Mở đầu những năm 2000, bộ phim “The Last Samurai” với sự tham gia của Tom Cruise đã tạo nên cơn sốt toàn cầu về hình tượng những chiến binh Samurai đầy oai hùng. Nhân vật Katsumoto Moritsugu do ngôi sao Ken Watanabe thủ vai đã khắc sâu vào tâm trí người xem về lý tưởng Samurai cao đẹp. Ít ai biết rằng, nhân vật này được xây dựng dựa trên một nhân vật lịch sử có thật, người được mệnh danh là “Võ sĩ Samurai chân chính cuối cùng” – Saigo Takamori. Tuy nhiên, lịch sử luôn ẩn chứa những ngã rẽ bất ngờ và cuộc đời của Saigo Takamori còn bi tráng và phức tạp hơn những gì được khắc họa trên phim ảnh.
Nhật Bản Trước Làn Sóng Thay Đổi
Để hiểu rõ bi kịch của Saigo Takamori, ta cần quay ngược thời gian trở về Nhật Bản thế kỷ 17. Sau khi thống nhất đất nước, Tướng quân Tokugawa Ieyasu đã thiết lập Mạc phủ Tokugawa, mở ra thời kỳ Edo kéo dài hơn 250 năm. Lo sợ ảnh hưởng từ phương Tây sẽ làm đảo lộn trật tự xã hội, Mạc phủ Tokugawa thi hành chính sách bế quan tỏa cảng, giới hạn tối đa giao thương với thế giới bên ngoài.
Trong thời kỳ này, các Samurai, vốn là tầng lớp chiến binh, dần trở thành những quý tộc nhàn hạ, dành thời gian cho thơ ca, trà đạo và kiếm thuật. Tuy nhiên, thế giới bên ngoài không ngừng biến động. Sức mạnh của các cường quốc phương Tây ngày càng lớn mạnh và sự xuất hiện của hạm đội tàu chiến Mỹ do Phó Đề đốc Matthew C. Perry chỉ huy vào năm 1853 đã buộc Nhật Bản phải mở cửa.
Sự kiện này đã tạo nên cơn địa chấn chính trị tại Nhật Bản, mâu thuẫn giữa phe bảo thủ ủng hộ Mạc phủ và phe duy tân muốn Hoàng gia nắm quyền ngày càng trở nên sâu sắc. Cuối cùng, cuộc chiến Boshin (1868-1869) nổ ra, kết thúc với chiến thắng thuộc về phe Hoàng gia, mở ra thời kỳ Minh Trị Duy Tân.
Hình ảnh minh họa một trận chiến trong thời kỳ Minh Trị Duy Tân.
Từ Chối Lệnh Truy Nã Đến Vai Trò Then Chốt Trong Minh Trị Duy Tân
Saigo Takamori sinh năm 1828 tại Kagoshima, phiên Satsuma, là con trai cả trong một gia đình Samurai cấp thấp. Từ nhỏ, ông đã được rèn luyện võ nghệ và thấm nhuần lý tưởng Samurai. Khi trưởng thành, Saigo trở thành một chiến binh tài năng và tham gia vào phong trào chống đối Mạc phủ Tokugawa.
Chính kiến và lòng trung thành của Saigo với phiên Satsuma đã khiến ông trở thành cái gai trong mắt Mạc phủ. Ông bị buộc tội phản nghịch và phải sống lưu vong trên đảo Amami Oshima. Tuy nhiên, khi cuộc chiến Boshin nổ ra, Mạc phủ Tokugawa, trong cơn tuyệt vọng, đã phải cầu cứu Saigo, người mà họ từng xem là kẻ thù.
Saigo đồng ý trở về và lãnh đạo quân đội Hoàng gia đánh bại Mạc phủ, góp phần quan trọng vào thắng lợi của cuộc Minh Trị Duy Tân. Sau khi chính quyền mới được thành lập, Saigo trở thành cố vấn thân cận của Thiên hoàng Minh Trị, đóng vai trò then chốt trong việc hiện đại hóa quân đội và cải cách đất nước.
Mâu Thuẫn Và Bi Kịch Cuối Đời
Mặc dù có công lao to lớn trong việc lật đổ Mạc phủ Tokugawa, Saigo Takamori lại không hoàn toàn đồng tình với những cải cách triệt để của chính quyền Minh Trị. Xuất thân từ tầng lớp Samurai, Saigo nhận thấy chính sách cải cách đã tước bỏ địa vị và quyền lợi của tầng lớp võ sĩ, khiến họ trở nên bất mãn và mất phương hướng.
Mâu thuẫn lên đến đỉnh điểm khi Saigo kịch liệt phản đối việc Nhật Bản xâm lược Triều Tiên. Ông cho rằng hành động này là phi nghĩa và sẽ gây ra chiến tranh, điều mà đất nước vừa trải qua chưa lâu. Bất đồng quan điểm với chính quyền Minh Trị, Saigo từ chức và trở về quê hương Kagoshima.
Tượng Saigo Takamori tại Ueno, Tokyo
Tại đây, ông thành lập một trường học quân sự, thu hút đông đảo con em Samurai theo học. Lo ngại ảnh hưởng của Saigo, chính quyền Minh Trị đã tìm cách tước vũ khí của trường học này, dẫn đến cuộc nổi dậy Satsuma (1877).
Dù không muốn gây chiến, Saigo buộc phải cầm vũ khí để bảo vệ lý tưởng của mình. Tuy nhiên, lực lượng chênh lệch đã khiến cuộc khởi nghĩa nhanh chóng thất bại. Trong trận chiến cuối cùng tại Shiroyama, Saigo Takamori bị thương nặng và quyết định tự sát theo nghi thức Seppuku.
Di Sản Của Vị Samurai Chân Chính Cuối Cùng
Saigo Takamori qua đời ở tuổi 49, khép lại cuộc đời đầy bi kịch của một vị Samurai kiệt xuất. Dù thất bại trong cuộc chiến cuối cùng, ông vẫn được người dân Nhật Bản tôn kính như một anh hùng dân tộc.
Saigo Takamori là hiện thân của lòng trung thành, tinh thần võ sĩ đạo và lòng yêu nước. Cuộc đời và cái chết của ông là minh chứng cho một giai đoạn lịch sử đầy biến động của Nhật Bản, thời khắc chuyển giao giữa chế độ phong kiến và kỷ nguyên hiện đại.
Mặc dù đã qua đời hơn một thế kỷ, Saigo Takamori vẫn là nguồn cảm hứng bất tận cho các thế hệ người Nhật về lòng dũng cảm, tinh thần bất khuất và lý tưởng cao đẹp của một Samurai chân chính.
