Cuộc khởi nghĩa Thái Bình Thiên Quốc (1851-1864) là một chương đầy biến động trong lịch sử Trung Hoa, ghi dấu ấn của những nhân vật kiệt xuất, trong đó có Trần Ngọc Thành. Là một vị tướng tài ba, ông được biết đến với lòng dũng cảm, tài thao lược và chiến công hiển hách. Tuy nhiên, bên cạnh hào quang chiến thắng, cuộc đời và sự nghiệp của Trần Ngọc Thành vẫn còn những khuất mắc, tranh cãi xoay quanh vấn đề “đại công vô tư” mà sử sách thường nhắc đến. Bài viết này sẽ đưa chúng ta trở lại thời kỳ loạn lạc ấy, khám phá chân dung Trần Ngọc Thành qua lăng kính lịch sử đa chiều.
Hình ảnh minh họa về một trận chiến thời Thái Bình Thiên Quốc
Từ Thiếu Niên Vô Danh Đến Tổng Tư Lệnh Toàn Quân
Trần Ngọc Thành sinh năm 1837 tại Quảng Tây, xuất thân từ một gia đình người Khách Gia. Năm 14 tuổi, ông tham gia khởi nghĩa Kim Điền (1851), mở đầu cho cuộc đời binh nghiệp đầy thăng trầm. Ban đầu chỉ là một “Bài vĩ” – binh lính ngoài biên chế, Trần Ngọc Thành nhanh chóng chứng tỏ tài năng và lòng dũng cảm trên chiến trường. Năm 1854, ông lập công lớn trong trận đánh chiếm Vũ Xương, được Hồng Tú Toàn, thủ lĩnh Thái Bình Thiên Quốc chú ý và thăng chức liên tục. Chỉ trong vài năm, từ một binh sĩ vô danh, Trần Ngọc Thành đã trở thành một vị tướng nắm giữ trọng trách, chỉ huy cả thủy quân và lục quân.
Chiến Công Hiển Hách và Sự Trỗi Dậy Của Một Danh Tướng
Năm 1856, Trần Ngọc Thành tham gia chiến dịch giải vây Trấn Giang, liều mình đột phá vòng vây quân Thanh, góp phần quan trọng vào chiến thắng vang dội của Thái Bình Thiên Quốc. Sau sự biến Thiên Kinh cùng năm, ông cùng Lý Tú Thành hợp binh tác chiến, mở ra giai đoạn phản công mạnh mẽ của nghĩa quân. Năm 1857, Trần Ngọc Thành được phong làm Hữu Chính Chưởng Soái, trở thành nhân vật số một trong hàng tướng lĩnh, chỉ đứng sau Thạch Đạt Khai khi đó đã ly khai.
Trận chiến Tam Hà năm 1858 là một trong những chiến công lừng lẫy nhất của Trần Ngọc Thành. Với sự phối hợp của Lý Tú Thành và các tướng lĩnh khác, ông đã đánh bại hoàn toàn quân Tương do Lý Tục Tân chỉ huy, củng cố vững chắc địa bàn Hoản Bắc. Đến năm 1859, Trần Ngọc Thành được phong làm Anh Vương, nắm giữ quyền lực tối cao trong quân đội, chỉ dưới Thiên Vương Hồng Tú Toàn.
“Vây Ngụy Cứu Triệu” và Bi Kịch An Khánh
Năm 1860, Trần Ngọc Thành tham gia chiến dịch đại phá đại doanh Giang Nam, tiếp tục lập nên nhiều chiến công. Tuy nhiên, An Khánh – đại bản doanh của ông – bị quân Thanh vây hãm. Kế hoạch “vây Ngụy cứu Triệu” được đề ra nhằm giải vây cho An Khánh. Trần Ngọc Thành được giao toàn quyền chỉ huy, dẫn quân tấn công Hồ Bắc, uy hiếp Vũ Hán. Tuy nhiên, do nhiều yếu tố, trong đó có sự chậm trễ của Lý Tú Thành và việc thiếu thông tin liên lạc, Trần Ngọc Thành buộc phải rút quân. An Khánh thất thủ năm 1861, đánh dấu bước ngoặt lớn trong cuộc đời và sự nghiệp của ông.
Hình ảnh chân dung Trần Ngọc Thành
Những Năm Cuối Đời và Cái Chết Bi Thảm
Sau thất bại tại An Khánh, Trần Ngọc Thành lui về Lư Châu, bị cách chức và chịu nhiều uất ức. Ông quyết tâm tử thủ Lư Châu, đồng thời tìm kiếm sự liên kết với các lực lượng khác ở phương Bắc. Tuy nhiên, kế hoạch này thất bại. Trần Ngọc Thành bị tướng Thanh bắt giữ và bị xử tử tại Hà Nam năm 1862, khi mới 26 tuổi.
Đại Công Vô Tư Hay Vị Kỷ?
Vấn đề Trần Ngọc Thành có thực sự “đại công vô tư” hay không vẫn là một chủ đề gây tranh cãi. Có ý kiến cho rằng ông luôn đặt lợi ích của Thái Bình Thiên Quốc lên hàng đầu, thể hiện qua việc nhiều lần cứu viện An Khánh và phối hợp tác chiến với Lý Tú Thành. Tuy nhiên, cũng có những phân tích cho thấy Trần Ngọc Thành cũng có những toan tính riêng, đặc biệt là trong việc bảo vệ địa bàn và quyền lực của mình. Việc ông trở mặt với Vi Tuấn, tranh giành địa bàn ở Tô Nam với Lý Tú Thành, hay việc không cứu viện cho Niệm quân đều là những bằng chứng cho thấy Trần Ngọc Thành không hoàn toàn “vô tư”.
Kết Luận
Trần Ngọc Thành là một nhân vật lịch sử phức tạp, vừa có tài năng quân sự xuất chúng, vừa mang những khuất mắc trong tư tưởng và hành động. Ông xứng đáng được ghi nhận là một vị tướng tài ba, góp phần quan trọng vào cuộc khởi nghĩa Thái Bình Thiên Quốc. Tuy nhiên, việc đánh giá ông có “đại công vô tư” hay không cần phải được xem xét trên nhiều khía cạnh, tránh sự tuyệt đối hóa hoặc phiến diện. Lịch sử không chỉ là những chiến công hiển hách mà còn là những góc khuất, những mâu thuẫn nội tại, và Trần Ngọc Thành chính là một minh chứng rõ nét cho điều đó.
Tài Liệu Tham Khảo
- Thiên quốc này chẳng thái bình, Đào Đoản Phòng, Đỗ Trung Thành dịch.
