Thế kỷ 20, với những cuộc đối đầu hệ tư tưởng và địa chính trị khốc liệt, là mảnh đất màu mỡ cho hoạt động gián điệp. Trong bóng tối của lịch sử, những kế hoạch bí mật được thai nghén đã định đoạt vận mệnh của các quốc gia. Giữa vô vàn những cái tên ẩn mình trong màn đêm ấy, Richard Sorge nổi lên như một huyền thoại, một điệp viên hoàn hảo với cuộc đời đầy bi kịch và hào hùng. Owen Matthews, trong cuốn sách “Điệp viên Hoàn Hảo: Richard Sorge, Trùm Gián điệp của Stalin”, đã tái hiện chân dung sống động về con người đặc biệt này, một cá nhân không hoàn hảo nhưng lại là một điệp viên xuất sắc – dũng cảm, tài năng và kiên nhẫn.
Richard Sorge
Từ Chiến Hào Đẫm Máu Đến Con Đường Cộng Sản
Richard Sorge sinh năm 1895 trong một gia đình đa quốc tịch, cha là người Đức, mẹ là người Nga. Giống như nhiều thanh niên cùng thời, trải nghiệm kinh hoàng trong chiến tranh thế giới thứ nhất đã gieo vào tâm hồn Sorge nỗi chán chường sâu sắc. Trong thời gian dưỡng thương tại bệnh viện, ông bắt đầu tìm hiểu về chủ nghĩa Marx và nhanh chóng bị cuốn hút bởi lý tưởng cộng sản, thứ ánh sáng le lói giữa bóng tối của hiện thực tàn khốc. Con đường này đã dẫn ông đến Moskva và Quốc tế Cộng sản (Comintern), nơi được ví như “câu lạc bộ bí mật nhất của cách mạng thế giới”. Từ đây, Sorge được cử đến Thượng Hải, một thành phố thuộc địa sôi động, nơi ông hoàn hảo che giấu thân phận dưới vỏ bọc một “tay tư sản hải ngoại biến chất”.
Nhật Bản: Vũ Đài Của Những Màn Đấu Trí
Năm 1933, Sorge đến Nhật Bản, một bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp gián điệp của ông. Bóng ma chiến tranh đang dần bao trùm thế giới, và Liên Xô đặc biệt lo ngại về các liên minh và tham vọng quân sự của Nhật Bản. Liệu Tokyo sẽ tấn công về phía Nam, tiến sâu vào châu Á, hay hướng mũi nhọn về phía Bắc, xâm lược Siberia, đe dọa trực tiếp sự tồn vong của Liên Xô? Nhiệm vụ của Sorge là tìm ra câu trả lời.
Tại Tokyo, Sorge khéo léo xây dựng mạng lưới quan hệ, xoay chuyển giữa các bữa tiệc xa hoa của giới ngoại giao và những quán bar náo nhiệt ở Ginza. Ông kết thân với Eugen Ott, một sĩ quan quân đội Đức, sau này trở thành đại sứ của Hitler tại Tokyo, bằng cách quyến rũ vợ của Ott, một chiêu bài quen thuộc của Sorge. Bề ngoài là một tay chơi phóng túng, Sorge âm thầm thu thập thông tin tình báo.
Thông Tin Tình Báo Và Bi Kịch Của Sự Phớt Lờ
Sorge không chỉ đơn thuần đánh cắp bí mật mà còn khéo léo trao đổi thông tin. Ông cung cấp cho Ott những thông tin mật về chính trị Nhật Bản, đổi lại những tin tức mới nhất từ Berlin về chiến lược của Đức Quốc xã. Những thông tin quý giá này sau đó được Sorge bí mật truyền về Moskva. Tuy nhiên, bi kịch nằm ở chỗ, trong bầu không khí sợ hãi của những cuộc thanh trừng Stalin, giới lãnh đạo Liên Xô đã phớt lờ những cảnh báo của Sorge về cuộc xâm lược sắp xảy ra. Họ chỉ muốn nghe những gì Stalin muốn nghe: Hitler sẽ không tấn công Liên Xô. Sự thật phũ phàng là Sorge thậm chí đã báo trước về Chiến dịch Barbarossa, kế hoạch xâm lược Liên Xô của Đức, nhưng Stalin vẫn bỏ ngoài tai.
Di Sản Của Một Điệp Viên Huyền Thoại
Dù bị Moskva phớt lờ, thông tin tình báo của Sorge vẫn đóng vai trò quyết định trong cục diện Chiến tranh thế giới thứ hai. Việc ông báo cáo rằng Nhật Bản sẽ không tấn công vùng Viễn Đông Nga đã cho phép Stalin điều động một lượng lớn quân từ Siberia sang mặt trận phía Tây, góp phần xoay chuyển cục diện cuộc chiến.
Tháng 10 năm 1941, Sorge và các cộng sự bị cảnh sát Nhật bắt giữ. Moskva nhanh chóng bỏ rơi người đã cứu cả đất nước. Sau ba năm giam cầm trong nhà tù Sugamo, Sorge bị xử tử bằng hình thức treo cổ. Trước khi chết, ông vẫn giữ được niềm tự hào của một người đã hoàn thành sứ mệnh vĩ đại. Cuộc đời của Richard Sorge, một điệp viên huyền thoại, là minh chứng cho sự hy sinh thầm lặng và những bi kịch của thời đại.
Tài liệu tham khảo:
- Matthews, O. (2019). An Impeccable Spy: Richard Sorge, Stalin’s Master Agent. Bloomsbury.
