Những năm 1930 tại Đức, dưới sự lãnh đạo của Đảng Quốc xã, tuyên truyền đã trở thành một vũ khí đáng sợ, gieo rắc hận thù và bài Do Thái, đẩy hàng triệu người vào thảm cảnh diệt vong. Hitler từng tuyên bố: “Tuyên truyền là thứ vũ khí thực sự khủng khiếp trong tay của một chuyên gia.” Lời nói tưởng chừng vô hình ấy đã trở thành ngòi nổ cho một trong những bi kịch đen tối nhất lịch sử nhân loại. Vậy, bài học nào được rút ra từ quá khứ đau thương này, và làm thế nào để ngăn chặn những thảm kịch tương tự tái diễn trong thời đại ngày nay?
Sự Lên Ngôi Của Tuyên Truyền Trong Thời Kỳ Bóng Tối
Đảng Quốc xã đã khéo léo tận dụng các công nghệ truyền thông hiện đại, bao gồm radio và phim ảnh, để thao túng dư luận, biến những người dân có học thức trong một nền dân chủ non trẻ thành những con rối trong tay họ. Sự kết hợp giữa khủng hoảng kinh tế và tuyên truyền tinh vi đã khiến nhiều người Đức dễ dàng bỏ qua bản chất bài Do Thái của Đức Quốc xã, bị lôi cuốn bởi những lời hứa hẹn về việc làm và cuộc sống tốt đẹp hơn. Chiến dịch tuyên truyền nhắm vào từng đối tượng cụ thể, từ công nhân, tầng lớp trung lưu, phụ nữ, nông dân đến thanh niên, cho thấy sự tính toán kỹ lưỡng và tàn nhẫn của bộ máy tuyên truyền Quốc xã.
Một áp phích tuyên truyền của Đức Quốc xã
Mặc dù ban đầu Đức Quốc xã làm dịu giọng điệu bài Do Thái để thu hút sự ủng hộ, nhưng tư tưởng này vẫn là cốt tủy trong thế giới quan của chúng. Ngay khi lên nắm quyền năm 1933, Đảng Quốc xã bắt đầu thực hiện các chính sách bài Do Thái, loại bỏ mọi nguồn thông tin đối lập, đốt sách, bắt bớ nhà báo, từng bước tiến tới mục tiêu thiết lập một châu Âu thống nhất dưới ách thống trị của “chủng tộc Aryan”.
Từ Lời Nói Đến Hành Động Diệt Chủng
71 năm sau ngày giải phóng trại tập trung Auschwitz-Birkenau (27/01/1945), bài học về sự nguy hiểm của tuyên truyền vẫn còn nguyên giá trị. Trong thế giới siêu kết nối ngày nay, các nhóm cực đoan tiếp tục sử dụng công nghệ để kích động hận thù, gây ra bạo lực và thậm chí là diệt chủng. Nhà nước Hồi giáo (ISIS) là một ví dụ điển hình, với hàng trăm video tuyên truyền đa ngôn ngữ nhắm vào các nhóm đối tượng khác nhau, cùng hàng chục nghìn tài khoản Twitter gieo rắc hận thù và tuyển mộ chiến binh.
Sự trỗi dậy của các tư tưởng bài ngoại, kỳ thị người nhập cư và thiểu số cũng là một mối lo ngại đáng báo động. Châu Âu, nơi từng chứng kiến thảm kịch Holocaust, một lần nữa phải đối mặt với làn sóng thù hận mới, được khuếch đại bởi cuộc khủng hoảng người tị nạn và nỗi sợ hãi khủng bố.
Đấu Tranh Trên Mặt Trận Tư Tưởng
Triển lãm “Nhà nước lừa dối: Sức mạnh Tuyên truyền của Đức Quốc xã” là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về hậu quả chết người của tuyên truyền. Holocaust bắt đầu bằng lời nói, chứ không phải bằng hành động giết người hàng loạt. Để ngăn chặn những thảm kịch tương tự tái diễn, chúng ta cần tận dụng sức mạnh của công nghệ để lan tỏa thông điệp về hòa bình, đa nguyên và phẩm giá con người. Giáo dục đóng vai trò then chốt trong việc trang bị cho thế hệ trẻ kỹ năng tư duy phản biện, giúp họ nhận diện và chống lại tuyên truyền hận thù.
Các nhà lãnh đạo chính trị, trí thức, nghệ sĩ và công chúng cần lên tiếng mạnh mẽ chống lại sự thờ ơ trước những tư tưởng cực đoan. Xúc tiến hòa nhập xã hội và thấu hiểu lẫn nhau là chìa khóa để xây dựng một thế giới hòa bình và tôn trọng sự đa dạng. Đó không chỉ là cách để tưởng nhớ các nạn nhân của Holocaust, mà còn là cách để bảo vệ tương lai cho các thế hệ mai sau.
Kết Luận
Bài học từ quá khứ nhắc nhở chúng ta rằng cuộc chiến chống lại tuyên truyền hận thù không chỉ diễn ra trên chiến trường, mà còn trên mặt trận tư tưởng. Chúng ta cần không ngừng cảnh giác, sử dụng mọi công cụ sẵn có để bảo vệ sự thật, chống lại dối trá, và xây dựng một xã hội dựa trên sự tôn trọng, khoan dung và hiểu biết lẫn nhau.
Tài Liệu Tham Khảo
- Bokova, Irina & Bloomfield, Sara. “Did Goebbels Win?”. Project Syndicate, 25/01/2016.
