The Assembly at Windsor, 1126, illustration from 'Hutchinson's Story of the British Nation', c.1923 (litho)Hội đồng Windsor năm 1126, tranh minh họa từ “Câu chuyện về dân tộc Anh của Hutchinson”, khoảng năm 1923
Từ “hỗn mang” (Anarchy) đã vẽ nên một bức tranh đầy ám ảnh về sự rối ren, vô luật pháp và hỗn loạn. Giống như một tòa nhà không móng, thế giới ấy chao đảo bên bờ vực sụp đổ. Trong lịch sử nước Anh, giai đoạn từ năm 1135 đến năm 1154 được biết đến với cái tên đầy ám ảnh – “Thời Đại Hỗn Mang”. Khởi nguồn từ cuộc nội chiến giành vương quyền đầy bi kịch, nước Anh chìm trong bạo lực và chia rẽ, để lại những vết sẹo khó phai mờ trong ký ức dân tộc.
Từ Chinh Phục Đến Hỗn Loạn: Hạt Giống Bất Hòa
Câu chuyện về Thời Đại Hỗn Mang bắt đầu từ cuộc chinh phục của William Kẻ Chinh Phục, vị công tước hùng mạnh đến từ Normandy. Sau chiến thắng vang dội tại Trận Hastings năm 1066, William lên ngôi vua nước Anh, mở ra một kỷ nguyên mới cho hòn đảo này. Tuy nhiên, sự thay đổi triều đại này cũng gieo rắc mầm mống cho những xung đột sau này.
Vua Henry I, con trai thứ tư của William, chỉ có một con trai hợp pháp là William Adelin để kế vị ngai vàng. Bi kịch ập đến khi Adelin chết đuối trong một tai nạn hàng hải năm 1120. Cái chết của người thừa kế khiến ngai vàng nước Anh rơi vào tình thế bất định, tạo nên cuộc tranh giành quyền lực giữa những người претендент tiềm năng.
Cuộc Chiến Kế Vị: Matilda Và Stephen
Con gái của Henry I, Matilda, trở thành tâm điểm chú ý. Tuy nhiên, việc phụ nữ kế vị ngai vàng là điều chưa từng có trong xã hội phong kiến lúc bấy giờ. Các quý tộc Norman ủng hộ Stephen xứ Blois, cháu trai của Henry I, trong khi Matilda nhận được sự ủng hộ từ chồng mình, Geoffrey V xứ Anjou, và người con trai ngoài giá thú của Henry I, Robert xứ Gloucester.
Năm 1135, sau khi Henry I qua đời, Stephen nhanh chóng tự lập làm vua. Quyết không chịu khuất phục, Matilda và các đồng minh phát động cuộc chiến tranh giành lại ngai vàng. Nước Anh bị chia rẽ thành hai phe phái, chìm trong vòng xoáy bạo lực và hỗn loạn.
Hỗn Loạn Bao Trùm: Nước Anh Trong Vòng Xoáy Bạo Lực
Thời kỳ hỗn loạn này chứng kiến sự trỗi dậy của các lãnh chúa phong kiến, những kẻ lợi dụng tình thế để củng cố quyền lực và mở rộng lãnh thổ. Các cuộc cướp bóc, tàn phá diễn ra thường xuyên, đẩy người dân vào cảnh lầm than. Nước Anh, từng là một quốc gia hùng mạnh dưới thời William Kẻ Chinh Phục, giờ đây trở thành chiến trường đẫm máu.
Trong khi cuộc chiến giữa Stephen và Matilda tiếp diễn, người Scotland dưới thời vua David I nhân cơ hội xâm lược miền Bắc nước Anh. Wales cũng vùng lên giành độc lập, đẩy Stephen vào tình thế tiến thoái lưỡng nan.
Trận Lincoln Và Những Nỗ Lực Hòa Giải
Trận Lincoln năm 1141 đánh dấu bước ngoặt quan trọng của cuộc chiến. Stephen bị bắt, trao cho Matilda cơ hội lên ngôi. Tuy nhiên, bà không thể kiểm soát được tình hình và sớm bị lật đổ. Cuộc nội chiến tiếp tục kéo dài, đẩy nước Anh vào vòng xoáy bạo lực triền miên.
Nhận thức được tình hình nguy cấp, hai phe tìm cách hòa giải. Năm 1153, Hiệp ước Wallingford được ký kết, công nhận Stephen là vua nhưng Henry FitzEmpress, con trai của Matilda, sẽ là người kế vị.
Kết Thúc Thời Kỳ Hỗn Loạn: Sự Trỗi Dậy Của Nhà Plantagenet
Sau cái chết của Stephen năm 1154, Henry FitzEmpress lên ngôi, trở thành vua Henry II của nước Anh. Là vị vua đầu tiên của triều đại Plantagenet, Henry II đã khôi phục trật tự và đưa nước Anh thoát khỏi Thời Đại Hỗn Mang.
Tuy nhiên, những di chứng của gần hai thập kỷ nội chiến vẫn còn đó. Quyền lực của nhà vua bị suy yếu, trong khi các lãnh chúa phong kiến củng cố vị thế của mình. Thời Đại Hỗn Mang là bài học đắt giá về hậu quả của việc tranh giành quyền lực và sự cần thiết của một chính quyền vững mạnh để duy trì trật tự và ổn định.
