Cuộc đối đầu giữa hai nhà độc tài khét tiếng nhất thế kỷ 20, Stalin và Hitler, luôn là đề tài hấp dẫn và gây tranh cãi. Sự kiện Đức Quốc xã tấn công Liên Xô vào ngày 22/6/1941, mở màn Chiến dịch Barbarossa, là đỉnh điểm của một chuỗi mưu mô, tính toán và sai lầm của cả hai bên. Bài viết này sẽ phân tích bối cảnh lịch sử, những tính toán sai lầm, và hậu quả của cuộc đối đầu định mệnh này.
Stalin và Hitler
Hai con đường đến quyền lực
Joseph Stalin, từ một cậu bé nghèo khó ở Georgia, trở thành nhà lãnh đạo tối cao của Liên Xô. Tuổi thơ êm đềm, tài năng văn chương, và con đường cách mạng đã tôi luyện nên một Stalin tàn nhẫn và đầy mưu mô. Sự kiện Lenin qua đời năm 1924 mở ra cơ hội cho Stalin thâu tóm quyền lực, thiết lập chế độ độc tài toàn trị và tiến hành thanh trừng đẫm máu.
Adolf Hitler, trải qua tuổi thơ bất hạnh ở biên giới Áo-Hung, tràn đầy thù hận và tham vọng. Thất bại trong sự nghiệp hội họa, Hitler tìm thấy con đường của mình trong chính trị. Từ một binh nhì vô danh trong Thế chiến I, Hitler trỗi dậy thành lãnh tụ của Đảng Quốc xã, khơi dậy chủ nghĩa dân tộc cực đoan và bài Do Thái. Cuộc đảo chính bất thành năm 1923 và cuốn sách Mein Kampf đã đặt nền móng cho sự trỗi dậy của Hitler.
Cung điện trong mơ và bóng ma chiến tranh
Stalin tin vào chủ nghĩa cộng sản, một “cung điện trong mơ” hứa hẹn một xã hội công bằng và thịnh vượng. Ông ta đẩy mạnh công nghiệp hóa, tập thể hóa nông nghiệp, và xây dựng quân đội hùng mạnh. Tuy nhiên, nỗi ám ảnh về “sự bao vây của tư bản” và mưu đồ lật đổ đã khiến Stalin trở nên đa nghi và tàn bạo.
Hitler, với thuyết chủng tộc và tham vọng bá chủ thế giới, xem Liên Xô là mục tiêu xâm lược không thể tránh khỏi. Việc ký kết Hiệp ước Xô-Đức năm 1939 chỉ là một bước đi chiến thuật để Hitler có thời gian chuẩn bị cho cuộc chiến tranh chớp nhoáng ở phía Đông.
Những tính toán sai lầm
Stalin, mặc dù nhận được nhiều cảnh báo tình báo về cuộc tấn công sắp xảy ra của Đức, vẫn tin rằng Hitler sẽ không liều lĩnh tấn công Liên Xô khi chưa khuất phục được Anh. Ông ta cho rằng việc Đức tập trung quân ở biên giới chỉ là một đòn hăm dọa để giành thêm nhượng bộ. Sự chủ quan và đa nghi đã khiến Stalin bỏ qua những dấu hiệu rõ ràng của chiến tranh.
Hitler, đánh giá thấp sức mạnh tiềm tàng của Hồng quân và quyết tâm chiến đấu của người dân Liên Xô. Ông ta tin rằng một cuộc chiến tranh chớp nhoáng sẽ nhanh chóng đánh bại Liên Xô, mở đường cho việc chiếm đóng và khai thác tài nguyên.
Ngày định mệnh 22/6/1941
Ngày 21/6/1941, Stalin vẫn còn chần chừ trong việc ra lệnh tổng động viên. Chỉ thị số 1 được ban hành quá muộn màng, khi quân Đức đã sẵn sàng vượt biên giới. Cuộc tấn công bất ngờ của Đức đã gây ra thiệt hại nặng nề cho Hồng quân và đẩy Liên Xô vào cuộc chiến vệ quốc vĩ đại.
Bài học lịch sử
Cuộc đối đầu giữa Stalin và Hitler là một bài học đắt giá về sự nguy hiểm của chủ nghĩa độc tài, chủ nghĩa bành trướng và sự tính toán sai lầm trong chính trị. Nó cũng là minh chứng cho sức mạnh của lòng yêu nước và tinh thần chiến đấu của nhân dân khi Tổ quốc bị xâm lăng. Những bài học này vẫn còn nguyên giá trị trong thế giới đương đại, nơi mà các cuộc xung đột và cạnh tranh địa chính trị vẫn diễn ra phức tạp.
Tài liệu tham khảo
- Kotkin, Stephen. “When Stalin Faced Hitler – Who Fooled Whom?”. Foreign Affairs, 19 Sept. 2017.
