Năm 1187, vùng đất thánh Jerusalem chứng kiến một trong những trận chiến quan trọng nhất trong lịch sử Thập tự chinh: Trận Hattin. Cuộc đối đầu giữa quân đội của Vương quốc Jerusalem, dưới sự chỉ huy của Vua Guy de Lusignan, và lực lượng Hồi giáo hùng mạnh do Saladin thống lĩnh đã kết thúc với chiến thắng vang dội của người Hồi giáo. Thất bại thảm khốc này dẫn đến sự sụp đổ của Vương quốc Jerusalem và mở đường cho Saladin tái chiếm Jerusalem, một sự kiện gây chấn động khắp thế giới Kitô giáo.
Bối Cảnh Lịch Sử: Vương Quốc Jerusalem Trên Bờ Vực Thẳm
Vào cuối thế kỷ 12, Vương quốc Jerusalem, thành lập sau cuộc Thập tự chinh lần thứ nhất (1095-1099), không còn là một thế lực bành trướng như trước. Những nỗ lực mở rộng lãnh thổ đã bị thay thế bởi cuộc chiến sinh tồn chống lại sự trỗi dậy của người Hồi giáo dưới sự lãnh đạo của Saladin, một vị Sultan tài ba và đầy tham vọng.
Vương quốc Jerusalem lúc này phải đối mặt với vô số khó khăn. Nội bộ chia rẽ sâu sắc, các phe phái quý tộc tranh giành quyền lực, và sự đoàn kết giữa người La tinh (người Kitô giáo gốc Châu Âu) và cư dân bản địa ngày càng lỏng lẻo. Bên ngoài, Saladin đã thống nhất phần lớn thế giới Hồi giáo, từ Ai Cập đến Syria, tạo thành một gọng kìm siết chặt Vương quốc Jerusalem.
Những Nhân Vật Quyết Định Số Phận Của Jerusalem
Saladin: Một vị Sultan Kurd được cả thế giới phương Tây kính trọng vì lòng dũng cảm, sự khôn ngoan và lòng nhân từ hiếm có. Xuất thân từ gia đình quân nhân, Saladin sớm bộc lộ tài năng quân sự và chính trị. Ông là một chiến lược gia tài ba, luôn tính toán kỹ lưỡng và biết cách tận dụng thời cơ. Không chỉ là một chiến binh dũng mãnh, Saladin còn là một nhà lãnh đạo đầy lôi cuốn, có khả năng tập hợp và khích lệ binh sĩ.
Vua Guy de Lusignan: Vị vua của Jerusalem được lịch sử miêu tả là một người thiếu năng lực và do dự. Quyền lực của ông không vững chắc, luôn bị chi phối bởi những lời khuyên trái ngược từ các cận thần. Guy de Lusignan thiếu kinh nghiệm quân sự và thường đưa ra những quyết định sai lầm vào thời điểm then chốt.
Bá Tước Raymond III xứ Tripoli: Một trong những nhà lãnh đạo sáng suốt nhất của người La Tinh, Raymond luôn tìm kiếm sự chung sống hòa bình với người Hồi giáo. Ông là một chiến lược gia tài ba, am hiểu địa hình và văn hóa của đối phương. Tuy nhiên, Raymond thường bị nghi ngờ là kẻ phản bội vì quá khứ từng liên minh với Saladin.
Reynald xứ Chatillon: Một lãnh chúa La Tinh nổi tiếng với sự liều lĩnh và hung hăng. Reynald là kẻ thù truyền kiếp của Saladin và thường xuyên khiêu khích người Hồi giáo bằng những hành động cướp bóc và tàn sát.
Cơn Bão Hattin: Mở Đầu Cho Thảm Kịch
Mùa xuân năm 1187, Reynald xứ Chatillon, bất chấp thỏa thuận ngừng bắn, đã tấn công một đoàn lữ hành lớn của người Hồi giáo, bắt giữ tù binh và cướp bóc tài sản. Hành động khiêu khích này châm ngòi cho cuộc chiến tranh toàn diện giữa Saladin và Vương quốc Jerusalem.
Saladin nhanh chóng tập hợp một đội quân hùng mạnh, bao gồm các chiến binh từ khắp thế giới Hồi giáo: kỵ binh Mamluk thiện chiến, cung thủ người Thổ Nhĩ Kỳ, và kỵ binh Ả Rập Bedouin cơ động. Lực lượng của ông được tổ chức bài bản, với hệ thống hậu cần hiệu quả và chiến thuật linh hoạt.
Hình minh họa: Quân đội Hồi giáo vượt sông Jordan tiến vào lãnh thổ Vương quốc Jerusalem.
Vua Guy de Lusignan cũng tập hợp quân đội của mình tại Sephorie, bao gồm các hiệp sĩ dòng Đền, dòng Cứu Thế, và lực lượng từ các thái ấp. Tuy nhiên, quân đội của ông thiếu sự thống nhất và kỷ luật. Các hiệp sĩ dòng Đền, với lòng nhiệt thành tôn giáo, thường hành động độc lập và thiếu sự phối hợp với các lực lượng khác.
Vào ngày 1 tháng 5, một đội quân tiên phong của Saladin, do Muzaffar al Din Gokbori chỉ huy, đã đánh tan tác một lực lượng nhỏ của người La Tinh tại suối Cresson. Chiến thắng này, tuy không lớn, nhưng đã giáng một đòn mạnh vào tinh thần của người La Tinh và làm gia tăng uy thế của Saladin.
Bẫy Rập Chết Người Tại Hattin
Ngày 3 tháng 7, vua Guy de Lusignan quyết định hành quân đến Tiberius để giải vây cho thành phố đang bị Saladin bao vây. Bá tước Raymond III xứ Tripoli phản đối quyết định này, cho rằng đó là một cái bẫy. Raymond cảnh báo rằng hành quân trong mùa hè oi bức sẽ khiến quân đội thiếu nước và dễ bị quân Hồi giáo tấn công.
Bất chấp lời khuyên của Raymond, vua Guy vẫn kiên quyết tiến quân. Quân đội của ông, với hơn 1200 hiệp sĩ, 4000 kỵ binh nhẹ và 15.000 bộ binh, di chuyển chậm chạp dưới cái nắng thiêu đốt.
Saladin, nhận ra ý định của đối phương, đã bố trí quân đội của mình trên các ngọn đồi gần Hattin, chặn đường rút lui của quân La Tinh về phía hồ Tiberius. Kỵ binh Mamluk, với cung tên thiện xạ, liên tục quấy rối và làm suy yếu quân đội của Vua Guy.
Hình minh họa: Cung thủ người Thổ Nhĩ Kỳ, một trong những lực lượng chủ lực của Saladin, liên tục tấn công quân đội La Tinh.
Đến ngày 4 tháng 7, quân đội của Vua Guy, kiệt sức và khát nước, bị bao vây hoàn toàn trên một ngọn đồi khô cằn gần làng Hattin. Lửa bùng lên khắp nơi, khói mù mịt che khuất tầm nhìn của người La Tinh. Kỵ binh Mamluk, với chiến thuật tấn công chớp nhoáng, liên tục đột kích và phá vỡ đội hình của quân đội La Tinh.
Tàn Cuộc: Thất Bại Thảm Khốc Của Vương Quốc Jerusalem
Trận chiến Hattin kết thúc với chiến thắng vang dội của Saladin. Hầu hết quân đội của Vua Guy bị giết hoặc bị bắt, bao gồm cả Vua Guy, Reynald xứ Chatillon, và các chỉ huy dòng Đền, dòng Cứu Thế. Chỉ một số ít, trong đó có Bá tước Raymond III xứ Tripoli, trốn thoát được.
Hình minh họa: Quân đội La Tinh bị bao vây hoàn toàn trên đồi Hattin.
Sau trận Hattin, các thành phố và pháo đài của Vương quốc Jerusalem lần lượt rơi vào tay Saladin. Ngày 2 tháng 10, Jerusalem, trung tâm của thế giới Kitô giáo, đầu hàng Saladin.
Bài Học Lịch Sử: Sự Sụp Đổ Của Một Vương Quốc
Trận Hattin là một minh chứng cho sự sụp đổ của Vương quốc Jerusalem, một vương quốc được xây dựng trên nền tảng của lòng nhiệt thành tôn giáo, nhưng lại thiếu sự đoàn kết, kỷ luật và chiến lược lâu dài.
Thất bại của người La Tinh tại Hattin có thể được quy cho nhiều nguyên nhân:
- Sự chia rẽ nội bộ: Các phe phái quý tộc tranh giành quyền lực, thiếu sự thống nhất trong việc đối phó với Saladin.
- Chiến thuật cứng nhắc: Quân đội La Tinh vẫn dựa vào lối đánh hiệp sĩ truyền thống, kém linh hoạt và dễ bị kỵ binh Hồi giáo khắc chế.
- Khinh địch: Vua Guy de Lusignan đã đánh giá thấp sức mạnh của Saladin và đưa ra những quyết định sai lầm.
Chiến thắng của Saladin tại Hattin không chỉ là một chiến thắng quân sự, mà còn là một chiến thắng về tinh thần. Nó khẳng định sự trỗi dậy của thế giới Hồi giáo và mở ra một chương mới trong lịch sử Trung Đông.
