Cuộc Chiến Trăm Năm giữa Anh và Pháp, một cuộc xung đột đẫm máu kéo dài hơn một thế kỷ, đã chứng kiến nhiều trận đánh quyết định. Trận Poitiers năm 1356, một chiến thắng vang dội cho người Anh, đã làm thay đổi cục diện chiến tranh và đẩy nước Pháp vào khủng hoảng chính trị sâu sắc. Bài viết này sẽ phân tích bối cảnh, diễn biến và hậu quả của trận Poitiers, đồng thời làm rõ những bài học lịch sử quan trọng.
Vương quốc Anh và Pháp thời Trung Cổ có nhiều điểm tương đồng về cấu trúc xã hội, đặc biệt là ở miền Nam nước Anh và miền Bắc nước Pháp. Giới quý tộc Anh sử dụng tiếng Pháp và phần lớn có gốc gác từ Pháp. Tuy nhiên, miền Nam nước Pháp, với di sản văn hóa La Mã – Địa Trung Hải, lại mang nét đặc trưng riêng biệt. Điều trớ trêu là những vùng đất rộng lớn nhất của Pháp lại thuộc sở hữu của Anh, trong khi đồng minh trung thành nhất của Pháp lại nằm ở vùng Aquitaine, nơi vẫn giữ được nền văn minh Romano-Christian từ thời Trung Cổ sơ kỳ.
Trận Poitiers năm 1356Bản đồ các cuộc hành binh chevauchée của Hoàng tử Đen và Công tước xứ Lancaster (mũi tên đỏ và đỏ đứt đoạn) tại các xứ Aquitany và Normandy trong năm 1356, cũng như sự vận động của quân Pháp (mũi tên màu xanh).
Bối Cảnh Lịch Sử Dẫn Đến Trận Poitiers
Trước trận Poitiers, người Anh đã giành được hai chiến thắng quan trọng: trận hải chiến Sluys năm 1340 và trận Crécy năm 1346. Những chiến thắng này đã khẳng định sức mạnh quân sự ngày càng tăng của Anh, đặc biệt là với sự xuất hiện của cung thủ trường cung. Tuy nhiên, bệnh dịch hạch (Black Death) bùng phát năm 1347 đã làm gián đoạn cuộc chiến. Dịch bệnh lan rộng khắp châu Âu, cướp đi sinh mạng hàng triệu người, làm suy yếu nền kinh tế và gây ra tình trạng thiếu hụt ngựa chiến.
Khi John II lên ngôi vua Pháp năm 1350, ông thừa hưởng một vương quốc kiệt quệ. Để khôi phục đất nước, John II đã thực hiện nhiều cải cách, củng cố quyền lực hoàng gia và tăng cường quân đội. Tuy nhiên, việc gả con gái cho Charles của Navarre – người được mệnh danh là “Charles the Bad” (Charles Xấu Xa), lại là một sai lầm chính trị nghiêm trọng.
Năm 1355, dịch bệnh lắng xuống và nước Pháp bắt đầu phục hồi. Tuy nhiên, quân đội Pháp vẫn yếu hơn so với thời điểm trận Crécy. Vua John II đã tiến hành cải cách quân đội, tập trung vào việc nâng cao chất lượng thay vì số lượng. Tuy nhiên, những nỗ lực này chưa đủ để ngăn chặn cuộc tấn công của người Anh.
Tranh vẽ mô tả trận Poitiers.
Diễn Biến Của Trận Poitiers
Năm 1355, Hoàng tử Edward (sau này được gọi là Hoàng tử Đen) đã dẫn đầu một cuộc chevauchée (càn quét) tàn phá vùng Languedoc ở miền Nam nước Pháp. Chiến dịch này đã gây ra thiệt hại nặng nề cho nước Pháp, đặc biệt là sau đại dịch Black Death.
Năm 1356, liên minh giữa Philip của Navarre và Anh đã tạo ra lợi thế chiến lược cho người Anh. Trong khi đó, vua John II đã tập hợp quân đội để đối phó với Hoàng tử Đen. Mục tiêu của John II là chặn đường rút lui của Hoàng tử Đen về Gascony và tiêu diệt quân đội của ông ta.
Ban đầu, kế hoạch của John II diễn ra suôn sẻ. Tuy nhiên, do sai lầm trong trinh sát và kỷ luật kém, Hoàng tử Đen đã có thể di chuyển về phía Nam, chiếm giữ một vị trí phòng thủ vững chắc gần Nouaillé.
Sơ đồ trận Poitiers.
Ngày 19 tháng 9 năm 1356, trận Poitiers chính thức diễn ra. Quân Pháp, dù đông hơn, đã bị đánh bại bởi chiến thuật khôn ngoan và sự phối hợp hiệu quả giữa cung thủ trường cung và kị binh của Anh. Vua John II bị bắt làm tù binh, đánh dấu một thất bại thảm hại cho nước Pháp.
Hậu Quả Và Bài Học Lịch Sử
Trận Poitiers đã gây ra khủng hoảng chính trị sâu sắc cho nước Pháp. Sự đoàn kết của vương quốc bị phá vỡ, uy tín của giới quý tộc quân sự suy giảm, và Charles, Thái tử nước Pháp (sau này là vua Charles V), phải đối mặt với một vương quốc đã mất một phần tư lãnh thổ.
Một bức tranh khác về trận Poitiers.
Tuy nhiên, thất bại này cũng là động lực cho những cải cách quan trọng. Charles, với tư cách nhiếp chính, đã chứng tỏ tài năng lãnh đạo của mình. Ông đã triệu tập États Generaux (Hội nghị các đẳng cấp), tiến hành cải cách quân đội và củng cố phòng thủ.
Hiệp ước Bretigny năm 1360 đã chấm dứt giai đoạn đầu của Chiến tranh Trăm Năm. Tuy nhiên, những nhượng bộ lớn của Pháp trong hiệp ước này đã gieo mầm cho những xung đột trong tương lai.
Trận Poitiers là một minh chứng cho sự kết hợp hiệu quả giữa chiến thuật quân sự và bối cảnh chính trị. Nó cũng là bài học về tầm quan trọng của lãnh đạo, sự đoàn kết và khả năng thích ứng trong thời chiến. Sự kiện này cũng cho thấy tầm quan trọng của việc học hỏi từ thất bại để xây dựng một tương lai vững mạnh hơn.
Tài liệu tham khảo
- Froissart, Jean. Chronicles.
- Le Baker, Geoffrey. Chronicon Galfridi Le Baker de Swynebroke.
