Cuối thế kỷ 16, giữa thời kỳ Chiến Quốc loạn lạc của Nhật Bản, một nhân vật xuất chúng đã nổi lên, mang trong mình khát vọng thống nhất đất nước và kiến tạo một kỷ nguyên mới. Đó chính là Oda Nobunaga, một nhà lãnh đạo quân sự và chính trị tài ba, người đã đặt nền móng cho nước Nhật hiện đại. Bài viết này sẽ phân tích cuộc đời, sự nghiệp và di sản của ông, đồng thời làm rõ những đóng góp to lớn của ông cho lịch sử Nhật Bản.
Chân dung Oda Nobunaga
Oda Nobunaga sinh năm 1534, thời điểm đánh dấu sự chuyển giao từ giai đoạn tranh giành quyền lực địa phương sang giai đoạn tranh bá toàn quốc. Đây cũng là thời kỳ chứng kiến những bước tiến vượt bậc về kỹ thuật và kinh tế, tương đồng với thời kỳ Phục Hưng ở châu Âu. Súng hỏa mai được du nhập vào Nhật Bản, cùng với sự xuất hiện của nhà truyền giáo Francisco Xavier, mở ra những giao thoa văn hóa và công nghệ mới.
Thời Đại Của Thay Đổi và Cải Cách
Thế kỷ 16 tại Nhật Bản được gọi là thời Chiến Quốc, chứng kiến sự trỗi dậy của các hào trưởng địa phương, những người nắm giữ quyền lực quân sự và kinh tế. Sự phát triển của kỹ thuật nông nghiệp, đặc biệt là kỹ thuật khai hoang, dẫn đến tăng năng suất và sản lượng nông nghiệp, tạo điều kiện cho sự hình thành tầng lớp samurai chuyên nghiệp và gia tăng dân số đáng kể.
Trận Okehazama
Từ “Thằng Đại Ngốc” Đến Nhà Thống Nhất Owari
Nobunaga, dù là con trai của một lãnh chúa, lại bị coi là “thằng đại ngốc” vì tính cách lập dị và phong cách khác người. Tuy nhiên, sau cái chết của cha mình, ông đã chứng tỏ tài năng quân sự và chính trị xuất chúng. Năm 1560, trong trận Okehazama, Nobunaga đã đánh bại đại quân Imagawa Yoshimoto bằng chiến thuật khôn ngoan, tận dụng thời tiết và địa hình. Chiến thắng này không chỉ củng cố quyền lực của ông ở Owari mà còn đặt nền móng cho sự nghiệp thống nhất Nhật Bản sau này.
Phân Ly Binh Nông và Chiến Thuật “Chơi Xấu”
Một trong những cải cách quan trọng nhất của Nobunaga là chính sách “phân ly binh nông,” tách biệt quân đội khỏi nông dân. Ông xây dựng một đội quân thường trực được trả lương, khác với mô hình quân đội thời bấy giờ dựa vào lực lượng nông dân. Điều này cho phép ông duy trì quân đội hoạt động liên tục, không bị ảnh hưởng bởi mùa màng, và áp dụng chiến thuật “đánh dằng dai”, bao vây lương thực, làm suy yếu đối thủ. Chiến thuật này, dù bị coi là “chơi xấu”, lại thể hiện sự sáng tạo và tầm nhìn chiến lược của Nobunaga.
“Chợ Vui, Tổ Buôn Vui” và Sức Mạnh Kinh Tế
Để duy trì đội quân thường trực, Nobunaga cần một nguồn tài chính vững mạnh. Ông đã thực hiện chính sách “chợ vui, tổ buôn vui,” bãi bỏ cửa quan và các tổ buôn, thúc đẩy tự do thương mại và giảm chi phí lưu thông hàng hóa. Chính sách này, tương tự với chính sách kinh tế của Tổng thống Mỹ Reagan nhiều thế kỷ sau, đã tạo ra một “vòng tuần hoàn thiện”, thúc đẩy kinh tế phát triển và gia tăng nguồn thu cho Nobunaga.
Cải Cách Tổ Chức và Sự Trỗi Dậy Của “Binh Gia” Chuyên Nghiệp
Nobunaga đã phá vỡ cấu trúc quyền lực truyền thống, trọng dụng nhân tài bất kể xuất thân. Điều này cho phép những người có năng lực, như Toyotomi Hideyoshi, vươn lên nắm giữ vị trí quan trọng trong quân đội. Trong trận Nagashino năm 1575, ông đã sử dụng 3.000 tay súng, một lực lượng chưa từng có tiền lệ, đánh bại quân đội hùng mạnh của Takeda. Điều này thể hiện tầm nhìn xa và khả năng thích ứng với công nghệ mới của Nobunaga.
“Rải Võ Ra Khắp Thiên Hạ” và Ý Thức Quốc Gia
Với khẩu hiệu “rải võ ra khắp thiên hạ,” Nobunaga không chỉ thống nhất một phần lớn lãnh thổ Nhật Bản mà còn khơi dậy ý thức quốc gia, đặt nền móng cho một chế độ tập quyền trung ương. Ông chủ trương tách biệt tôn giáo khỏi chính trị, giao quyền lực thế tục cho tầng lớp samurai, và xây dựng một chính phủ tập quyền mạnh mẽ.
Kết Luận
Oda Nobunaga, dù không hoàn thành được giấc mơ thống nhất Nhật Bản, đã để lại một di sản to lớn. Ông là người tiên phong trong việc hiện đại hóa Nhật Bản, từ quân sự, kinh tế đến chính trị. Những cải cách của ông đã đặt nền móng cho sự trỗi dậy của Toyotomi Hideyoshi và Tokugawa Ieyasu, những người kế tục sự nghiệp thống nhất đất nước. Oda Nobunaga xứng đáng được ghi nhớ như một vị kiến trúc sư của nước Nhật hiện đại, một nhà lãnh đạo visioner đã thay đổi vận mệnh của đất nước.
Tài liệu tham khảo
- Sakaiya Taichi, 12 người lập ra nước Nhật (bản dịch của Đặng Lương Mô).
