đầu cho hành trình đầy gian nan phía trước. Từ đống tro tàn của một đế chế suy tàn, Mustafa Kemal lãnh đạo nhân dân Thổ Nhĩ Kỳ bước vào cuộc cách mạng mới, xây dựng một nhà nước hiện đại, hùng mạnh và thịnh vượng.
Là người tiếp thu sâu sắc tinh hoa văn hóa phương Tây, Mustafa Kemal hiểu rõ con đường duy nhất để đưa đất nước phát triển là phải cải cách toàn diện, từ chính trị, kinh tế, xã hội cho đến văn hóa, giáo dục. Ông kiên quyết xóa bỏ chế độ phong kiến lạc hậu, thành lập nhà nước cộng hòa dân chủ, ban hành hiến pháp mới, công nhận quyền bình đẳng của phụ nữ, thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Một trong những cải cách quan trọng nhất của Mustafa Kemal là Latin hóa chữ viết, thay thế hệ thống chữ viết Ả Rập phức tạp. Cải cách này đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao dân trí, tạo điều kiện cho sự phát triển giáo dục và tiếp thu khoa học kỹ thuật phương Tây.
Mustafa Kemal cũng là người đặt nền móng cho sự phát triển kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ. Ông chủ trương phát triển kinh tế tự chủ, tập trung vào nông nghiệp và công nghiệp hóa, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng. Nhờ những chính sách đúng đắn, kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ dần hồi phục và phát triển sau nhiều năm chiến tranh.
Di sản của “Cha già dân tộc”
Mustafa Kemal Atatürk qua đời ngày 10/11/1938, để lại niềm tiếc thương vô hạn trong lòng người dân Thổ Nhĩ Kỳ. Ông ra đi khi đất nước vẫn còn nhiều khó khăn, nhưng di sản to lớn mà ông để lại đã trở thành nền tảng vững chắc cho sự phát triển của Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay.
Không chỉ là vị tướng tài ba, nhà lãnh đạo kiệt xuất, Mustafa Kemal Atatürk còn là nhà cải cách vĩ đại, người đặt nền móng cho nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại. Tên tuổi và sự nghiệp của ông mãi là niềm tự hào của dân tộc Thổ Nhĩ Kỳ, là tấm gương sáng ngời cho các dân tộc trên thế giới noi theo, trong cuộc đấu tranh vì độc lập, tự do và phồn vinh.
