Lịch sử cận đại của Trung Quốc gắn liền với những đóng góp thầm lặng nhưng vô cùng quan trọng của người Khách Gia – một tộc người thiểu số với hành trình di cư và định cư đầy gian truân. Bài viết này sẽ phân tích vai trò của người Khách Gia trong ba cuộc cách mạng quan trọng, định hình nên Trung Quốc hiện đại: Phong trào Thái Bình Thiên Quốc, Cách mạng Tân Hợi năm 1911 và Cách mạng Cộng sản.
Trung Quốc trải qua nhiều biến đổi trong 100 năm qua
Người Khách Gia và Phong trào Thái Bình Thiên Quốc (1851-1864)
Cộng đồng Khách Gia, còn được gọi là “người khách”, bắt nguồn từ miền bắc Trung Quốc, nhưng do chiến tranh và xâm lược, họ đã di cư về phương nam, định cư tại các vùng đồi núi hiểm trở từ Quảng Đông đến Quảng Tây. Sống trong điều kiện khó khăn, bị kỳ thị và bần cùng, người Khách Gia đã tôi luyện nên những phẩm chất đặc biệt: cần cù, sáng tạo, đoàn kết, và tinh thần tự cường. Họ coi trọng giáo dục, duy trì chế độ một vợ một chồng và đề cao vai trò của phụ nữ, khác biệt so với văn hóa người Hán đương thời.
Hồng Tú Toàn, người khởi xướng Phong trào Thái Bình Thiên Quốc, chính là một người Khách Gia. Sau những thất bại trong thi cử và chịu ảnh hưởng của tư tưởng Thiên Chúa giáo, Hồng Tú Toàn đã hình thành một học thuyết tôn giáo pha trộn giữa Cơ đốc giáo và tín ngưỡng truyền thống. Ông tuyên bố mình là em trai của Chúa Giê-su, được Thiên Chúa giao phó sứ mệnh giải phóng Trung Quốc khỏi sự thống trị của nhà Mãn Thanh và xây dựng một xã hội công bằng, bình đẳng – Thái Bình Thiên Quốc.
Hồng Tú Toàn đã khéo léo kết hợp các yếu tố tôn giáo và văn hóa Khách Gia để thu hút sự ủng hộ của đông đảo người dân, đặc biệt là những người cùng cảnh ngộ. Ông lên án sự bất công xã hội, nạn tham nhũng, và hứa hẹn phân chia ruộng đất công bằng. Sự lan rộng của Phong trào Thái Bình Thiên Quốc cho thấy sức mạnh của tư tưởng bình đẳng và khát vọng thay đổi của người dân Trung Quốc thời bấy giờ.
Tôn Dật Tiên, người Khách Gia và Cách mạng 1911
Mặc dù Phong trào Thái Bình Thiên Quốc cuối cùng thất bại, nhưng tư tưởng của nó đã ảnh hưởng sâu sắc đến các thế hệ sau. Tôn Dật Tiên, một bác sĩ người Khách Gia theo đạo Cơ đốc, đã tiếp thu tinh thần cách mạng và khát vọng xây dựng một Trung Quốc mới. Tôn Dật Tiên đề xướng Tam Dân Chủ Nghĩa, kết hợp tư tưởng dân tộc, dân quyền và dân sinh, nhằm thống nhất đất nước và xây dựng một chế độ cộng hòa.
Tôn Dật Tiên – người lãnh đạo Cách mạng Tân Hợi
Sự ủng hộ mạnh mẽ từ cộng đồng người Hoa ở nước ngoài, đặc biệt là người Khách Gia, đã góp phần quan trọng vào thành công của Cách mạng Tân Hợi năm 1911, lật đổ triều đại Mãn Thanh và chấm dứt chế độ quân chủ chuyên chế tồn tại hàng ngàn năm.
Cách mạng Cộng sản và di sản Khách Gia
Mao Trạch Đông, người lãnh đạo Cách mạng Cộng sản, cũng được cho là có nguồn gốc Khách Gia. Ông đã khéo léo vận dụng tinh thần đoàn kết, kỷ luật và khả năng thích ứng của người Khách Gia trong cuộc đấu tranh giành chính quyền. Nhiều lãnh đạo chủ chốt của Đảng Cộng sản Trung Quốc và các tướng lĩnh Hồng quân cũng là người Khách Gia. Họ đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng căn cứ địa cách mạng, tổ chức lực lượng và vận động quần chúng.
Mao Trạch Đông tuyên bố thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa
Sau năm 1949, người Khách Gia tiếp tục giữ nhiều vị trí quan trọng trong chính quyền và quân đội. Dưới thời Đặng Tiểu Bình, cũng là một người Khách Gia, thuật ngữ “Khách Gia” mới được chính thức công nhận và lịch sử của họ được nghiên cứu và tôn trọng.
Kết luận
Người Khách Gia, tuy là tộc người thiểu số, nhưng đã đóng góp to lớn vào tiến trình lịch sử Trung Quốc hiện đại. Tinh thần tự cường, đoàn kết, trọng giáo dục và sự thích ứng với hoàn cảnh đã giúp họ vượt qua khó khăn, khẳng định vị thế và để lại dấu ấn đậm nét trong ba cuộc cách mạng quan trọng. Từ Hồng Tú Toàn đến Tôn Dật Tiên, rồi đến Mao Trạch Đông và Đặng Tiểu Bình, những nhà lãnh đạo xuất thân Khách Gia đã góp phần định hình nên vận mệnh của Trung Quốc. Bài học về tinh thần tự lực tự cường và sự đoàn kết của người Khách Gia vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.
Tài liệu tham khảo
- Bohr, P. Richard (2009). Did the Hakka Save China? Ethnicity, Identity, and Minority Status in China’s Modern Transformation, In Headwaters: The Faculty Journal of the College of Saint Benedict and Saint John’s University: Vol. 26, 10-18.
- Constable, Nicole, ed. (1996). Guest People: Hakka Identity in China and Abroad. Seattle: University of Washington Press.
- Spence, Jonathan D. (1996). God’s Chinese Son: The Taiping Heavenly Kingdom of Hong Xiuquan. New York: W. W. Norton.
