Kị binh quân Minh
Bài viết này khép lại chuỗi năm bài viết về lịch sử quân sự Trung Quốc, hé lộ một góc nhìn mới mẻ về nghệ thuật chiến tranh của đất nước này, vốn thường bị các nền văn hóa phương Tây đánh giá thấp. Từ sự thống trị công nghệ quân sự thời trung đại đến trạng thái trì trệ trong những thế kỷ sau đó, bài viết sẽ đưa bạn đọc vào hành trình khám phá những thăng trầm của quân đội Trung Hoa, từ cuối thời Minh cho đến khi bắt đầu chuỗi “hiệp ước bất bình đẳng” vào năm 1842.
Sự Trỗi Dậy và Suy Tàn của Quân Minh
Thế kỷ 16 chứng kiến một đế chế Đại Minh phải đối mặt với vô số thách thức, từ những cuộc tấn công dai dẳng của người Mông Cổ ở phía bắc đến nạn hải tặc hoành hành ở vùng biển phía nam. Trước sức ép của kẻ thù, nhà Minh đã cho xây dựng lại Vạn Lý Trường Thành, một kỳ quan quân sự đồ sộ minh chứng cho nỗ lực bảo vệ biên cương của một triều đại đang dần suy yếu.
Kị binh quân Minh
Kị binh quân Minh
Sự thiếu quyết đoán trong chính sách đối nội và đối ngoại của Hoàng đế Gia Tĩnh đã khiến cho tình hình thêm phần bất ổn. Nạn tham nhũng tràn lan, kỷ luật quân đội lỏng lẻo, và hệ thống quân sự “vệ sở” suy tàn khiến sức mạnh quân sự nhà Minh giảm sút trầm trọng.
Giữa lúc quân Minh đang chật vật đối phó với các cuộc nổi dậy và xâm lược, một vị tướng tài năng đã xuất hiện: Thích Kế Quang. Ông đã tái thiết quân đội, áp dụng kỷ luật nghiêm ngặt và sáng tạo ra đội hình “Uyên ương trận” độc đáo, giúp đẩy lùi nạn hải tặc và chống trả hiệu quả trước các cuộc tấn công của người Mông Cổ.
(Quân Minh với hỏa khí)
Dù có những nỗ lực cải cách của Thích Kế Quang, quân đội nhà Minh vẫn không thể lấy lại được vinh quang trước kia. Sự xuất hiện của những thế lực mới như người Bồ Đào Nha và người Nữ Chân đã đẩy nhà Minh vào một cuộc khủng hoảng trầm trọng, dẫn đến sự sụp đổ của một triều đại từng được coi là hùng mạnh.
Mãn Châu Trỗi Dậy: Từ Nỗ Lực Hòa Bình đến Tham Vọng Chinh Phục
Trong khi quân Minh suy yếu, người Nữ Chân ở Mãn Châu, dưới sự lãnh đạo của Nỗ Nhĩ Cáp Xích, đã thống nhất các bộ lạc, xây dựng một quân đội hùng mạnh và đặt nền móng cho một đế chế mới. Ban đầu, Nỗ Nhĩ Cáp Xích mong muốn thiết lập mối quan hệ hòa bình với nhà Minh, nhưng những mâu thuẫn về biên giới và sự ủng hộ của nhà Minh đối với các bộ lạc đối địch đã đẩy hai bên vào cuộc chiến tranh.
Cờ hiệu và hệ thống màu sắc trang phục của Bát kì, lần lượt từ trái qua phải: Chính Lam kỳ, Chính Hồng kỳ, Chính Bạch kỳ, Chính Hoàng kỳ, Tương Hoàng kỳ, Tương Bạch kỳ, Tương Hồng kỳ, Tương Lam kỳ.
Chiến dịch Tát Nhĩ Hử năm 1618-19 đã cho thấy sự vượt trội của quân Mãn Châu. Lợi dụng điểm yếu của quân Minh, Nỗ Nhĩ Cáp Xích đã sử dụng chiến thuật “dồn sức đánh từng phần”, tập trung lực lượng và đánh bại lần lượt từng đạo quân Minh một, tạo bước ngoặt cho cuộc chinh phục Trung Hoa sau này.
Nội Loạn và Sự Sụp Đổ của Nhà Minh
Trong lúc quân Mãn Châu ngày càng lớn mạnh, nhà Minh phải đối mặt với những cuộc nổi loạn nông dân quy mô lớn do bất bình đẳng xã hội và thiên tai. Hai thủ lĩnh nổi dậy tiêu biểu là Lý Tự Thành và Trương Hiến Trung đã gây chấn động Trung Hoa với những cuộc khởi nghĩa đẫm máu.
Người Nữ Chân
Lý Tự Thành, với tài năng quân sự và đường lối chính trị khôn ngoan, đã tập hợp được một đội quân hùng mạnh, chiếm được Bắc Kinh và buộc hoàng đế Sùng Trinh phải tự sát. Tuy nhiên, liên minh giữa Ngô Tam Quế, viên tướng trấn giữ Sơn Hải Quan, và quân Mãn Châu đã chặn đứng tham vọng của Lý Tự Thành, mở đường cho nhà Thanh tiến vào Trung Nguyên.
Thời Đại Mới: Sự Thống Trị của Nhà Thanh và Những Cuộc Chinh Phạt Mở Rộng Lãnh Thổ
Sau khi đánh bại nhà Minh và các thế lực nổi dậy, nhà Thanh bước vào giai đoạn củng cố quyền lực và mở rộng lãnh thổ. Sự kiện “Loạn Tam phiên” năm 1673, dù là một thử thách lớn đối với nhà Thanh, nhưng cũng là minh chứng cho khả năng kiểm soát tình hình và dập tắt các cuộc nổi loạn của triều đại này.
Kị sĩ Mãn châu này được trang bị cung tên, súng và giáo (giáo có một đoạn dây ở cán để có thể đeo sau lưng khi không dùng đến)
Dưới thời các vị hoàng đế tài năng như Khang Hi, Ung Chính và Càn Long, nhà Thanh đã thực hiện nhiều chiến dịch quân sự quan trọng, đánh bại người Nga ở phía bắc, bình định Mông Cổ, tiêu diệt người Jungars ở phía tây và sáp nhập Tân Cương vào lãnh thổ.
Kết Luận
Bài viết đã mang đến cái nhìn tổng quan về lịch sử quân sự Trung Hoa từ cuối thời Minh đến đầu thời Thanh, cho thấy sự giao thoa giữa những cuộc chiến tranh nội bộ, xâm lược từ bên ngoài, và những nỗ lực cải cách, mở rộng lãnh thổ của các triều đại.
Sự suy tàn của quân đội nhà Minh, sự trỗi dậy của người Mãn Châu, và những cuộc chinh phạt của nhà Thanh là những minh chứng rõ nét cho quy luật thịnh suy trong lịch sử Trung Hoa. Bài viết cũng cho thấy sự ảnh hưởng của công nghệ quân sự, tài năng lãnh đạo, và bối cảnh chính trị – xã hội đến cục diện chiến tranh và vận mệnh của các triều đại.
