Mùa thu năm 551, ngoài khơi bờ biển Adriatic, thuộc lãnh thổ nước Ý ngày nay, một trận hải chiến quyết liệt đã diễn ra giữa Đế quốc Byzantine và Vương quốc Ostrogothic. Trận Sena Gallica không chỉ là cuộc đụng độ giữa hai thế lực hùng mạnh mà còn là một bước ngoặt then chốt, góp phần định hình bản đồ Tây Âu sau này. Cuộc chiến này, một phần của Chiến tranh Gothic kéo dài từ năm 535 đến 554, đánh dấu sự kết thúc ách thống trị của người Goth trên vùng biển La Mã, đồng thời mở ra thời kỳ trỗi dậy của Byzantine dưới sự lãnh đạo của Narses. Hơn một thế kỷ sau, mãi đến Trận Masts năm 655, Địa Trung Hải mới lại chứng kiến một trận hải chiến quy mô lớn như vậy.
Bối Cảnh Dẫn Đến Cuộc Đụng Độ
Sau 15 năm chinh chiến, Chiến tranh Gothic bước vào giai đoạn then chốt. Những chiến thắng ban đầu của Byzantine dưới sự chỉ huy tài ba của Belisarius đã dẫn đến sự sụp đổ của Ravenna, thủ đô Ostrogothic, và dường như đã khôi phục lại ách thống trị của La Mã tại Ý. Tuy nhiên, sự vắng mặt của Belisarius sau khi được triệu hồi về Constantinople đã tạo cơ hội cho người Goth tập hợp lực lượng, dưới sự lãnh đạo của vị vua mới dũng mãnh, Totila. Đến năm 550, Byzantine chỉ còn kiểm soát một vài cứ điểm ven biển Adriatic. Totila, với tham vọng ngăn chặn sự can thiệp của Byzantine vào nước Ý, đã cho thành lập một hạm đội hùng hậu gồm 400 tàu chiến. Cùng lúc đó, Hoàng đế Justinian I của Byzantine cũng gấp rút chuẩn bị một chiến dịch cuối cùng để giành lại Ý, giao phó trọng trách này cho Narses.
Hai Nền Hải Quân Đối Đầu
Sức Mạnh Biển Khơi Của Byzantine
Hải quân Byzantine, kế thừa từ Hải quân La Mã, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ đế chế. Họ không chỉ bảo vệ các vùng lãnh thổ xa xôi mà còn bảo vệ Constantinople, thủ đô của đế quốc, khỏi các cuộc tấn công đường biển. Sự phát triển của “lửa Hy Lạp”, một loại vũ khí bí mật có sức công phá khủng khiếp, đã khiến Hải quân Byzantine trở thành một thế lực đáng gờm trên Địa Trung Hải. Chiến thuật của họ tập trung vào việc bảo toàn lực lượng, thu thập thông tin tình báo và tận dụng yếu tố bất ngờ. Đội hình chiến đấu linh hoạt, kết hợp với việc sử dụng hiệu quả các loại vũ khí như máy bắn đá, nỏ và lửa Hy Lạp, đã mang lại cho họ nhiều chiến thắng vang dội.
Hạm Đội Ngẫu Hứng Của Ostrogothic
Khác với Byzantine, người Ostrogothic vốn là dân du mục, quen thuộc với chiến tranh trên bộ. Việc thành lập hạm đội là một giải pháp tình thế của vua Totila nhằm đối phó với các cứ điểm ven biển của Byzantine. Dù không có truyền thống hàng hải, Totila vẫn xây dựng được một lực lượng đáng kể, khoảng 200 tàu chiến. Tuy nhiên, thiếu kinh nghiệm và kỹ năng chiến đấu trên biển đã trở thành điểm yếu chí mạng của hạm đội Ostrogothic.
Diễn Biến Trận Sena Gallica
Hai hạm đội gặp nhau gần Ancona, nơi 47 tàu chiến tinh nhuệ nhất của Ostrogothic đang vây hãm thành phố. Hai chỉ huy Goth, Indulf và Gibal, đều là cựu sĩ quan của Belisarius, quyết định tấn công nhanh. Tuy nhiên, sự thiếu kinh nghiệm của thủy thủ đoàn Goth đã nhanh chóng lộ rõ. Một số tàu bị tách khỏi đội hình chính, trở thành mục tiêu dễ dàng cho Byzantine. Những tàu khác lại chen chúc nhau, mất khả năng cơ động.
Cuối cùng, hạm đội Goth tan vỡ, bỏ chạy tán loạn. 36 tàu bị đánh chìm, Gibal bị bắt. Indulf, cùng với số tàu còn lại, chạy về Ancona, sau đó cho đốt cháy toàn bộ số tàu này.
Hậu Quả Và Ý Nghĩa Lịch Sử
Thất bại tại Sena Gallica đã làm suy sụp tinh thần quân Goth. Họ từ bỏ cuộc vây hãm Ancona và rút lui. Chiến thắng này đánh dấu bước ngoặt của Chiến tranh Gothic, tạo đà cho chuỗi chiến thắng tiếp theo của Byzantine. Totila, sau khi thất bại và tử trận trong Trận Taginae năm 552, đã kết thúc cuộc chiến tranh dai dẳng giữa Byzantine và Ostrogothic, giúp Byzantine giành lại quyền kiểm soát Ý. Trận Sena Gallica không chỉ ảnh hưởng đến cục diện Chiến tranh Gothic mà còn góp phần định hình bản đồ chính trị Tây Âu về sau. Nếu không có chiến thắng này, lịch sử châu Âu có thể đã rẽ sang một hướng khác.
Tài liệu tham khảo
- Procopius, History of the Wars
- Jordanes, Getica
- Pryor, John H. Geography, Technology, and War: Studies in the Maritime History of the Mediterranean, 649–1571.
