Trung Quốc đang trải qua giai đoạn kinh tế khó khăn nhất kể từ khi khởi động cải cách vào những năm 1990. Tăng trưởng 5% năm 2023 là con số đáng báo động, cho thấy nền tảng kinh tế Trung Quốc đang lung lay dữ dội. Bài viết này sẽ phân tích chiến lược “lực lượng sản xuất mới” của Chủ tịch Tập Cận Bình, đánh giá tính khả thi và dự báo tác động của nó lên Trung Quốc và toàn cầu.
Bối Cảnh Kinh Tế U Ám
Tình hình kinh tế Trung Quốc đang ảm đạm với tiêu dùng suy yếu, nguy cơ giảm phát hiện hữu, và niềm tin doanh nghiệp sụt giảm. Những lo ngại sâu sắc hơn về tính dễ tổn thương của nền kinh tế Trung Quốc đang gia tăng, bao gồm dự báo sụt giảm 20% lực lượng lao động vào năm 2050 và cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài. Mặc dù mối quan hệ với Mỹ có dấu hiệu ổn định hơn, nhưng vẫn rất mong manh, với những lo ngại về các biện pháp hạn chế thương mại và trừng phạt từ phía Mỹ.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình
“Lực Lượng Sản Xuất Mới”: Tham Vọng Và Mâu Thuẫn
Đối mặt với khó khăn, Trung Quốc đã lựa chọn chiến lược “lực lượng sản xuất mới”, tập trung vào phát triển các ngành công nghiệp sản xuất tiên tiến, hướng tới tự cung tự cấp và đảm bảo an ninh quốc gia. Chiến lược này ưu tiên phát triển các ngành công nghiệp tương lai như ô tô điện, pin, sản xuất sinh học và “nền kinh tế bay tầm thấp”, với khoản đầu tư hàng năm ước tính lên đến 1,6 nghìn tỷ USD, tương đương 1/5 tổng vốn đầu tư của Trung Quốc.
Một mẫu xe điện của BYD, một trong những hãng xe điện hàng đầu Trung Quốc
Mục tiêu của ông Tập là đảo ngược cán cân quyền lực kinh tế toàn cầu, không chỉ thoát khỏi sự phụ thuộc vào công nghệ phương Tây mà còn kiểm soát tài sản trí tuệ trong các ngành công nghiệp mới. Tuy nhiên, chiến lược này tiềm ẩn nhiều mâu thuẫn và rủi ro.
Những Sai Lầm Chiến Lược
Thứ nhất, chiến lược này bỏ qua vai trò của người tiêu dùng. Mặc dù chi tiêu tiêu dùng chiếm tỷ trọng thấp hơn so với tiêu chuẩn toàn cầu, việc khôi phục niềm tin của người tiêu dùng là yếu tố quan trọng để phục hồi kinh tế. Việc ông Tập miễn cưỡng kích thích tiêu dùng cho thấy tư duy khắc khổ của ông, ưu tiên sản xuất hơn phúc lợi xã hội.
Thứ hai, nhu cầu nội địa yếu kém buộc Trung Quốc phải xuất khẩu các sản phẩm mới. Tuy nhiên, bối cảnh thương mại toàn cầu hiện nay không còn thuận lợi như những năm 2000, một phần do chính sách trọng thương của Trung Quốc. Mỹ và Châu Âu đang ngày càng cảnh giác với hàng hóa Trung Quốc, gây khó khăn cho việc mở rộng thị trường xuất khẩu.
Biểu đồ so sánh tăng trưởng GDP của Trung Quốc và Mỹ
Thứ ba, chiến lược của ông Tập chưa đánh giá đúng vai trò của doanh nghiệp tư nhân. Môi trường kinh doanh hiện nay tại Trung Quốc đang bị ảnh hưởng bởi sự can thiệp quá mức của nhà nước, làm giảm động lực đổi mới và đầu tư. Sự thiếu tin tưởng của doanh nghiệp có thể dẫn đến lãng phí nguồn lực và kìm hãm tăng trưởng kinh tế.
Tương Lai Bất Định
Trung Quốc có nguy cơ rơi vào tình trạng trì trệ tương tự Nhật Bản những năm 1990. Mô hình tăng trưởng lệch lạc của Trung Quốc có thể gây ra bất ổn thương mại quốc tế và làm leo thang căng thẳng địa chính trị. Sự tập trung quyền lực của ông Tập khiến việc điều chỉnh chính sách trở nên khó khăn hơn, làm gia tăng rủi ro cho nền kinh tế Trung Quốc và toàn cầu.
Kết Luận
Chiến lược “lực lượng sản xuất mới” của Trung Quốc thể hiện tham vọng lớn, nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nếu không có những điều chỉnh kịp thời, Trung Quốc có thể đối mặt với một tương lai kinh tế bất định, đồng thời gây ra những hệ lụy tiêu cực cho nền kinh tế toàn cầu.
Tài Liệu Tham Khảo
- The Economist. (2024, April 4). Xi Jinping’s misguided plan to escape economic stagnation. Truy cập từ https://www.economist.com/leaders/2024/04/04/xi-jinpings-misguided-plan-to-escape-economic-stagnation
Chú thích về độ tin cậy: The Economist là một tạp chí uy tín về kinh tế và chính trị toàn cầu, được đánh giá cao về tính khách quan và phân tích chuyên sâu.
