Từ thảo nguyên Trung Á rộng lớn đến những cánh đồng màu mỡ của Ấn Độ, tiếng vó ngựa của đội quân Mông Cổ từng làm rung chuyển cả thế giới vào thế kỷ 13. Sau khi Thành Cát Tư Hãn qua đời, đế chế hùng mạnh này nhanh chóng bị phân rã bởi những tranh chấp nội bộ. Giữa thời kỳ hỗn loạn đó, một nhân vật kiệt xuất đã nổi lên, người mà lịch sử phương Tây gọi là Tamerlane, nhưng tên thật của ông là Timur, hay Timur Lang – Timur “Què”. Đây là câu chuyện về hành trình chinh phục đầy tham vọng của một vị vua chưa từng nếm mùi thất bại trên chiến trường.
Bối Cảnh Ra Đời Của Một Đế Chế
Timur sinh năm 1336 tại Transoxiana (nay là Uzbekistan). Dù tự nhận là hậu duệ của Thành Cát Tư Hãn, nguồn gốc của ông nghiêng về dân Thổ (Turk) hơn. Không chỉ là một chiến binh dũng mãnh, Timur còn là một người am hiểu kinh Koran và được giáo dục bài bản, một điều hiếm thấy ở thời đại đó. Vết thương ở chân và tay trong một cuộc giao tranh bộ lạc đã để lại cho ông biệt danh “Timur Què”, nhưng không thể ngăn cản tham vọng chinh phục của ông. Sự ra đời của Timur trùng với thời kỳ phân liệt của đế chế Mông Cổ, tạo nên một bối cảnh rối ren và đầy biến động tại Trung Tây Nam Á.
Bản đồ Iran sau khi Ilkhanate sụp đổBản đồ phân chia lãnh thổ Iran sau sự sụp đổ của Ilkhanate
Các hậu duệ của Thành Cát Tư Hãn liên tục tranh giành quyền lực, dẫn đến sự hình thành của Kim Trướng Hãn Quốc ở Nga, Sát Hợp Đài Hãn Quốc ở Trung Á và Y Nhi Hãn Quốc ở Tây Á. Những hãn quốc này, dù mang dòng máu Thành Cát Tư Hãn, lại bị ảnh hưởng sâu sắc bởi văn hóa địa phương, dẫn đến sự khác biệt về tôn giáo, ngôn ngữ và lối sống. Sự chia rẽ này tạo nên một khoảng trống quyền lực, mà Timur đã khéo léo tận dụng để xây dựng đế chế của riêng mình.
Vươn Lên Từ Hỗn Loạn
Timur bắt đầu sự nghiệp bằng việc liên minh với Thốc Hốt Lỗ Thiếp Mộc Nhi, một hậu duệ của Sát Hợp Đài, để thống nhất Transoxiana. Sau khi Thốc Hốt Lỗ qua đời, Timur tiếp tục tranh giành quyền lực với Husayn, anh rể của mình, và cuối cùng trở thành người cai trị Transoxiana vào năm 1370. Ông kết hôn với Saray Mulk Khanum, hậu duệ của Thành Cát Tư Hãn, củng cố vị thế chính trị của mình.
Sự trỗi dậy của Timur diễn ra đồng thời với sự suy yếu của Kim Trướng Hãn Quốc sau đại dịch Cái Chết Đen và trận Kulikovo năm 1380, nơi người Nga lần đầu tiên đánh bại quân Mông Cổ. Timur đã hỗ trợ Tokhtamysh, một hậu duệ khác của Thành Cát Tư Hãn, giành lại quyền kiểm soát Kim Trướng Hãn Quốc. Tuy nhiên, lòng tham của Tokhtamysh đã khiến ông ta quay lưng lại với ân nhân của mình, dẫn đến cuộc chiến tranh giữa hai người.
Cuộc Đụng Độ Với Những Kẻ Thừa Kế Khác
Cuộc chiến giữa Timur và Tokhtamysh diễn ra trong ba giai đoạn. Lần thứ nhất, Tokhtamysh tấn công vào lãnh thổ của Timur nhưng bị đẩy lùi. Lần thứ hai, trong trận Kondurcha năm 1391, Timur giành chiến thắng quyết định, buộc Tokhtamysh phải chạy trốn. Lần thứ ba, trong trận Terek năm 1395, Timur một lần nữa đánh bại Tokhtamysh, tàn phá các thành phố của Kim Trướng Hãn Quốc. Mặc dù Tokhtamysh vẫn tiếp tục chống trả trong nhiều năm sau đó, ông ta không còn là mối đe dọa thực sự đối với Timur.
Hình ảnh minh hoạ đội quân của TimurHình ảnh minh hoạ đội quân của Timur
Sau khi giải quyết xong mối đe dọa từ phía bắc, Timur chuyển hướng sang phía nam, chinh phục Ấn Độ năm 1398. Ông đã đánh bại Sultan Nasiruddin Mahmud của Delhi, chiếm đóng và tàn phá thành phố giàu có này. Tiếp theo, Timur hướng sự chú ý về phía tây, đánh bại Sultan Ai Cập và cuối cùng là Sultan Bayezid I của đế chế Ottoman trong trận Ankara năm 1402.
Trận Ankara và Di Sản Của Timur
Trận Ankara là một trong những chiến thắng lừng lẫy nhất của Timur. Ông đã bắt sống Bayezid I, chấm dứt cuộc vây hãm Constantinople và làm suy yếu đế chế Ottoman trong một thời gian. Chiến thắng này đã nâng cao uy tín của Timur ở châu Âu, nơi ông được coi là đồng minh chống lại sự bành trướng của Ottoman.
Hình ảnh quân đội TimurHình ảnh quân đội Timur hành quân
Năm 1404, Timur lên kế hoạch xâm lược Trung Quốc, nhưng kế hoạch này bị hủy bỏ do ông qua đời đột ngột vào năm 1405. Cái chết của Timur đã mở ra một thời kỳ hỗn loạn mới, khi các con trai và cháu trai của ông tranh giành quyền thừa kế. Mặc dù đế chế của Timur nhanh chóng tan rã sau khi ông qua đời, di sản của ông vẫn còn tồn tại đến ngày nay, đặc biệt là qua triều đại Mogul ở Ấn Độ, được thành lập bởi Babur, cháu sáu đời của Timur.
Kết Luận
Timur Lang là một nhân vật phức tạp, vừa là một chiến binh tàn bạo, vừa là một nhà cai trị tài ba. Ông đã xây dựng một đế chế rộng lớn từ đống tro tàn của đế chế Mông Cổ, nhưng cũng gây ra vô số đau khổ và chết chóc. Câu chuyện về Timur là một lời nhắc nhở về sự thăng trầm của quyền lực và bản chất tàn khốc của chiến tranh. Đồng thời, nó cũng là minh chứng cho tham vọng và khả năng lãnh đạo phi thường của một người đàn ông đã vươn lên từ những bộ lạc nhỏ bé để trở thành một trong những nhà chinh phục vĩ đại nhất trong lịch sử.
Lăng mộ của TimurLăng mộ của Timur ngày nay vẫn còn ở Tashkent
Tài liệu tham khảo
- Bài viết gốc: https://www.facebook.com/Kovacevic.Vnn/photos/a.2028797830705909/3097019967217018/
- Hình ảnh: Nguồn từ bài viết gốc.
