Thế kỷ 19 chứng kiến sự trỗi dậy và sụp đổ của Napoleon Bonaparte, một trong những nhà quân sự thiên tài nhất trong lịch sử. Chiến tranh Napoleon, kéo dài hơn hai thập kỷ, đã làm rung chuyển toàn cõi châu Âu, để lại những hậu quả sâu rộng và thay đổi bản đồ chính trị lục địa này. Giữa vô số trận chiến ác liệt, hai cái tên nổi bật như minh chứng cho cả đỉnh cao quyền lực lẫn thất bại cay đắng của vị hoàng đế nước Pháp: Trận Leipzig và Trận Waterloo.
I. Leipzig 1813: Khúc Giao Hưởng Bạo Lực Của Các Đế Chế
Trận Leipzig – Bức tranh sơn dầu của Karl Rohling
Từ ngày 16 đến 19 tháng 10 năm 1813, gần Leipzig, một thành phố của nước Đức, một cơn bão lửa đã bao trùm lấy châu Âu. Hơn nửa triệu binh sĩ từ khắp lục địa đã lao vào cuộc chiến, biến Trận Leipzig, hay còn được biết đến với cái tên đầy ám ảnh “Trận chiến của các dân tộc”, trở thành trận chiến lớn nhất châu Âu trước Thế chiến thứ nhất.
Sau thất bại thảm khốc ở Nga một năm trước đó, Napoleon đối mặt với một liên minh hùng mạnh gồm Nga, Phổ, Áo, Thụy Điển và một số quốc gia khác. Dù bị áp đảo về quân số, với khoảng 220.000 quân Pháp và đồng minh chống lại hơn 380.000 quân Liên minh, Napoleon vẫn đặt niềm tin vào tài thao lược và lòng dũng cảm của binh sĩ.
Leipzig, nằm ở ngã ba của nhiều con sông, mang đến cho Napoleon một vị trí phòng thủ thuận lợi. Tuy nhiên, lợi thế địa hình không thể bù đắp cho sự chênh lệch quân số và tinh thần chiến đấu đang lên cao của quân Liên minh.
Ngày 16 tháng 10: Mở Màn Cuộc Đụng Độ Đẫm Máu
Ngày đầu tiên của trận chiến là một cuộc giao tranh ác liệt giữa hai bên. Pháo binh gầm rú, kỵ binh xung phong, và bộ binh đánh giáp lá cà trong các ngôi làng xung quanh Leipzig. Máu nhuộm đỏ dòng sông, và cả hai bên đều chịu tổn thất nặng nề.
Ngày 17 tháng 10: Khoảng Lặng Trước Cơn Bão
Ngày thứ hai chứng kiến một sự im lặng kỳ lạ bao trùm chiến trường. Hai bên đều kiệt sức sau ngày giao tranh đầu tiên, chỉ có một vài cuộc đụng độ nhỏ lẻ diễn ra. Tuy nhiên, đây chỉ là khoảng lặng trước cơn bão, bởi cả Napoleon và Liên minh đều đang củng cố lực lượng và chuẩn bị cho cuộc đối đầu cuối cùng.
Ngày 18 tháng 10: Liên Minh Trỗi Dậy
Ngày thứ ba chứng kiến cuộc tấn công tổng lực của Liên Minh. Quân đội Nga, Phổ và Áo, được hỗ trợ bởi pháo binh vượt trội, đã dồn ép quân Pháp từ mọi hướng. Làng Probstheida trở thành tâm điểm của cuộc tàn sát, với hàng ngàn binh sĩ từ cả hai bên bỏ mạng chỉ trong vài giờ ngắn ngủi.
Sự phản bội của hai lữ đoàn Saxon đã giáng một đòn mạnh vào Napoleon. Lỗ hổng trong hàng ngũ quân Pháp ngày càng lớn, và hy vọng chiến thắng của Napoleon dần tan biến.
Ngày 19 tháng 10: Cuộc Rút Lui Bi Kịch
Nhận ra thất bại là không thể tránh khỏi, Napoleon ra lệnh rút lui về phía tây qua sông Elster. Tuy nhiên, một sai lầm tai hại đã xảy ra khi cây cầu bắc qua sông bị phá hủy sớm, khiến hàng ngàn binh sĩ Pháp mắc kẹt bên bờ sông, trở thành mục tiêu cho quân Liên minh.
Trận Leipzig kết thúc với thất bại thảm khốc của Napoleon. Khoảng 90.000 binh sĩ từ cả hai bên đã bỏ mạng, biến đây thành một trong những trận chiến đẫm máu nhất trong lịch sử.
II. Waterloo 1815: Hoàng Hôn Của Vị Hoàng Đế
Trận Waterloo – Tranh minh họa của John Heaviside
Sau thất bại tại Leipzig, Napoleon bị buộc thoái vị và bị lưu đày đến đảo Elba. Tuy nhiên, tham vọng của ông chưa bao giờ lụi tàn. Vào tháng 3 năm 1815, Napoleon trốn thoát khỏi Elba và trở về Pháp, tập hợp lực lượng cho một nỗ lực cuối cùng nhằm giành lại quyền lực.
Sự trở lại của Napoleon khiến toàn châu Âu chấn động. Một liên minh mới được thành lập, với Anh, Phổ, Áo, Nga và các quốc gia khác quyết tâm đánh bại Napoleon một lần và mãi mãi.
Vào ngày 18 tháng 6 năm 1815, gần Waterloo, Bỉ, quân đội của Napoleon đụng độ với lực lượng liên quân do Arthur Wellesley, Công tước Wellington, chỉ huy. Trận chiến diễn ra trong một ngày mưa tầm tã, biến chiến trường thành một bãi lầy lầy lội.
Cuộc Đối Đầu Định Mệnh
Quân đội của Napoleon, dù nhỏ hơn về quân số (khoảng 72.000 so với 68.000 của Wellington), nhưng lại có lợi thế về kinh nghiệm chiến đấu. Tuy nhiên, Wellington đã chọn một vị trí phòng thủ vững chắc trên một sườn núi, với hy vọng cầm chân quân Pháp cho đến khi quân tiếp viện của Phổ đến.
Trận chiến bắt đầu với cuộc tấn công của quân Pháp vào các vị trí của quân Anh tại Hougoumont và La Haye Sainte. Cuộc giao tranh diễn ra ác liệt, với cả hai bên đều chiến đấu hết mình.
Sai Lầm Của Ney Và Sự Xuất Hiện Của Blücher
Trong khi đó, Nguyên soái Ney, một trong những chỉ huy giỏi nhất của Napoleon, đã mắc một sai lầm chiến thuật nghiêm trọng khi tung toàn bộ lực lượng kỵ binh vào tấn công đội hình vuông của bộ binh Anh. Cuộc tấn công bị đẩy lùi với tổn thất nặng nề, làm suy yếu đáng kể sức mạnh của quân Pháp.
Vào cuối ngày, quân Phổ do Gebhard Leberecht von Blücher chỉ huy đã đến chiến trường, thay đổi cục diện trận đánh. Sự xuất hiện của quân Phổ đã tiếp thêm sức mạnh cho quân Anh và giáng một đòn chí mạng vào hy vọng chiến thắng của Napoleon.
Hoàng Hôn Của Một Huyền Thoại
Quân Pháp tan vỡ và tháo chạy trong hỗn loạn. Napoleon, chứng kiến thất bại của mình, thốt lên: “Trời đất ơi! Số phận đã chống lại ta!”. Trận Waterloo kết thúc với thất bại hoàn toàn của Napoleon, chấm dứt hoàn toàn tham vọng của ông.
Waterloo là một trong những trận đánh quan trọng nhất trong lịch sử châu Âu, đánh dấu sự kết thúc của Chiến tranh Napoleon và sự sụp đổ của một trong những nhân vật vĩ đại và gây tranh cãi nhất trong lịch sử.
