Khám Phá Lịch Sử – Cúng Giỗ Mẹ

1. Tổ Chức Lễ Cúng Giỗ Mẹ vào Những Ngày Nào?

Theo phong tục của người Việt Nam, chúng ta tổ chức cúng giỗ mẹ vào ba ngày quan trọng sau đây và trong ngày cúng bạn phải đọc bài cúng giỗ:

• Giỗ Đầu: Là lễ cúng giỗ được tổ chức sau đúng một năm ngày mẹ ra đi. Thông thường, ngày lễ cúng này các gia đình Việt sẽ tổ chức khá long trọng và mời họ hàng cùng hàng xóm đến để cùng tưởng nhớ.

• Giỗ Hết: Được tổ chức sau hai năm ngày mẹ ra đi. Lễ cúng này cũng được tổ chức lớn tương tự như ngày giỗ đầu.

• Giỗ Thường: Là ngày cúng giỗ mẹ bắt đầu từ năm thứ ba trở đi. Các lễ cúng giỗ thường sẽ có quy mô nhỏ hơn so với ngày giỗ đầu và giỗ hết.

2. Nội Dung Bài Cúng Giỗ Mẹ

Dưới đây là nội dung đầy đủ của bài cúng giỗ mẹ. Tại các vị trí để trống bạn cần điền thông tin đầy đủ và chính xác theo trường hợp của mình:

2.1. Nội Dung Bài Cúng Giỗ Đầu của Mẹ

“Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân.
Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.
Con kính lạy chư gia tiên Cao Tằng Tổ tiên nội ngoại họ…………………………
Tín chủ (chúng) con là:………………………………Tuổi……..………………
Ngụ tại:………………………………………………………………………………
Hôm nay là ngày……………tháng……….năm….…………(Âm lịch).
Chính ngày Giỗ Đầu của………………………………………………………………
Năm qua tháng lại, vừa ngày húy lâm. Ơn võng cực xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không lúc nào quên. Càng nhớ công ơn gây cơ tạo nghiệp bao nhiêu, càng cảm thâm tình, không bề dãi tỏ. Nhân ngày chính giỗ, chúng con và toàn gia con cháu, nhất tâm sắm sửa lễ vật kính dâng, đốt nén tâm hương dãi tỏ tấc thành.
Thành khẩn kính mời…………………………………………………………………
Mất ngày…………. Tháng………………năm…………………(Âm lịch)
Mộ phần táng tại:……………………………………………………………………..
Cúi xin linh thiêng giáng về linh sàng, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho con cháu bình an, gia cảnh hưng long thịnh vượng.
Tín chủ con lại xin kính mời các cụ Tổ Tiên, nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá thúc, Cô Di và toàn thể các Hương linh gia tiên đồng lai hâm hưởng.
Tín chủ lại mời vong linh các vị Tiền chủ, Hậu chủ trong đất này cùng tới hâm hưởng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.
Phục duy cẩn cáo!
Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!”

2.2. Nội Dung Bài Cúng Giỗ Hết cho Mẹ

Ngoài ra còn có bài cúng giỗ mẹ hết tang. Khi cúng giỗ hết tang mẹ sẽ gồm có 2 phần với 2 bài cúng giỗ khác nhau là:

Bài cúng Thổ Thần, Táo Quân, Long Mạch, Thần Linh:

“Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.
Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân.
Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.
Con kính lạy chư gia tiên Cao Tằng Tổ tiên nội ngoại họ………
Tín chủ (chúng) con là:…………… Ngụ tại:……………
Nhân ngày mai là ngày Giỗ Hết của………………
Tín chủ con cùng toàn thể gia quyến tuân theo nghi lễ, sửa biện hương hoa lễ vật dâng cúng các vị Tôn thần.
Cúi xin các vị Bản gia, Thổ Công, Táo Phủ Thần Quân, Ngữ Phương, Long Mạch và các vị Thần linh, hiển linh chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho toàn gia chúng con an ninh khang thái, vạn sự tốt lành.
Chúng con kính thỉnh các Tiên linh, Gia tiên họ………… và những vong hồn nội tộc được thờ phụng vị cùng về hâm hưởng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!”

Bài cúng giỗ mẹ hết tang chính:

“Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân.
Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.
Con kính lạy chư gia tiên Cao Tằng Tổ tiên nội ngoại họ…………………………
Tín chủ (chúng) con là:………………………………Tuổi……..………………
Ngụ tại:………………………………………………………………………………
Hôm nay là ngày……………tháng……….năm….…………(Âm lịch).
Chính ngày Giỗ Hết của………………………………………………………………
Thiết nghĩ…………. vắng xa trần thế, không thấy âm dung.
Năm qua tháng lại vừa ngày Giỗ Hết. Ơn võng cực xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không lúc nào quên. Càng nhớ công ơn gây cơ tạo nghiệp bao nhiêu, càng cảm thâm tình, không bề dãi tỏ. Nhân ngày chính giỗ, chúng con và toàn gia con cháu nhất tâm sắm lễ vật kính dâng, đốt nén tâm hương dãi tổ tấc thành.
Thành khẩn kính mời…………………………………………………………………
Mất ngày…………. Tháng………………năm…………………(Âm lịch)
Mộ phần táng tại:……………………………………………………………………..
Cúi xin linh thiêng giáng về linh sàng, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho con cháu bình an, gia cảnh hưng long thịnh vượng.
Tín chủ con lại xin kính mời các cụ Tổ Tiên, nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá thúc, Cô Di và toàn thể các Hương linh gia tiên đồng lai hâm hưởng.
Tín chủ lại mời vong linh các vị Tiền chủ, Hậu chủ trong đất này cùng tới hâm hưởng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.
Phục duy cẩn cáo!
Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!”

2.3. Nội Dung Bài Cúng Giỗ Thường cho Mẹ

“Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân.
Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.
Con kính lạy Tổ Tiên nội ngoại họ…………
Tín chủ (chúng) con là:………………………………Tuổi……..………………
Ngụ tại:………………………………………………………………………………
Hôm nay là ngày……………tháng……….năm….…………(Âm lịch).
Là chính ngày Cát Kỵ của………………
Thiết nghĩ…………. (dài) vắng xa trần thế, không thấy âm dung.
Năm qua tháng lại vừa ngày Giỗ Hết. Ơn võng cực xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không lúc nào quên. Càng nhớ công ơn gây cơ tạo nghiệp bao nhiêu, càng cảm thâm tình, không bề dãi tỏ. Ngày mai Cát Kỵ, hôm nay chúng con và toàn gia con cháu thành tâm sắm lễ vật kính dâng, đốt nén tâm hương dãi tổ tấc thành. 
Thành khẩn kính mời…………………………………………………………………
Mất ngày………………… tháng…………. năm……………….
Mộ phần táng tại:…………………………………….
Cúi xin linh thiêng giáng về linh sảng, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho con cháu an ninh khang thái, vạn sự tốt lành, gia cảnh hưng long thịnh vượng.
Con lại xin kính mời các vị Tổ Tiên nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá Thức, Huynh Đệ, Cô Dì và toàn thể các Hương linh gia tiên đồng lai hâm hưởng.
Tín chủ con lại xinh kính mời ngài Thổ Công, Táo Quân và chu vị Linh thần đồng lai giám cách thượng hưởng.
Tín chủ lại mời các vị vong linh Tiền chủ, Hậu chủ nhà này, đất này cùng tới hâm hưởng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.
Phục duy cẩn cáo!
Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!”

3. Hướng Dẫn Chuẩn Bị Trước Ngày Cúng Giỗ Mẹ

Để buổi cúng giỗ mẹ diễn ra trang nghiêm nhất, bạn cần có sự chuẩn bị kỹ càng cho ngày này. Tùy theo từng vùng miền mà phong tục và cách làm giỗ cho mẹ cũng có sự khác nhau. Nhưng về cơ bản, bạn sẽ phải:

• Tiến hành họp toàn thể gia đình và phân công, bố trí công việc cụ thể cho mỗi người.
• Bàn bạc để lên danh sách thực đơn cho buổi cúng.
• Lên danh sách khách mời và đi mời.
• Đi chợ để mua các thực phẩm, đồ dùng cần thiết cho buổi lễ cúng.
• Chuẩn bị đầy đủ nồi niêng, xoong chảo, bát đĩa (nếu gia đình không có đủ).
• Thuê người dựng rạp và sắp xếp bàn ghế.
• Tính toán tổng chi phí và tiền góp giỗ.

4. Mâm Cơm Cúng Giỗ Mẹ Gồm Những Gì?

Ngoài thắc mắc “bài cúng giỗ mẹ” như thế nào, nhiều người còn băn khoăn không biết trên mâm cơm cúng giỗ mẹ phải có những món gì. Thông thường, mâm cơm cúng giỗ mẹ sẽ có các món ăn như: Thịt gà luộc, bát canh, giò chả, nem, thịt heo quay/chiên, đĩa rau củ xào,… Tùy gia đình mà có thêm cả món cá rán, bánh chưng và xôi chè.

Dưới đây là mâm cơm cúng giỗ mẹ theo các vùng miền nước ta:

• Miền Bắc: Cơm nóng, thịt quay, giò heo, chả quế, gà luộc, xôi, món nộm và chè.

• Miền Trung: Thịt gà, thịt vịt hoặc tôm nem chả, các món cá, canh bún.

• Miền Nam: Hầm, xào, thịt luộc và kho.

Lưu ý: Tại miền Nam, khi cúng giỗ mẹ sẽ tiến hành cúng tổ tiên, ông cố luôn. Do đó, khi cúng sẽ chuẩn bị 3 mâm, mỗi mâm đều có các món ăn giống nhau và đặt trên 3 bàn thờ hoặc một bàn thờ lớn.

5. Cách Cúng Giỗ Mẹ Như Thế Nào?

Khi cúng giỗ mẹ, ngoài chuẩn bị lễ vật đầy đủ, đọc đúng bài cúng, bạn còn phải tổ chức theo quy trình hợp lý. Cụ thể, quy trình tổ chức lễ cúng giỗ mẹ như sau:

• Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ lễ vật cần thiết, hãy sắp xếp lên mâm và đặt lên bàn thờ. Người đại diện của gia đình sẽ đứng ra thắp hương, vái lạy rồi đọc bài cúng giỗ mẹ.

• Chờ cho hương cháy tàn thì người đại diện sẽ vái lạy 3 lạy (Lễ Tại), xin được dọn thức ăn vừa cúng xong xuống để mọi người cùng bắt đầu ăn, đây gọi là hưởng lộc của tiền nhân.

• Lễ xong xuôi, hãy mang tiền, vàng mã đi đốt, gọi là hóa vàng để gửi cho mẹ và Tổ Tiên.

• Bạn bè, người thân, hàng xóm cũng sẽ tới cùng dùng bữa vào ngày giỗ đầu và giỗ hết của mẹ. Mọi người sẽ cùng dùng bữa và thăm hỏi lẫn nhau.

• Thờ “hậu” là một biến thể khác của cúng giỗ nhưng được thực hiện bởi đình, chùa nếu trước đây người quá cố đã cúng tiền hoặc ruộng cho đình, chùa.

Lưu ý: Người đại diện gia đình khấn cúng giỗ mẹ và Tổ Tiên phải ăn mặc chỉnh tề, gọn gàng, lịch sự. Khách tới tham dự lễ giỗ đặt lễ vật lên trên bàn thờ sau đó sẽ cùng gia chủ vái 4 lạy 3 vái.

Khám Phá Lịch Sử