Bảo tàng dân tộc Quảng Tây ở Nam Ninh là nơi lưu giữ nhiều chứng tích lịch sử về các dân tộc sinh sống tại khu vực này, phản ánh sự đa dạng và phức tạp của nguồn gốc cư dân Lưỡng Quảng. Bài viết này, dựa trên một cuộc thảo luận trực tuyến sôi nổi trên Diễn đàn Lịch sử Trung Hoa, sẽ phân tích các quan điểm khác nhau về nguồn gốc của cư dân Quảng Đông và Quảng Tây, tập trung vào quan điểm “Liên – Bách Việt”, đồng thời xem xét các bằng chứng lịch sử và khảo cổ học liên quan.
Bảo tàng dân tộc Quảng Tây
Cuộc thảo luận xoay quanh giả thuyết “Liên – Bách Việt”, cho rằng người Việt Nam và người nói tiếng Quảng Đông có chung một nguồn gốc. Các bên tham gia, bao gồm người Trung Hoa ở phía Nam, người Việt Nam và Việt gốc Hoa, đã đưa ra những lập luận và bằng chứng lịch sử để bảo vệ quan điểm của mình. Mặc dù tranh luận diễn ra gay gắt, nhưng các bên đều tham chiếu đến một số nguồn sử liệu phương Tây, tạo nên một nền tảng chung cho cuộc thảo luận.
Bách Việt và Sự Trỗi Dậy của Các Vương Quốc
Từ thời nhà Chu và Xuân Thu (1134 – 770 TCN), các bộ tộc phi Hoa Hạ như Bách Việt và Bộc đã cư trú ở vùng đất phía nam Trung Hoa, tiếp giáp với biên giới Việt Nam ngày nay. Cùng thời kỳ này, vương quốc Việt được thành lập bởi người Việt ở vùng núi Cối Kê (nay là Thiệu Hưng, Chiết Giang). Vương quốc này sau đó chinh phục nước Ngô (473 TCN) và dời đô về Tô Châu (Giang Tô), trước khi bị nước Sở thôn tính vào năm 306 TCN. Sự tồn tại của các nhóm Bách Việt khác như Âu Mân, Nam Việt, Tây Âu, Lạc Việt… trải dài khắp vùng đất từ Chiết Giang, Phúc Kiến đến Quảng Đông và Quảng Tây, cho thấy sự phân bố rộng rãi của các bộ tộc này.
Bản đồ các quận phía Đông Bắc nước Nam Việt
Sự Bành Trướng của Nhà Hán và Ảnh Hưởng lên Bách Việt
Sự thống nhất Trung Hoa dưới thời Tần Thủy Hoàng (221 TCN) đã mở ra một giai đoạn bành trướng mạnh mẽ về phía nam. Quân Tần tiến xuống dọc theo sông Tây Giang đến Quảng Đông, thiết lập các quận huyện dọc theo đường đi. Đến thời Hán Vũ Đế (112 TCN), vùng đất phía nam, bao gồm cả miền Bắc Việt Nam, đã bị chinh phục và đặt dưới sự cai trị của người Hán. Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử Bách Việt, khi họ bắt đầu chịu ảnh hưởng ngày càng mạnh của văn hóa Hán.
Quá Trình Hán Hóa và Sự Thay Đổi Định Nghĩa “Việt”
Sự sụp đổ của nhà Hán và giai đoạn loạn lạc tiếp theo đã đẩy nhanh quá trình Hán hóa ở miền Nam Trung Hoa. Các làn sóng di cư của người Hán xuống phía nam, kết hợp với hôn nhân dị chủng và giao lưu văn hóa, đã làm mờ nhạt bản sắc văn hóa của người Bách Việt. Đến thời Đường, từ “Việt” không còn chỉ một nền văn hóa riêng biệt mà trở thành định ngữ chỉ vùng miền.
Bản đồ Nam Việt
Bắc Thuộc và Ảnh Hưởng Đến Văn Hóa Việt
Thời kỳ Bắc thuộc, kéo dài hơn một nghìn năm, đã để lại những dấu ấn sâu đậm trong lịch sử và văn hóa Việt Nam. Tuy nhiên, theo luận án của Jennifer Holmgren, quá trình Việt Nam hóa người Hán diễn ra song song với quá trình Hán hóa người Việt. Sự giao thoa văn hóa này đã hình thành một tầng lớp thượng lưu Hoa-Việt, đồng thời tạo tiền đề cho những cuộc nổi dậy giành độc lập của người Việt sau này.
Di Sản của Người Bách Việt và Những Tranh Cãi Hiện Đại
Dù bị Hán hóa, người Bách Việt vẫn để lại những dấu ấn trong ngôn ngữ, văn hóa và tín ngưỡng của một số nhóm dân tộc thiểu số ở Trung Hoa ngày nay. Tuy nhiên, nguồn gốc của người Quảng Đông vẫn là chủ đề gây tranh cãi. Một số người cho rằng người Quảng Đông là sự pha trộn giữa người Việt bản địa và người Hán, trong khi những người khác khẳng định người Quảng Đông là người Hán thuần chủng.
Bản đồ Âu Lạc và Nam Việt
Kết Luận: Vẫn Còn Nhiều Điều Cần Được Khám Phá
Cuộc tranh luận về nguồn gốc cư dân Lưỡng Quảng phản ánh sự phức tạp của lịch sử và văn hóa khu vực này. Việc nghiên cứu và phân tích các nguồn sử liệu, bằng chứng khảo cổ học và di truyền là cần thiết để có cái nhìn toàn diện và khách quan hơn về vấn đề này. Câu chuyện về Bách Việt và quá trình Hán hóa không chỉ là một phần của lịch sử Trung Hoa mà còn gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của các quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.
Tài liệu tham khảo:
- Sách/tài liệu gốc: Hán thư, Địa lý chuyên luận.
- Nghiên cứu: Jennifer Holmgren, “Sự đô hộ của Trung Hoa đối với Việt Nam” (Chinese Colonisation of Northern Vietnam, 1980).
- Sách: S. Robert Ramsey, Những ngôn ngữ của Trung Hoa (The Languages of China).
- Nguồn: Xưa & Nay, số 295, 11 – 2007.
